Ο Nathan ήταν μόλις 52 ετών όταν η ζωή του άλλαξε οριστικά. Μια μέρα παρατήρησε ένα ελαφρύ τρέμουλο στο αριστερό του χέρι. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ALS (πλάγια μυατροφική σκλήρυνση) τον είχε παγιδεύσει στο ίδιο του το σώμα. Δεν μπορούσε να περπατήσει, να ταΐσει τον εαυτό του ή να μιλήσει. Με τα χέρια του παραμορφωμένα, επικοινωνούσε μόνο με έναν κόμπο του δαχτύλου του, πληκτρολογώντας γράμμα-γράμμα σε ένα κινητό, όπως αναφέρει το δημοσίευμα της Daily Mail.

Τα βράδια, έστελνε μακροσκελή μηνύματα στη συνοδό του, στο τελευταίο κομμάτι της ζωής του, τη Δρ. Βιρτζίνια Τσανγκ. Σε ένα γράμμα της έγραψε: «Νιώθω ότι πεθαίνω πολύ νέος. Πίστευα ότι θα είχα περισσότερο χρόνο… Δεν έζησα ποτέ έναν μεγάλο έρωτα… Νόμιζα ότι θα ζούσα άνετα ως τα εβδομήντα ή ογδόντα μου. Το να μου αφαιρούνται όλα αυτά τα όνειρα είναι πολύ σκληρό… Αναζητώ μια αίσθηση αποδοχής».

Ο Nathan ήθελε να επουλώσει πληγές, να πει «ευχαριστώ» και να μοιραστεί συναισθήματα που είχε κρύψει για χρόνια. Όμως ο χρόνος τελείωσε.

Η Δρ. Τσανγκ εξηγεί ότι, σε δύο δεκαετίες ως death doula, δηλαδή ως άνθρωπος που συνοδεύει άτομα και οικογένειες στο τέλος της ζωής, έχει ακούσει ξανά και ξανά τα ίδια λόγια: «Εύχομαι να είχα ζήσει διαφορετικά». Για να βοηθήσει τους ανθρώπους να βρουν γαλήνη πριν να είναι αργά, δημιούργησε μια «Τελική Λίστα» με έξι ερωτήσεις ερωτήσεις που οι ετοιμοθάνατοι μετανιώνουν που δεν απάντησαν. Όμως δεν αφορούν μόνο τους ετοιμοθάνατους αλλά αφορούν όλους μας, τώρα. Η ίδια αναφέρει γιατί πρέπει να τις κάνετε στον εαυτό σας πριν να είναι πολύ αργά.

Οι 6 ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας:

  1. Ποιος έχει σημασία περισσότερο;
    Στο τέλος μετράνε οι λίγοι, εκείνοι που θέλεις δίπλα σου στην τελευταία ανάσα. Έχεις δείξει ότι τους αγαπάς;
  2. Τι έχει σημασία περισσότερο;
    Οι τίτλοι και τα υλικά αγαθά ξεθωριάζουν. Αυτό που μένει είναι η σύνδεση, η πνευματικότητα και η προσφορά.
  3. Τι σε κρατά ξύπνιο τη νύχτα;
    Οι ανησυχίες για λάθη, φόβους ή ρήξεις σχέσεων μας στερούν την ηρεμία. Αναγνώρισέ τα και αντιμετώπισέ τα.
  4. Τι σου φέρνει χαρά μέσα στη μέρα;
    Η χαρά κρύβεται στα απλά: έναν καφέ, το φως του ήλιου, ένα γέλιο. Βρες και προστάτευσέ τα.
  5. Τι μένει άρρητο;
    Οι λέξεις «συγγνώμη», «σ’ ευχαριστώ», «σ’ αγαπώ» δεν πρέπει να μείνουν ανείπωτες. Μπορούν να αλλάξουν ζωές.
  6. Τι μένει ανολοκλήρωτο;
    Μικρές υποσχέσεις ή μεγάλα όνειρα. Κάνε ένα βήμα σήμερα – ακόμα και μικρό – και βρες ανακούφιση.

Η ίδια η Δρ. Τσανγκ απαντά σε αυτές τις ερωτήσεις κάθε μήνα. Όπως λέει, «όταν τις απαντάς ειλικρινά, βλέπεις καθαρά, γιατρεύεις σχέσεις, γεύεσαι χαρά και προχωράς σε όνειρα που δεν μπορούν να περιμένουν», γι’ αυτό και πρέπει να τις απαντάμε όλοι.

Ο Nathan, λίγο πριν το τέλος, κατάφερε να γράψει γράμματα. Όχι για μεγάλες δηλώσεις, αλλά για ένα απλό μήνυμα: «Σας ευχαριστώ που ήσασταν μέρος της ζωής μου».

Κι εσύ; Τι θα έγραφες μέσα στη νύχτα;