Το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δημοσίευσε την Παρασκευή ενημερωμένη έκδοση της λίστας εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, προσθέτοντας 68 νέες εταιρείες, ανάμεσά τους και τρεις ισπανικές.

Η λίστα του 2023 περιλάμβανε 97 εταιρείες, επτά από τις οποίες έχουν πλέον αφαιρεθεί, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στις 158. Η πλειονότητα είναι ισραηλινές (138), ενώ περιλαμβάνονται επίσης έξι από τις ΗΠΑ, δύο από τη Γαλλία, δύο από το Ηνωμένο Βασίλειο και τρεις από την Ισπανία.

Οι ισπανικές εταιρείες που προστέθηκαν φέτος είναι:

  • Η Sociedad Española de Montajes Industriales (SEMI) – πρώην θυγατρική της ACS, που πλέον ανήκει στον γαλλικό όμιλο Vinci,
  • Η CAF (Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles) και
  • Η INECO (Ingeniería y Economía del Transporte).

Και οι τρεις έχουν συμμετάσχει σε σιδηροδρομικά έργα στο Ισραήλ, κυρίως στο δίκτυο του τραμ της Ιερουσαλήμ, το οποίο περιλαμβάνει γραμμές και στάσεις που επεκτείνονται σε κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρχικά, το ισπανικό πρακτορείο ειδήσεων EFE ανέφερε πως η ένταξη της SEMI στη λίστα εμπλέκει και τον πρόεδρο της Ρεάλ Μαδρίτης, Φλορεντίνο Πέρεθ, καθώς προΐσταται του κατασκευαστικού ομίλου ACS από το 1997. Ωστόσο, διευκρινίστηκε στη συνέχεια ότι η SEMI έχει πλέον εξαγοραστεί από τον γαλλικό όμιλο Vinci, και δεν ανήκει πια στην ACS, άρα ούτε σχετίζεται επιχειρηματικά με τον ισχυρό άνδρα των «μερένγκες».

Η ACS, μέσω δήλωσης στο πρακτορείο EFE, ανέφερε ότι δεν δραστηριοποιείται πλέον στο Ισραήλ, ενώ η CAF, με έδρα στη Χώρα των Βάσκων, δήλωσε πως δεν έχει εντοπίσει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του έργου στο οποίο συμμετέχει.

Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης γνωστές διεθνείς εταιρείες, όπως οι Expedia, Airbnb και Booking (πλατφόρμες online κρατήσεων από τις ΗΠΑ), η Motorola Solutions, η γαλλική Egis με τη θυγατρική της στον σιδηροδρομικό τομέα, καθώς και οι βρετανικές κατασκευαστικές JCB και Greenkote.

Η λίστα έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν επιβάλλει κυρώσεις. Ωστόσο, το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ καλεί τις εταιρείες που περιλαμβάνονται να λάβουν «κατάλληλα μέτρα» ώστε να περιορίσουν τον αρνητικό αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Volker Türk, υπογράμμισε ότι η ύπαρξη της λίστας αναδεικνύει την ανάγκη για λογοδοσία και δέουσα επιμέλεια όταν επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε περιοχές σύγκρουσης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πράξεις τους δεν συμβάλλουν σε παραβιάσεις.

Παράλληλα, το γραφείο του ΟΗΕ καλεί τις 11 χώρες που φιλοξενούν εταιρείες της λίστας (ΗΠΑ, Ισπανία, Γαλλία, Ην. Βασίλειο, Πορτογαλία, Καναδάς, Γερμανία, Κίνα, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Ισραήλ) να λάβουν μέτρα ώστε:

«Να διασφαλίσουν –μέσω δικαστικών, διοικητικών, νομοθετικών ή άλλων μέσων– ότι σε περιπτώσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με επιχειρηματικές δραστηριότητες εντός της επικράτειάς τους ή υπό τη δικαιοδοσία τους, τα θύματα έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα».

Το Γραφείο του ΟΗΕ έλαβε κατά το 2024 πληροφορίες για 596 εταιρείες που ενδέχεται να δραστηριοποιούνται σε κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Όχθης, ωστόσο μέχρι στιγμής έχει εξετάσει περίπου το ένα τρίτο αυτών.

Όλες οι εταιρείες για τις οποίες διατυπώθηκαν καταγγελίες ενημερώθηκαν και προσκλήθηκαν να συνεργαστούν, τονίζει ο ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ότι η εντολή του Γραφείου δεν καλύπτει δραστηριότητες στη Γάζα.

Η σύνταξη και επικαιροποίηση της λίστας είχε ανατεθεί στο Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2016 από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, με στόχο να καταγράφονται επιχειρηματικές δραστηριότητες που συνδέονται με:

  • την προμήθεια υλικών για παράνομους εποικισμούς,
  • τη κατεδάφιση παλαιστινιακών κατοικιών και περιουσιών,
  • τη φύλαξη και επιτήρηση,
  • την εκμετάλλευση φυσικών πόρων και
  • τη ρύπανση παλαιστινιακών περιοχών.

Μεταξύ των εταιρειών που αφαιρέθηκαν από τη φετινή λίστα, καθώς δεν φέρονται πλέον να συμμετέχουν σε σχετικές δραστηριότητες, είναι η γαλλική Alstom και η ισπανική eDreams ODIGEO (πλατφόρμα κρατήσεων).

Οι νεοεισερχόμενες εταιρείες για το 2025 δραστηριοποιούνται κυρίως σε τομείς όπως η κατασκευαστική, η αγορά ακινήτων και η εξόρυξη πρώτων υλών — κλάδοι στους οποίους έχει εστιάσει ο ΟΗΕ στις πιο πρόσφατες έρευνές του.