Βήματα προόδου στις επιδόσεις της Ελλάδας στο κράτος δικαίου το 2024, σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη, διαπιστώνει η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, επισημαίνοντας παράλληλα ότι οι προκλήσεις παραμένουν και χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν.
Συνολικά, όσον αφορά στις συστάσεις στην Έκθεση για το Κράτος Δικαίου του 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει τα εξής βήματα:
- «Κάποια περαιτέρω πρόοδο» στις συνεχιζόμενες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ισχυρού ιστορικού διώξεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς υψηλού επιπέδου.
- «Σημαντική πρόοδο» στην περαιτέρω προώθηση της διαδικασίας υιοθέτησης νομοθετικών και μη νομοθετικών εγγυήσεων για τη βελτίωση της προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως όσον αφορά τις καταχρηστικές αγωγές κατά δημοσιογράφων και την ασφάλειά τους, σύμφωνα με το εγκριθέν Μνημόνιο Συνεργασίας και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων.
- «Κάποια περαιτέρω πρόοδο» στην ενίσχυση των προσπαθειών για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης στην πράξη με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα νομοθετικά σχέδια, μεταξύ άλλων με την τήρηση του θεσμικού χρονοδιαγράμματος για τη δημόσια διαβούλευση.
- «Περιορισμένη πρόοδο» στην αξιολόγηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου για την καταχώριση οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και την καθιέρωση ενός διαρθρωμένου διαλόγου.
Σε αυτή τη βάση, και λαμβάνοντας υπόψη άλλες εξελίξεις που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο αναφοράς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέτος απευθύνει τέσσερις συστάσεις προς την Ελλάδα, έναντι έξι συστάσεων πέρυσι. Οι συστάσεις αυτές είναι οι εξής:
Πρώτον, να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ισχυρού ιστορικού διώξεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς υψηλού επιπέδου.
Δεύτερον, να βελτιωθεί το πλαίσιο του «lobbying», μεταξύ άλλων με την αναθεώρηση του ορισμού του «lobbying» και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του.
Τρίτον, να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την ενίσχυση των νομοθετικών και μη νομοθετικών εγγυήσεων για τη βελτίωση της ασφάλειας και της προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως όσον αφορά στις καταχρηστικές αγωγές, σύμφωνα με το εγκριθέν Μνημόνιο Συνεργασίας και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων.
Τέταρτον, να αναπτύξει έναν τακτικό και διαρκή δομημένο διάλογο με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και να απλοποιήσει τις απαιτήσεις εγγραφής για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό τη διατήρηση ενός ανοιχτού πλαισίου για τη λειτουργία τους.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στη «Δικαιοσύνη», η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει ότι, μετά από μια πρόσφατη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, η δικαστική εξουσία συμμετέχει στους διορισμούς στις ανώτερες θέσεις του δικαστικού συστήματος. Επίσης, προωθούνται από τη δικαστική εξουσία πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στο δικαστικό σύστημα. Eπισημαίνεται, επίσης, ότι «προχωρά με ικανοποιητικό τρόπο,» η εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη στην αστική και ποινική δικαιοσύνη, καθώς και έργα για τη βελτίωση της ψηφιοποίησης. Ωστόσο, η έκθεση επισημαίνει ότι «η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις» και, παρόλο που τα αρχικά σημάδια από την εφαρμογή πρόσφατων μεταρρυθμίσεων είναι ενθαρρυντικά, είναι ακόμη νωρίς για να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα.
Στο κεφάλαιο «Διαφθορά», η έκθεση επισημαίνει ότι ένα νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς βρίσκεται σε εξέλιξη και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας έχει νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Αναφέρεται, επίσης, ότι στην αστυνομία έγιναν οργανωτικές αλλαγές για την καλύτερη καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και τη βελτίωση των πειθαρχικών διαδικασιών. Ακόμη, σημειώνεται ότι «ένα διαλειτουργικό κοινό σύστημα διαχείρισης υποθέσεων βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς οι προσπάθειες για τη βελτίωση του ιστορικού των διώξεων και των τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων υψηλού επιπέδου συνεχίζονται».
Αναφορικά με το νόμο για τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι αναθεωρήθηκε για να διευκολυνθεί η διαδικασία υποβολής και επαλήθευσης των δηλώσεων συμφερόντων. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λέει ότι οι τροποποιήσεις στους κανόνες για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, παρέχουν σαφέστερη βάση για επιστροφή ή αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης. Η αποτελεσματική εφαρμογή και επιβολή των κανόνων για το “lobbying” έχει βελτιωθεί, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μέτρα. Επισημαίνεται, επίσης, ότι οι προσπάθειες που γίνονται για τον μετριασμό των κινδύνων διαφθοράς στις δημόσιες συμβάσεις και τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης θεωρούνται «θετικές» από τις επιχειρήσεις.
Στο κεφάλαιο «Ελευθερία των ΜΜΕ», η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τονίζει ότι οι πόροι της ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης έχουν ενισχυθεί, καθώς ο αριθμός των εργαζομένων έχει αυξηθεί, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία και τη χρηματοδότησή της. Επισημαίνεται, επίσης, ότι οι νέες διαδικασίες διορισμού διοικητικών φορέων εισάγουν θετικές αλλαγές, ενώ οι ανησυχίες για το νομοθετικό πλαίσιο και την πολιτική ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας παραμένουν.
Όσον αφορά στη διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενισχύεται από τη συνεχιζόμενη λειτουργία του Μητρώου Έντυπων Μέσων και του Μητρώου Ηλεκτρονικού Τύπου. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στο νέο νόμο που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2025, ο οποίος ενισχύει τη δημοσιότητα και τη διαφάνεια στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, ενισχύοντας τη συντακτική ανεξαρτησία και τις θεσμικές εγγυήσεις όσον αφορά στην κρατική διαφήμιση, τη δημοσιογραφία μέσω διαδικτύου και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το νομικό πλαίσιο που αφορά το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα έχει βελτιωθεί σημαντικά, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στην εφαρμογή του. Όσον αφορά στην ασφάλεια των δημοσιογράφων, κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «έχουν σημειωθεί αρκετές θετικές εξελίξεις», αν και «εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στην πράξη». Τονίζεται ότι οι προσπάθειες που βασίζονται σε μέτρα που ελήφθησαν τα προηγούμενα χρόνια συνιστούν σημαντικά βήματα σχετικά με τις νομοθετικές και μη νομοθετικές εγγυήσεις για τη βελτίωση της προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως όσον αφορά στις καταχρηστικές αγωγές.
Τέλος, στο κεφάλαιο για «τη λειτουργία των θεσμών και τα θεσμικά αντίβαρα» (checks and balances), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι η συμμετοχή και η διαφάνεια στη νομοθετική διαδικασία θα μπορούσαν να βελτιωθούν περαιτέρω. Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καταβάλλονται προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι η δικαστική εξουσία συμμετέχει περισσότερο στην εποπτεία του καθεστώτος ασυλίας των μελών της Κυβέρνησης, ωστόσο, παραμένουν οι προκλήσεις που έχουν εντοπιστεί προηγουμένως σχετικά με τον διορισμό μελών των ανεξάρτητων αρχών που θεσπίζονται από το Σύνταγμα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει, επίσης, ότι η πρόοδος με τη δικαστική έρευνα μετά το ναυάγιο της Πύλου αποτελεί θετική εξέλιξη για την έναρξη της αντιμετώπισης των ελλείψεων στη διερεύνηση περιστατικών φερόμενης ανάρμοστης συμπεριφοράς που αφορούν αστυνομικούς. Όσον αφορά στη συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δεν έχει ακόμη τεθεί σε τακτική και συνεχή βάση.
Η ανάρτηση του Παύλου Μαρινάκη
«Η φετινή ετήσια έκθεση για το Κράτος Δικαίου αποτελεί μια ακόμα θετική επιβεβαίωση των συστηματικών προσπαθειών της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη για την ενίσχυση της θεσμικής θωράκισης της χώρας μας. Η αναγνώριση της προόδου στον τομέα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης επιβεβαιώνει τη δέσμευσή μας για ένα περιβάλλον πλουραλισμού, διαφάνειας και ελευθερίας του Τύπου. Πρόκειται για ένα αποτέλεσμα που δεν προέκυψε τυχαία, αλλά μέσα από στοχευμένες μεταρρυθμίσεις, διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς και έμπρακτο σεβασμό στις ευρωπαϊκές αρχές», αναφέρει σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο υπουργός στον πρωθυπουργό και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης.
Ο κ. Μαρινάκης, στην ανάρτησή του, αναφέρει ότι «η Task Force για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, η κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμισης και η σταδιακή ενσωμάτωση περαιτέρω προβλέψεων για τις Slapps, η δημιουργία παρατηρητηρίου για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, η αυστηροποίηση των ποινών για επιθέσεις κατά λειτουργών της ενημέρωσης, η θέσπιση ιδιώνυμου αδικήματος για τις απειλές εναντίον αθλητικογράφων, η ενίσχυση της διαφάνειας μέσω των ρυθμίσεων στα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου, αλλά και οι προβλέψεις στη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που υπογράφηκε για τους εργαζομένους σε ΜΜΕ του δημοσίου τομέα, αναγνωρίζονται ως ουσιαστικά βήματα προόδου».
Και κλείνει την ανάρτησή του γράφοντας: «Ιδιαίτερη μάλιστα μνεία γίνεται στον πρόσφατο Ν. 5212/2025 με τον οποίο φέραμε ακόμα μεγαλύτερες εγγυήσεις για τη διαφάνεια στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Η πραγματικότητα, όπως αποτυπώνεται μέσα και από τη φετινή έκθεση της αρμόδιας Κομισιόν, αποτελεί την πιο ηχηρή απάντηση απέναντι σε μεροληπτικές κρίσεις και ατεκμηρίωτες εκθέσεις αναρμόδιων οργανώσεων. Δεν θριαμβολογούμε, αλλά αναγνωρίζουμε την ευθύνη μας να συνεχίσουμε με σοβαρότητα και συνέπεια, γιατί η ελευθερία της έκφρασης και η πολυφωνία δεν είναι απλώς θεσμικές υποχρεώσεις, αλλά πυλώνες της Δημοκρατίας μας».
Πηγές Μαξίμου: Η έκθεση αναγνωρίζεται διεθνώς ως ο πιο αντικειμενικός δείκτης
Σύμφωνα με πηγές της κυβέρνησης η έκθεση αυτή προκειμένου να συνταχθεί λαμβάνει υπόψη τις εκθέσεις διεθνών οργανισμών, ΜΚΟ, διεθνών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων κλπ, ενώ γίνονται και επιτόπιες επισκέψεις εκπροσώπων της ΕΕ στα κράτη μέλη, προκειμένου να σχηματιστεί η τελική εικόνα κάθε χώρας.
Γι ‘ αυτό και η έκθεση αυτή αποτελεί και αναγνωρίζεται διεθνώς ως ο πιο αντικειμενικός και ακριβής δείκτης κάθε χώρας της ΕΕ, σε ζητήματα Κράτους Δικαίου.
Σε ό,τι αφορά τα ΜΜΕ στη χώρα μας, χαρτοφυλάκιο που χειρίζεται ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Παύλος Μαρινάκης, στη φετινή έκθεση αποτυπώνεται η πιο θετική εικόνα της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις του χώρου των ΜΜΕ η έκθεση καταγράφει για την Ελλάδα μια κατάσταση υιοθέτησης νομοθετικών και μη παρεμβάσεων που:
ενισχύουν και ισχυροποιούν τη διαφάνεια στην ιδιοκτησία και την αντικειμενικότητα στις πάσης φύσεως κρατικές ενισχύσεις των επιχειρήσεων ΜΜΕ, ενισχύουν και προασπίζουν τους δημοσιογράφους και τους άλλους επαγγελματίες ΜΜΕ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον των δημοσιογράφων και της ασφάλειάς τους, γεγονός που συνιστά βασικό προαπαιτούμενο για την ανεξαρτησία της πληροφόρησης και τον πλουραλισμό,
Ενώ, πολλές από τις προβλέψεις του EMFA ( Ευρωπαϊκός Κανονισμός προς ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των κρατών- μελών) είναι ήδη εθνικοί νόμοι της χώρας μας εν ισχύ.
Η έκθεση αναγνωρίζει τη μεθοδική δουλειά που γίνεται τα τελευταία χρόνια, τα αποτελέσματα της οποίας γίνονται ολοένα και πιο ορατά, ενώ το σύνολο των δράσεων βρίσκονται σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Από τις τέσσερις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην περσινή Έκθεση για το Κράτος Δικαίου, *μόνο σε αυτή που αφορά τον πυλώνα των μέσων ενημέρωσης γίνεται αναφορά σε ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ πρόοδο*. Για τις υπόλοιπες γίνεται αναφορά σε κάποια περαιτέρω πρόοδο.
Τα μητρώα έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, το e-pasithea, η Task Force, το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, η κατάργηση της απλής δυσφήμισης, η ειδική ποινική νομοθεσία για τους αθλητικούς συντάκτες, η έναρξη διαδικασιών ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής οδηγίας για τα Slapps, αλλά και ο πρόσφατος νόμος για την ενίσχυση της δημοσιότητας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, καθώς και την ενδυνάμωση της συντακτικής ανεξαρτησίας και των θεσμικών εγγυήσεων όσον αφορά την κρατική διαφήμιση, την ενυπόγραφη δημοσιογραφία και την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, αναφέρονται και αναδεικνύονται στο κείμενο της έκθεσης ως πρωτοβουλίες που τεκμηριώνουν την τεράστια πρόοδο της χώρας μας στον χώρο των μέσων ενημέρωσης.
Ο αρμόδιος Υφυπουργός Παύλος Μαρινάκης δήλωσε πως η πραγματικότητα, όπως αποτυπώνεται μέσα και από την φετινή έκθεση αποτελεί την πιο ηχηρή απάντηση απέναντι σε ατεκμηρίωτες εκθέσεις αναρμόδιων οργανώσεων και ότι η Κυβέρνηση δεν θριαμβολογεί αλλά αναγνωρίζει την ανάγκη να συνεχίσει το έργο της με συνέπεια. Παράλληλα, έχει τονίσει πως, σε συνέχεια των μεταρρυθμίσεων που ήδη έχουν υλοποιηθεί με τη συνδρομή της ΓΓΕΕ και του ΓΓ Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρη Γαλαμάτη και όσων προωθούνται στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα ληφθούν πρωτοβουλίες για την αδειοδότηση ραδιοφωνικών σταθμών και περιφερειακών καναλιών θέλοντας να μπει τάξη σε ένα αρρύθμιστο τοπίο.
