Μπορεί να έχετε σκεφτεί κάτι έξυπνο ή σημαντικό και ξαφνικά το ξεχνάτε τελείως. Πόσες φορές έχετε πει: «Ήξερα ότι κάτι ξέχασα…»; Η μνήμη σας φαίνεται να σας προδίδει στις πιο κρίσιμες στιγμές.
Κι όμως σε σημαντικό βαθμό η μνήμη είναι θέμα τακτικής. Ο τρόπος που χειριζόμαστε τις πληροφορίες στην καθημερινότητά μας μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στο τι συγκρατούμε και τι αφήνουμε να χαθεί.
Η επιστήμη έχει μερικά απλά κόλπα που λειτουργούν. Δεν απαιτούν εξάσκηση, δεν χρειάζονται χρόνο – και βασίζονται σε πραγματικά νευρολογικά ευρήματα. Ακολουθούν τέσσερις επιστημονικά αποδεδειγμένοι τρόπο, σύμφωνα με ειδικούς, για να θυμάστε περισσότερα, χωρίς κόπο.
1. Πείτε το δυνατά
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Learning, Memory, and Cognition απέδειξε ότι η εκφώνηση λέξεων φωναχτά – ή έστω η κίνηση των χειλιών σαν να τις λέμε φωναχτά – τις κάνει πιο ξεχωριστές σε σχέση με τις υπόλοιπες σκέψεις που τριγυρνούν στο μυαλό μας.
Με απλά λόγια, το να πεις κάτι δυνατά το κάνει διαφορετικό. Και όσο πιο διαφορετικό είναι, τόσο πιο εύκολα το θυμάσαι. Οπότε την επόμενη φορά που θέλετε να συγκρατήσετε κάτι, πείτε το δυνατά. Ή έστω ψιθυρίστε το.
2. Προβλέψτε αν θα το θυμηθείτε
Ακούγεται παράξενο, αλλά λειτουργεί. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Canadian Journal of Experimental Psychology έδειξε πως όταν κάνουμε μια πρόβλεψη για το αν θα θυμηθούμε κάτι στο μέλλον, αυξάνουμε σημαντικά τις πιθανότητες να το θυμηθούμε – σε κάποιες περιπτώσεις έως και κατά 50%.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν θέλουμε να θυμηθούμε να κάνουμε κάτι αργότερα. Για παράδειγμα να στείλουμε ένα email, να τηρήσουμε μια υπόσχεση, να εφαρμόσουμε μια αλλαγή στο πρόγραμμα.
Οι ψυχολόγοι τα λένε «μνήμες πρόθεσης» (prospective memories). Πρόκειται για την ικανότητα να θυμόμαστε μια μελλοντική πρόθεση ή ενέργεια. Το γιατί λειτουργεί αυτή η τεχνική δεν είναι ξεκάθαρο. Ίσως επειδή η πρόβλεψη λειτουργεί σαν ένα μικρό τεστ προς τον εαυτό μας. Ξέρουμε πάντως ότι ενεργοποιεί τον ιππόκαμπο, βοηθώντας τον να οργανώσει τις πληροφορίες για μελλοντική χρήση.
Θέλετε να θυμηθείτε κάτι; Πάρτε δύο δευτερόλεπτα και αναρωτηθείτε: «Θα το θυμηθώ;» Μόνο αυτή η ερώτηση στον εαυτό σας αρκεί για να αυξήσει τις πιθανότητες.
3. Επαναλάβετε για 40 δευτερόλεπτα
Η εδραίωση της μνήμης είναι η διαδικασία με την οποία κάτι προσωρινό γίνεται μόνιμο. Χρειάζεται χρόνος, αλλά υπάρχουν τρόποι να επιταχύνετε τη διαδικασία. Έρευνα στο Journal of Neuroscience έδειξε ότι μια σύντομη περίοδος επανάληψης διάρκειας 40 δευτερολέπτων μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες να θυμηθείτε κάτι.
Μπορεί να είναι οτιδήποτε: να επαναλάβετε στο μυαλό σας μια συνομιλία, να ξαναζήσετε νοητά μια εμπειρία ή να περάσετε ένα σχέδιο βήμα-βήμα. Αυτού του τύπου η επανάληψη συνδέεται με μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται οπίσθιος προσαγώγιος φλοιός (posterior cingulate cortex), και βοηθά στην αποθήκευση σύνθετων πληροφοριών για μέρες.
Οπότε την επόμενη φορά που θέλετε πραγματικά να θυμηθείτε κάτι, αφιερώστε 40 δευτερόλεπτα για να το επεξεργαστείτε νοητικά. Δεν είναι πολύς χρόνος – και θα σας αποδώσει πολλαπλά.
4. Κλείστε τα μάτια για 2 λεπτά
Ναι, απλώς… κλείστε τα. Μελέτη στο Nature Reviews Psychology διαπίστωσε ότι ακόμα και δύο λεπτά με τα μάτια κλειστά – χωρίς ύπνο, απλά σε κατάσταση ηρεμίας – μπορούν να ενισχύσουν τη μνήμη σχεδόν όσο και ένας ολόκληρος βραδινός ύπνος.
Οι επιστήμονες το αποκαλούν «offline waking rest». Μπορεί να είναι δύο λεπτά ζεν, λίγη ονειροπόληση, ή απλώς το να… χαθείτε στο κενό. Αυτό το διάλειμμα από τη διαρκή εγρήγορση είναι απαραίτητο για την αποτελεσματική εδραίωση της μνήμης. Χωρίς τέτοια μικρά διαλείμματα, οι μνήμες δεν αποθηκεύονται σωστά.
Άρα την επόμενη φορά που θα σας πουν «συγκεντρώσου», μην ντραπείτε να απαντήσετε: «Πρώτα πρέπει να χαλαρώσω λίγο για να θυμάμαι καλύτερα».
Η μνήμη έχει… στρατηγική
Η νευροεπιστήμη είναι ξεκάθαρη: το να θυμόμαστε περισσότερα δεν απαιτεί κόπο — αλλά έξυπνες συνήθειες. Πείτε το δυνατά. Προβλέψτε αν θα το θυμηθείτε. Επαναλάβετε για λίγα δευτερόλεπτα. Ξεκουράστε το μυαλό σας. Να θυμάστε: Η μνήμη είναι σε μεγάλο βαθμό ένα παιχνίδι στρατηγικής.
