Η αύξηση των ηπατικών ενζύμων είναι ένα συχνό εύρημα στις αιματολογικές εξετάσεις και μπορεί να έχει πολλές αιτίες. Συνήθως είναι προσωρινή και υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις για να εντοπιστεί η αιτία.

Τα ηπατικά ένζυμα είναι πρωτεΐνες που παράγονται στο ήπαρ και βοηθούν τον οργανισμό να μεταβολίσει τα θρεπτικά συστατικά και τα φάρμακα, καθώς και να αποβάλλει τις τοξίνες.

Τα βασικά ένζυμα περιλαμβάνουν:

  • Αλανινική τρανσαμινάση (ALT)
  • Ασπαρτική τρανσαμινάση (AST)
  • Αλκαλική φωσφατάση (ASP)
  • Γ-γλουταμυλοτρανσφεράση
  • Γαλακτική αφυδρογονάση
  • 5′-νουκλεοτιδάση

Όταν υπάρχει φλεγμονή ή τραυματισμός στο ήπαρ, απελευθερώνονται ένζυμα στο αίμα. Η αύξηση αυτών μπορεί να οφείλεται σε απλούς λόγους, όπως η χρήση φαρμάκων, αλλά και σε πιο σοβαρές καταστάσεις όπως ηπατοπάθειες ή ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. ηπατίτιδα).

Γιατί γίνεται έλεγχος ήπατικής λειτουργίας;

Η εξέταση της ηπατικής λειτουργίας είναι μία απλή αιματολογική εξέταση που ελέγχει τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων και άλλων ουσιών στο αίμα.

Συνήθως γίνεται:

  • Στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου
  • Όταν υπάρχουν συμπτώματα ηπατικής δυσλειτουργίας
  • Σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο για ηπατική νόσο

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων γίνεται πάντα σε συνδυασμό με το ιατρικό ιστορικό, τα συμπτώματα και το οικογενειακό υπόβαθρο του ατόμου.

Συμπτώματα πιθανής βλάβης του ήπατος

Τα συμπτώματα μιας πιθανής ηπατικής βλάβης μπορεί να περιλαμβάνουν:
  • Ίκτερο (κιτρίνισμα δέρματος και ματιών)
  • Ναυτία και έμετο
  • Διάρροια
  • Κοιλιακός πόνος
  • Αλλαγές στο χρώμα των κοπράνων ή των ούρων
  • Κόπωση

Παράγοντες κινδύνου

  • Οικογενειακό ιστορικό ηπατικής νόσου
  • Χρόνια χρήση αλκοόλ
  • Πιθανή έκθεση σε ηπατίτιδα (π.χ. χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, ταξίδια σε ενδημικές περιοχές)
  • Χρήση φαρμάκων που επιβαρύνουν το ήπαρ
  • Παχυσαρκία, διαβήτη ή υψηλή χοληστερίνη
  • Άτομα με υπέρταση, ερυθηματώδη λύκο, καρκίνο παχέος εντέρου ή διαβήτη υποβάλλονται επίσης συχνά σε τακτικούς ελέγχους.

Τι σημαίνει η αύξηση των ηπατικών ενζύμων – Πιθανές αιτίες

Η αύξηση των ενζύμων δεν συνδέεται πάντα με συγκεκριμένη νόσο. Δεν πρόκειται για διάγνωση αλλά για ένδειξη. Σε μερικούς ανθρώπους δεν υπάρχει εμφανής αιτία, ενώ άλλοι με σοβαρή βλάβη μπορεί να έχουν φυσιολογικά ένζυμα.

Ο γιατρός σας θα κάνει περαιτέρω εξετάσεις για να βρει την αιτία και να αποφασίσει για την κατάλληλη θεραπεία. Αν τα ένζυμα είναι ελαφρώς αυξημένα και δεν υπάρχουν άλλα σημάδια, ο γιατρός μπορεί να επανεξετάσει αργότερα.

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το τι προκαλεί την αύξηση – δεν υπάρχει μία λύση για όλους. Ορισμένες πρόσθετες εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν για να διαπιστωθεί η αιτία είναι:

  • Αιματολογικές εξετάσεις: Χολερυθρίνη, αλβουμίνη, χρόνος προθρομβίνης (INR)
  • Υπερηχογράφημα: Εικόνα του ήπατος μέσω ηχητικών κυμάτων
  • Ελαστογραφία: Μετρά τη σκληρότητα του ήπατος λόγω ίνωσης
  • Αξονική τομογραφία (CT) ή Μαγνητική τομογραφία (MRI): Αναλύουν τη μορφολογία του ήπατος
  • Βιοψία ήπατος: Λήψη δείγματος ιστού για εξέταση

Πιθανές αιτίες αύξησης των ηπατικών ενζύμων περιλαμβάνουν:

  • Φαρμακευτική αγωγή
  • Καρκίνος του ήπατος
  • Χρόνια κατανάλωση αλκοόλ
  • Λοιμώξεις όπως κυτταρομεγαλοϊός, μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα
  • Μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (MASLD)
  • Κοιλιοκάκη
  • Νόσος Wilson
  • Διαταραχές θυρεοειδούς
  • Πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα
  • Ανεπάρκεια άλφα-1 αντιθρυψίνης
  • Μυϊκές παθήσεις
  • Σύνδρομο Gilbert

Φάρμακα που μπορεί να αυξήσουν τα ηπατικά ένζυμα

  • Παυσίπονα όπως η παρακεταμόλη (Tylenol)
  • Φάρμακα για τη χοληστερίνη (στατίνες)
  • Αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη, η σιπροφλοξασίνη και η τετρακυκλίνη
  • Αντιεπιληπτικά όπως καρβαμαζεπίνη, φαινυτοΐνη, βαλπροϊκό οξύ
  • Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
  • Αντιφυματικά όπως ισονιαζίδη, πυραζιναμίδη, ριφαμπίνη
  • Αντιιικά όπως το βαλτρέξ (βαλακυκλοβίρη (valaciclovir) και ριτοναβίρη
  • Αντικαταθλιπτικά όπως η φλουοξετίνη
  • Ναρκωτικά, αναβολικά, αλκοόλ

Είναι κρίσιμο να ενημερώνετε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα και συμπληρώματα που λαμβάνετε.

Παρακεταμόλη και ήπαρ

Η παρακεταμόλη μπορεί να προκαλέσει ηπατική βλάβη όταν λαμβάνεται σε μεγάλες δόσεις. Το μέγιστο για υγιείς ενήλικες είναι 3.000–4.000 mg ημερησίως. Άτομα που πίνουν αλκοόλ ή έχουν ηπατική νόσο μπορεί να έχουν μικρότερη ανοχή. Σε περίπτωση υπερδοσολογίας, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση.

Πότε να δείτε γιατρό

Αν παρουσιάζετε συμπτώματα όπως ίκτερο, ναυτία, έμετο, κοιλιακό πόνο, σκούρα ούρα ή κόπωση, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε γιατρό. Αν υπάρχει ιστορικό ηπατικής νόσου στην οικογένεια ή χρήση ουσιών, επίσης χρειάζεται ιατρική εκτίμηση.

Κατά την εγκυμοσύνη, καταστάσεις όπως η προεκλαμψία, το ICP ή το AFLP μπορεί να επηρεάσουν το ήπαρ. Συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, πρήξιμο, πόνος στην κοιλιά, κνησμός ή ίκτερος απαιτούν άμεση προσοχή.

Πρόληψη

Υποστηρίξτε τη λειτουργία του ήπατος μέσω:

  • Υγιεινής διατροφής
  • Τακτικής άσκησης
  • Περιορισμού κατανάλωσης αλκοόλ
  • Διατήρησης υγιούς βάρους
  • Συνετής χρήσης φαρμάκων και συμπληρωμάτων