«Η αναπηρία δεν είναι περιορισμός»: Πέντε άνθρωποι με αναπηρίες περιγράφουν στο Newsbeast την καθημερινότητά τους

3 Δεκεμβρίου, μια ημέρα που έχει αφιερωθεί στα άτομα με αναπηρία. Μια ημέρα που έρχεται να μας υπενθυμίσει την αναγκαιότητα της ισονομίας στην κοινωνία. Άνθρωποι που είναι δίπλα μας, είναι στη ζωή μας και εμείς τους έχουμε υψώσει τείχη και εμπόδια.

Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου

Στο πλαίσιο της διαφορετικότητας βασίστηκε αυτή η ιδέα του ρεπορτάζ, να δώσω βήμα στο Newsbeast σε ανθρώπους που έχουν αναπηρία, αλλά τους έχω γνωρίσει και είναι στη ζωή μου. Άνθρωποι ξεχωριστοί και ιδιαίτεροι, που γνωριστήκαμε στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ και έχουμε κρατήσει σχέσεις φιλίας και ζωής.

Άνθρωποι που με τον τρόπο που ζουν με δίδαξαν την ανωτερότητά τους, την (ολύμπια) υπομονή τους και την αμέριστη κατανόησή τους.

Η Δώρα Πασχαλίδου έχει κατακτήσει χρυσό μετάλλιο στο Τζούντο στην Ευρώπη και είναι χάλκινη παραολυμπιονίκης, ο Γιώργος Μουχθής είναι πρωταθλητής Ευρώπης στην επιτραπέζια αντισφαίριση, η παραολυμπιονίκης του Τόκιο, Αναστασία Πυργιώτη, ακολούθησε το όνειρό της και έγινε κλινική ψυχολόγος.

Ο Κανέλλης Μάριος Χατζηκυριάκος, παραολυμπιονίκης στους αγώνες του Τόκιο το 2021 στην επιτραπέζια αντισφαίριση, έχει κατακτήσει πολλά από τα όνειρά του.

Η Άννα Μπαλάν είναι γνωστή σε πολλούς από την έντονη παρουσία της στο Τiktok. Τη γνώρισα πριν από έναν μήνα, όταν στο πλαίσιο ρεπορτάζ είχα πάει να καλύψω έξω από το σπίτι της που έμοιαζε το πεζοδρόμιο με εμπόλεμη ζώνη επί έναν μήνα, επειδή κάποιο συνεργείο δεν το έκλεινε…

Όλοι τους περιγράφουν την καθημερινότητά τους και χαρτογραφούν τον κοινωνικό ρατσισμό που επικρατεί στην Ελλάδα λίγο πριν από τη δύση του 2025. Η κοινωνία των πολιτών ωριμάζει σε θέματα ενσυναίσθησης, αλλά το κάνει με αργούς ρυθμούς, συνθλίβοντας προσπάθειες και όνειρα ανθρώπων που έχουν κάποια αναπηρία.

Δώρα Πασχαλίδου, πρωταθλήτρια Ευρώπης τζούντο, χάλκινη παραολυμπιονίκης: «Υφίσταται ακόμα και σήμερα ο κοινωνικός ρατσισμός προς τα άτομα με αναπηρία»

Ζούμε στην Ελλάδα του 2025, έχουν καταγραφεί πολλά βήματα μπροστά που κατανοεί ο κόσμος τι είναι αναπηρία. Ωστόσο ακόμη είναι έντονη η απορία των ανθρώπων και η αίσθηση ότι αποτελεί διαφορετικότητα, ενώ στην πράξη είναι ένα γεγονός που συμβαίνει και τίποτα παραπάνω. Επίσης τα περί αναπηρίας είναι ένα καλό κάλυμμα που χρησιμοποιεί ο κόσμος, για να κρύψει τυχόν δικά του προβλήματα.

Το κεφάλαιο του αθλητισμού στη ζωή της

Ο πρωταθλητισμός και πρωτύτερα ο αθλητισμός έχει συμβάλει καθοριστικά στη ζωή μου και αποτελεί κίνητρο, δύναμη, στόχο, σκοπό, όνειρα, αυτοβελτίωση, ευγένεια, φιλία και όλα τα όμορφα που τον πλαισιώνουν. Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς μου και είναι ο λόγος αρχικά να εξασκούμαι στην πειθαρχία, στην υπομονή, στο πείσμα και στη διαχείριση του άγχους μου και έπειτα είναι ο λόγος να μπορώ να αισθάνομαι ευτυχισμένη για όλα τα ιστορικά αποτελέσματα που μαζί με τον προπονητή μου πετύχαμε για την Ελλάδα.

Ο σιωπηλός… κοινωνικός ρατσισμός

Κοινωνικός ρατσισμός στα άτομα με αναπηρία σίγουρα υπάρχει! Προσωπικά δεν μπορώ να πω ότι τον είχα υποστεί στη μορφή που σκεφτόμαστε οι περισσότεροι! Τον βιώνω όμως όταν εκδηλώνεται σιωπηλά είτε με απορία, είτε με αμηχανία, είτε με δισταγμό από τους γύρω μου, είτε πλαισιωμένη από τη λέξη διαφορετικότητα που με αναγκάζει να ξεχωρίζω σε κάτι που δεν θέλω.

Γιώργος Μουχθής, πρωταθλητής Ευρώπης επιτραπέζια αντισφαίριση: «Η δήθεν καλοπροαίρετη υποτίμηση»

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία δεν είναι μια ημέρα «γιορτής». Είναι μια ημέρα υπενθύμισης ότι η κοινωνία μας έχει ακόμα δρόμο για να γίνει πραγματικά ισότιμη. Υπενθύμιση πως τα δικαιώματα, η προσβασιμότητα και ο σεβασμός δεν θα έπρεπε να θεωρούνται στόχοι, αλλά δεδομένα.

Ως άτομο με σοβαρή αναπηρία στην Ελλάδα, ζω καθημερινά την πρόκληση των στερεοτύπων. Πολλές φορές, η μεγαλύτερη δυσκολία δεν είναι η αναπηρία μου, αλλά οι περιορισμοί που θέτει γύρω μου η κοινωνία.

Κι όμως, επιλέγω να μην ορίζομαι από αυτούς τους περιορισμούς. Είμαι απόφοιτος Διοίκησης Επιχειρήσεων, εργάζομαι σε ιδιωτική εταιρεία και χτίζω τη ζωή μου όπως κάθε άνθρωπος που ονειρεύεται και παλεύει.

Ο γάμος

Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές αυτής της ζωής ήταν ο γάμος μου με έναν άνθρωπο που εκτιμώ και θαυμάζω απεριόριστα – έναν άνθρωπο που με στηρίζει και με εμπνέει να είμαι ο καλύτερος εαυτός μου, κάθε μέρα.

Ο αθλητισμός μού έδωσε φτερά. Μου έδειξε πως η δύναμη δεν βρίσκεται μόνο στους μυς, αλλά στην ψυχή.

Ως αθλητής επιτραπέζιας αντισφαίρισης, έχοντας κατακτήσει πριν από μία εβδομάδα το χάλκινο μετάλλιο στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στη Σουηδία, νιώθω υπερηφάνεια και ευθύνη: κάθε επιτυχία δεν είναι μόνο προσωπική, αλλά και νίκη απέναντι στα εμπόδια που κάποιοι πιστεύουν ότι πρέπει να μας κρατούν πίσω.

Όσον αφορά τον κοινωνικό ρατσισμό, υπάρχει. Χωρίς να φωνάζει. Κάποιες φορές είναι το βλέμμα που σε λυπάται. Άλλες φορές είναι η δήθεν καλοπροαίρετη υποτίμηση.

Είναι η δυσκολία πολλών να σε δουν ολόκληρο: ως άνθρωπο με όνειρα, σχέδια, ικανότητες – όχι ως ένα «παρά» ή ένα «παρ’ όλα αυτά».

Αναστασία Πυργιώτη, κλινική ψυχολόγος MSc, χάλκινη παραολυμπιονίκης: «Δεν μεγάλωσα με την αντίληψη ότι η αναπηρία θα με καθορίσει»

Ως άτομο με κινητική αναπηρία, η καθημερινότητά μου στην Ελλάδα είναι μια συνεχής διαδρομή ανάμεσα σε εμπόδια και επιτυχίες, σε δυσκολίες και μικρές νίκες. Δεν μεγάλωσα με την αντίληψη ότι η αναπηρία θα με καθορίσει· αντίθετα, με έμαθε να ορίζω εγώ τη ζωή μου, να θέτω στόχους και να τους κυνηγάω με επιμονή, αξιοπρέπεια και ευγένεια.

Η αναπηρία δεν είναι για μένα περιορισμός – είναι μια διαφορετική οπτική. Αυτό που με περιορίζει είναι οι υποδομές, οι νοοτροπίες και η αργή προσαρμογή της κοινωνίας στις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων με αναπηρία. Ζώντας στην Ελλάδα, συχνά χρειάζεται να σχεδιάσω το πού θα πάω, πώς θα πάω, αν υπάρχουν ράμπες, αν υπάρχει πρόσβαση. Κάθε μέρα είναι μια υπενθύμιση πως η συμπερίληψη δεν είναι αυτονόητη, αλλά πρέπει να διεκδικείται.

Κι όμως, μέσα σε όλα αυτά, έχω επιλέξει να είμαι δραστήρια, παρούσα και δημιουργική. Δεν αποσύρομαι από τη ζωή, τη διεκδικώ. Σπουδάζω ψυχολογία, έχω ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές και συνεχίζω να μαθαίνω. Τον Μάιο παντρεύτηκα, κάνοντας ένα ακόμη όνειρο πραγματικότητα. Αυτές οι στιγμές δεν είναι απλώς προσωπικές χαρές· είναι αποδείξεις ότι η ζωή με αναπηρία δεν μπαίνει σε κουτάκια. Ένας από τους μεγαλύτερους προσωπικούς μου στόχους είναι να δημιουργήσω μια όμορφη οικογένεια, με ανθρώπους υγιείς συναισθηματικά, με προσωπικότητες που θα στηρίζονται στην αγάπη, στον σεβασμό και στην ισότητα.

Η αναπηρία στον εργασιακό χώρο

Στο εργασιακό κομμάτι, ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης όπου δραστηριοποιούμαι, η αναπηρία συχνά αντιμετωπίζεται με δύο ακραίες προσεγγίσεις: υπερπροστασία ή υποτίμηση. Έχω χρειαστεί να αποδείξω ξανά και ξανά ότι είμαι ικανή, ότι μπορώ, ότι έχω γνώσεις, κατάρτιση και πάθος για ό,τι κάνω. Παρ’ όλα αυτά, η επαγγελματική μου πορεία με έχει δικαιώσει.

Βρίσκομαι καθημερινά ανάμεσα σε παιδιά – παιδιά που δεν κουβαλούν ρατσιστικά στοιχεία, που δεν σε κοιτούν με προκατάληψη, που δεν σε αξιολογούν με βάση τη διαφορετικότητα, αλλά με βάση το πώς τα κάνεις να νιώθουν. Μέσα σε αυτά τα παιδιά νιώθω πιο δημιουργική από ποτέ. Με εμπνέουν, με γεμίζουν και πολλές φορές με κάνουν να αισθάνομαι ότι τους είμαι απαραίτητη. Κι αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες επιβεβαιώσεις που θα μπορούσα να έχω.

Η αλήθεια είναι ότι η αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν είναι εύκολη για τα άτομα με αναπηρία, όχι επειδή δεν μπορούμε, αλλά επειδή δεν υπάρχουν ακόμη οι δομές, οι στάσεις και η ισότητα των ευκαιριών που θα έπρεπε.

Σχετικά με τον κοινωνικό ρατσισμό, ναι, τον βιώνω. Όχι πάντα με τη μορφή ανοιχτής προσβολής, αλλά συχνά μέσα από μια σιωπηλή, υπόγεια προκατάληψη. Από βλέμματα που κρύβουν οίκτο, από σχόλια που δείχνουν άγνοια, από την κοινωνική τάση να αντιμετωπίζονται τα άτομα με αναπηρία ως «λιγότερο ικανά» ή ως «ηρωικές εξαιρέσεις».

Ο κοινωνικός ρατσισμός απέναντι στην αναπηρία δεν βρίσκεται μόνο στις λέξεις, αλλά κυρίως στις συμπεριφορές. Στο πόσο συχνά θεωρείται ότι δεν μπορείς, στο πόσο εύκολα οι άλλοι αποφασίζουν για σένα, στο πόσο δύσκολα αναγνωρίζουν ότι η ζωή σου μπορεί να είναι γεμάτη, δημιουργική, όμορφη και δυναμική – όπως όλων.

Κανέλλης Μάριος Χατζηκυριάκος, παραολυμπιονίκης στην επιτραπέζια αντισφαίριση: «Αναπηρία είναι τα εμπόδια που συναντάμε σε μια κοινωνία που θα έπρεπε να είναι φτιαγμένη για όλους»

Το να ζεις με αναπηρία στην Ελλάδα το 2025 είναι σίγουρα καλύτερο από παλιότερα, όμως υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μπροστά μας. Θεωρώ ότι η νοοτροπία του κόσμου έχει βελτιωθεί, αλλά υπάρχει ακόμη φόβος απέναντι στο άγνωστο, και αυτό κρατά την κοινωνία ένα βήμα πίσω. Πολλές φορές ο άνθρωπος φοβάται αυτό που δεν γνωρίζει και αυτό φαίνεται και στον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα άτομα με αναπηρία. Το μόνο που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι οι άνθρωποι με αναπηρία είμαστε ακριβώς το ίδιο: έχουμε τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια όνειρα και τις ίδιες επιθυμίες για ζωή, αγάπη και αποδοχή.

Ταυτόχρονα, πιστεύω ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης πρέπει να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο για να αλλάξει αυτή η κατάσταση στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια. Γιατί, στην πραγματικότητα, αναπηρία δεν είναι ούτε η κινητική ούτε η νοητική δυσκολία, αναπηρία είναι τα εμπόδια που συναντάμε σε μια κοινωνία που θα έπρεπε να είναι φτιαγμένη για όλους. Και αυτά τα εμπόδια είναι που πρέπει να εξαφανιστούν.

Ο αθλητισμός έγινε τρόπος ζωής

Ο αθλητισμός για μένα, μέσα στην κοινωνία που ζούμε, ήταν αρχικά μια διέξοδος και ένας τρόπος επανένταξης με έναν διαφορετικό ρόλο. Ίσως αυτό από μόνο του να είναι λίγο προβληματικό, γιατί κανείς δεν θα έπρεπε να χρειάζεται «ρόλο» για να ανήκει. Όμως, στη δική μου περίπτωση, λειτούργησε. Ο αθλητισμός μου έδωσε χώρο να σταθώ ξανά δυνατός, να βρω την ταυτότητά μου και να νιώσω ότι μπορώ να προσφέρω, να διεκδικώ και να ονειρεύομαι.

Με τον καιρό, ο αθλητισμός έπαψε να είναι απλώς μια διέξοδος και έγινε δρόμος ζωής. Μου έμαθε πειθαρχία, αντοχή και πίστη στον εαυτό μου. Και πάνω από όλα, μου έμαθε κάτι βαθύτερο: ότι η αξία ενός ανθρώπου δεν κρίνεται από τις δυσκολίες του, αλλά από το θάρρος με το οποίο τις αντιμετωπίζει.

Οι δικές μας μάχες

Ο κοινωνικός ρατσισμός, πολλές φορές, είναι και θέμα οπτικής. Προσωπικά, ποτέ δεν επέτρεψα στην αναπηρία μου να με καθορίσει. Πάντα προσπαθούσα για το καλύτερο και διεκδικούσα όσα θεωρώ αυτονόητα για κάθε άνθρωπο. Έχω μάθει να μην αφήνω κανέναν να με κάνει να νιώσω άσχημα, γιατί πιστεύω ότι, όταν ένας άνθρωπος μειώνει έναν άλλον, δείχνει περισσότερο τη δική του πνευματική αδυναμία παρά την αξία του απέναντί του.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το θέμα είναι ασήμαντο. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με αναπηρία που, λόγω αυτής της συμπεριφοράς, δεν ζουν τη ζωή τους όπως θα ήθελαν και όπως αξίζουν. Και αυτό είναι το πιο άδικο απ’ όλα. Το μήνυμα που θέλω να στείλω είναι ένα: να πάψουν να ζουν με βάση το τι λένε οι άλλοι και να βγουν έξω να ζήσουν το δώρο που λέγεται ζωή. Την έχουμε μία φορά, ο καθένας με αυτά που κουβαλά. Άλλωστε, αν ήμασταν όλοι ίδιοι, με τις ίδιες δυσκολίες, δεν θα ήμασταν άνθρωποι θα ήμασταν μηχανές. Η ουσία της ανθρώπινης ζωής είναι να αντιμετωπίζει ο καθένας τις δικές του μάχες και να κάνει τα πάντα για να φτάσει εκεί που ονειρεύεται.

Άννα Μπαλάν, δημιουργός περιεχομένου στα social – συνεργάτιδα του κέντρου «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος»: «Μας βλέπουν σαν… εξωγήινους»

Τα πράγματα έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ σε πολλούς τομείς, αλλά είμαστε πάρα πολύ πίσω και κυρίως οι άνθρωποι. Υπάρχουν πάρα πολλά εμπόδια στην καθημερινότητά μας, έξω στον δρόμο, όπως για παράδειγμα παρκαρισμένα αυτοκίνητα εκεί που δεν θα έπρεπε, πάνω σε πεζοδρόμια μηχανάκια, περίπτερα πάνω σε οδηγούς όδευσης, ακλάδευτα δέντρα. Όταν θέλω να μπω σε ένα κατάστημα, μπορεί να μου πούνε «Πού πάτε με τον σκύλο;», ενώ βάσει νόμου επιτρέπεται να μπαίνει παντού, μπορεί σε κάποιο λεωφορείο να μου τύχει κάτι τέτοιο. Βέβαια υπάρχουν και οι άνθρωποι που μας κατανοούν. Την ίδια ώρα οι υποδομές δεν είναι καλές. Η προσβασιμότητα είναι πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση, τα έργα που γίνονται μόνιμα σε διάφορα σημεία είναι παγίδες για εμάς και μάλιστα δεν βάζουν τη σωστή προφύλαξη, για να μην κινδυνεύσει κάποιος άνθρωπος.

Εργασία

Σε ό,τι αφορά την εργασία, μπορεί κάποιος άνθρωπος που έχει αναπηρία να έχει τελειώσει το πανεπιστήμιο, να έχει κάνει μεταπτυχιακά και να πάει να διεκδικήσει μια δουλειά. Κατά συντριπτική πλειοψηφία δεν προσλαμβάνουν τον ανάπηρο. Γιατί σκέφτονται, «α ανάπηρος, δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά».

Η παλιά νοοτροπία που αλλάζει

Ο κόσμος εξελίσσεται και κυρίως η νέα γενιά ακόμα περισσότερο. Απλώς έναν άνθρωπο με αναπηρία ο κόσμος τον βλέπει σαν εξωγήινο. Και επειδή έχει κάποια αναπηρία, δεν μπορεί να επικοινωνήσει με αυτόν τον άνθρωπο. Μου έχει τύχει στον δρόμο να μου μιλάνε υπερβολικά έντονα και δυνατά, επειδή νομίζουν ότι επειδή δεν βλέπω δεν ακούω κιόλας. Έχουμε συνδυάσει ότι αυτός που είναι ανάπηρος δεν είναι ένας νοήμων άνθρωπος. Το οποίο δεν ισχύει σε καμία των περιπτώσεων. Θεωρούν ότι ο τυφλός δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνιμα, να τον ντύσουνε να τον πάνε όπου χρειάζεται και να είναι ένα εξαρτημένο άτομο. Κάτι το οποίο προφανώς και δεν ισχύει.