Σαν σήμερα 25 Αυγούστου: Η σφαγή του Ηρακλείου – Το μακελειό που συγκλόνισε την Ευρώπη και έδιωξε τους Οθωμανούς από την Κρήτη

Η 25η Αυγούστου 1898 (παλαιό ημερολόγιο· 6 Σεπτεμβρίου με το νέο) χαράζει ως «η αποφράδα ημέρα» του Ηρακλείου. Οργισμένοι άτακτοι Οθωμανοί επιτίθενται πρώτα σε βρετανικό απόσπασμα και ύστερα ξεσπούν στους Χριστιανούς της πόλης: εκατοντάδες σφαγμένοι, τεράστια τμήματα καμένα, και ανάμεσα στους νεκρούς 14 Βρετανοί στρατιωτικοί (σε ορισμένες πηγές αναφέρονται 17–18) και ο Βρετανός υποπρόξενος Λυσίμαχος Καλοκαιρινός, που καίγεται ζωντανός με την οικογένειά του. Το μακελειό συγκλονίζει τις Μεγάλες Δυνάμεις και γίνεται ο επιταχυντής του τέλους της οθωμανικής κυριαρχίας στην Κρήτη.

Την εποχή εκείνη η Κρήτη τελεί υπό διεθνή κατοχή για την εκτόνωση της Κρητικής κρίσης. Οι ναύαρχοι των Δυνάμεων αποφασίζουν να θέσουν τα τελωνεία υπό διεθνή έλεγχο, ώστε να εισπράττεται δασμός 3% για τη λειτουργία της νέας διοίκησης. Όταν βρετανικό απόσπασμα επιχειρεί να παραλάβει το τελωνείο της Κάντιας (σημερινό Ηράκλειο), αντιμετωπίζει οργανωμένη αντίσταση. Το φυτίλι ανάβει στο λιμάνι και μέσα σε λίγα λεπτά μετατρέπεται σε θύελλα βίας στα στενά της πόλης.

Ο όχλος επιτίθεται στο σπίτι του Βρετανού υποπρόξενου Λυσίμαχου Καλοκαιρινού· το πυρπολεί, σκοτώνοντας εκείνον και τους δικούς του. Την ίδια ώρα, ομάδες ατάκτων σφάζουν 500–800 Χριστιανούς κατοίκους, πυρπολούν καταστήματα και γειτονιές. Πολλοί προσπαθούν να σωθούν στη μητρόπολη του Αγίου Τίτου, ενώ η πόλη τυλίγεται στις φλόγες. Η σφαγή κρατά πάνω από τέσσερις ώρες και τερματίζεται μόνο όταν τα βρετανικά πολεμικά πλοία αρχίζουν κανονιοβολισμό για να διαλύσουν τους επιτιθέμενους.

Ακολουθούν στρατοδικεία από τους Βρετανούς: οι πρωταιτίοι καταδικάζονται και κάποιοι απαγχονίζονται επάνω στα τείχη του Ηρακλείου — μια εικόνα που οι διεθνείς ανταποκριτές περιγράφουν με ψυχρό ρεαλισμό. Ο βασιλιάς/βασίλισσα της Βρετανίας απαιτεί «ριζική δράση» («drastic action»), ενώ ο ναυτικός χειρουργός William Maillard τιμάται με Victoria Cross για αυτοθυσία κατά τη διάσωση τραυματιών μέσα στη φωτιά.

Η κατακραυγή είναι καθολική. Βρετανοί, Γάλλοι, Ιταλοί και Ρώσοι επιδίδουν τελεσίγραφο στην Υψηλή Πύλη: αποχώρηση των οθωμανικών στρατευμάτων από την Κρήτη εντός ενός μήνα. Στις 28 Νοεμβρίου 1898 οι τελευταίοι Οθωμανοί φεύγουν από το νησί. Τον Δεκέμβριο καταπλέει στον όρμο της Σούδας ο πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας και Δανίας, ως Ύπατος Αρμοστής, και εγκαθίσταται η Κρητική Πολιτεία — πρόλογος της τελικής Ένωσης με την Ελλάδα το 1913. Wikipedia+2Wikipedia+2

Η σημερινή κεντρική οδός «25ης Αυγούστου» στο Ηράκλειο πήρε το όνομά της από τη σφαγή — με την ημερομηνία στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Γι’ αυτό και στις διεθνείς πηγές το γεγονός εμφανίζεται στις 6 Σεπτεμβρίου 1898 (Γρηγοριανό). Το οδωνύμιο λειτουργεί ως μνημείο μνήμης για τους νεκρούς, Έλληνες και Βρετανούς.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: ΕΡΤ

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

766: Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε΄ καταστέλλει συνωμοσία εναντίον του και ταπεινώνει δημόσια 19 υψηλόβαθμους αξιωματούχους, εκθέτοντάς τους στη χλεύη του λαού, πριν εκτελέσει τους επικεφαλής Κωνσταντίνο και Στρατήγιο Ποδοπάγουρο.

1609: Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι παρουσιάζει το πρώτο του τηλεσκόπιο στους Βενετούς νομοθέτες, εγκαινιάζοντας την επαναστατική εποχή της παρατήρησης του ουρανού και της σύγχρονης αστρονομίας. Η ανακάλυψη αυτή θα αλλάξει ριζικά τη θεώρηση του Σύμπαντος και τη σχέση επιστήμης και εξουσίας.

1898: Σφαγιάζονται στο Ηράκλειο της Κρήτης από τους Οθωμανούς περίπου 700 Έλληνες και 17 Βρετανοί, ανάμεσά τους και ο πρόξενος. Το μακελειό συγκλονίζει την Ευρώπη και οδηγεί σε διεθνείς πιέσεις για την αποχώρηση των Οθωμανών από την Κρήτη. Η κεντρική οδός «25ης Αυγούστου» της πόλης πήρε το όνομά της από το αιματηρό αυτό γεγονός.

1920: Η Βουλή ανακηρύσσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο «άξιον ευεργέτη και σωτήρα» του Έθνους, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στη δημιουργία της λεγόμενης «Ελλάδας των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών».

1928: Πρωτοεμφανίζονται οι αριθμοί στις φανέλες των παικτών στους αγώνες ποδοσφαίρου Άρσεναλ – Σέφιλντ Γιουνάιτεντ και Τσέλσι – Σουόνσι Τάουν. Οι γηπεδούχοι φορούν νούμερα από 1 μέχρι 11 και οι φιλοξενούμενοι από 12 μέχρι 22.

1944: Οι συμμαχικές δυνάμεις απελευθερώνουν το Παρίσι από τη ναζιστική κατοχή, σε μια από τις πιο εμβληματικές στιγμές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

1960: Πραγματοποιείται στη Ρώμη η τελετή έναρξης των 17ων Ολυμπιακών Αγώνων. Για πρώτη φορά ξανακούγεται ο «Ολυμπιακός Ύμνος» του Σπύρου Σαμάρα, που είχε αναγνωριστεί επίσημα από τη ΔΟΕ. Συμμετέχουν 4.733 αθλητές και 610 αθλήτριες από 84 χώρες, με τη διοργάνωση να σηματοδοτεί νέα εποχή για το Ολυμπιακό Κίνημα.

1989: Το διαστημικό σκάφος Voyager 2 πραγματοποιεί την πλησιέστερη προσέγγισή του στον πλανήτη Ποσειδώνα, στέλνοντας στη Γη μοναδικές εικόνες και επιστημονικά δεδομένα από τον γαλάζιο γίγαντα του Ηλιακού Συστήματος.

2001: Σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχημα στις Μπαχάμες η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Aaliyah (Αλίγια Ντέινα Χόθον), μόλις 22 ετών, μαζί με μέλη του επιτελείου της. Το αεροσκάφος τους συντρίβεται λίγο μετά την απογείωση λόγω υπερφόρτωσης.

2004: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η Φανή Χαλκιά κατακτά το χρυσό μετάλλιο στα 400 μέτρα με εμπόδια με χρόνο 52.82, χαρίζοντας μία από τις πιο έντονες στιγμές ενθουσιασμού στο ελληνικό κοινό.

2007: Ξεσπούν οι καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και άλλες περιοχές. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη δασική τραγωδία της νεότερης Ελλάδας, με πάνω από 2,7 εκατομμύρια στρέμματα καμένων εκτάσεων και 84 νεκρούς.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Βαρθολομαίος, Τίτος