Η Τίλντα Σουίντον (Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν) και ο Ίντρις Έλμπα (TV Luther) πρωταγωνιστούν στη θεαματική, μαγική περιπέτεια του εξαιρετικού Τζορτζ Μίλερ (Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής). Το καταιγιστικό και εντυπωσιακό θέαμα θυμίζει τις Χίλιες και Μία Νύχτες σε μια πιο μοντέρνα εκδοχή με την παραμυθένια διάσταση της ιστορίας να απογειώνεται από το σουρεαλιστικό όραμα του δημιουργού.
Ένα σαγηνευτικό, επικό ψηφιδωτό από ιστορίες που μας ταξιδεύουν από την Κωνσταντινούπολη μέχρι το παλάτι του Σουλεϊμάν και την αυλή της βασίλισσας του Σαβά.
Σύνοψη
Η Δρ. Αλήθεια Μπίνι (Τίλντα Σουίντον) είναι μία ακαδημαϊκός ικανοποιημένη από τη ζωή της, ένα πλάσμα ταγμένο στη λογική. Ενώ βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη για ένα συνέδριο, συναντά ένα Τζίνι (Ίντρις Έλμπα) που της προσφέρει τρεις ευχές με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Όμως, η πρόταση του πέφτει πάνω σε δύο εμπόδια. Πρώτον, εκείνη αμφιβάλλει ότι είναι αληθινός και δεύτερον, ούσα ακαδημαϊκός στον τομέα των μύθων και της ιστορίας, γνωρίζει καλά ότι όλες οι διηγήσεις με τις ευχές που εκπληρώνονται δεν έχουν καλό τέλος. Το Τζίνι υπερασπίζεται τη θέση του εξιστορούμενο φανταστικές ιστορίες από το παρελθόν του. Τελικά, την παρασύρει και εκείνη κάνει μια ευχή που εκπλήσσει και τους δύο.
Το αληθινό και το φανταστικό
Ο βραβευμένος με Όσκαρ Τζορτζ Μίλερ συνάντησε για πρώτη φορά την Αλήθεια κα το Τζίνι όταν διάβασε το διήγημα τις βρετανίδας Αντόνια Σούζαν Μπάιατ με τίτλο The Djinn in the Nightingale’s Eye, στα τέλη των 1990s.
«Είναι μία ιστορία που εξετάζει πολλά μυστήρια και παράδοξα της ζωής και μάλιστα πολύ περιεκτικά» επισημαίνει ο Μίλερ. «Μόλις το διάβασα έμεινε στο μυαλό μου, όπως συμβαίνει με ορισμένες ιστορίες… μετά, μια μέρα σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να γίνει ταινία».
«Έχει κάτι μοναδικό, κάτι που δεν μπορείς χωρέσεις σε κάποιο άλλο είδος και έχει όλα τα σημαντικά στοιχεία. Έχει ιστορίες μέσα σε άλλες ιστορίες, όπως το Χίλιες και Μία Νύχτες» εξηγεί ο Μίλερ, που συνεργάστηκε για το σενάριο με την Ογκάστα Γκορ. Για παράδειγμα, το Τζίνι παραδέχεται ότι του αρέσουν οι γυναίκες και μέσα από τις εξιστορήσεις του γνωρίζουμε τη βασίλισσα του Σαβά, μία ιδιοφυή σκλάβα. Η Οκγάστα Γκορ λέει: «Το διήγημα σχολιάζει το γεγονός ότι οι γυναίκες λειτουργούν με ισχύ από ανίσχυρες θέσεις».
Είναι μία πρωτότυπη ταινία με στοιχεία δράσης, περιπέτειας και ιστορικού έπους. Στον πυρήνα της εξετάζει τι είναι αληθινό και τι φανταστικό. Και πάνω απ’ όλα η ταινία μιλάει για την αγάπη, το μυστήριο της αγάπης.
Ο σκηνοθέτης Τζορτζ Μίλερ δεν επαναλαμβάνεται από ταινία σε ταινία. Δοκιμάζει πάντα κάτι νέο, μετά από πολλή μελέτη. Είναι ένας εκπληκτικός εικαστικός καλλιτέχνης με ευφράδεια.
Οι χαρακτήρες
Τζίνι – Ίντρις Έλμπα
«Συναντάμε το Τζίνι σε πολλές κουλτούρες» λέει ο Μίλερ. «Είναι ένα μαγικό πλάσμα που μπορεί να εκπληρώσει ευχές. Στην ταινία, το Τζίνι είναι αιχμάλωτο μέσα και έξω από το μπουκάλι εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια, οπότε είναι απεγνωσμένο. Θέλει να μάθει πώς είναι να είσαι άνθρωπος».
«Λέει στην Αλήθεια ιστορίες από τα παλιά. Της λέει για τη βασίλισσα του Σαβά, την οποία ερωτεύτηκε χωρίς ανταπόκριση. Προσπαθεί να καθοδηγήσει μία νεαρή σκλάβα μέσα από τις ίντριγκες της αυλής του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή. Τη δεκαετία του 1850, ανακαλύπτει μία κρυμμένη ιδιοφυία στο πρόσωπο της Ζεφίρ, που θέλει να κατανοήσει τη φύση του σύμπαντος, αλλά είναι αποκλεισμένη σαν πουλάκι στο κλουβί στην έπαυλη ενός πλούσιου εμπόρου. Το Τζίνι την ερωτεύεται βαθιά, αλλά όλα πάνε στραβά».
«Είναι ένα μαγικό πλάσμα με δυνάμεις, αλλά είναι πολύ ευάλωτο, παγιδευμένο από ένα ξόρκι. Δεν ήξερα ποιος θα μπορούσε να τον υποδυθεί» λέει ο Μίλερ. «Ο Ίντρις έχει το εκτόπισμα για να αναλάβει το Τζίνι. Εκτός από ταλέντο, έχει χάρισμα. Από τη μία είναι οικείος, σαν ένας κολλητός. Από την άλλη, είναι μυστηριώδης. Αυτό το παράδοξο είναι η ουσία του χαρίσματος του».
Αφού διάβασε το σενάριο, ο Έλμπα ενθουσιάστηκε με τον χαρακτήρα του οποίου οι επιθυμίες είναι πολύπλοκες. «Είναι αθάνατος, οπότε δεν είναι στα χαρακτηριστικά του να ερωτεύεται, να νιώθει ανθρώπινα συναισθήματα, επιθυμίες και πόθους» λέει ο Έλμπα. «Αυτό όμως είναι που ξεκινά το ταξίδι του. Οι ιστορίες που λέει στην Αλήθεια είναι ένας τρόπος να την πείσει να κάνει τρεις ευχές, αλλά στην πραγματικότητα είναι η ευκαιρία να κάνει την ψυχοθεραπεία του. Είναι η ευκαιρία να αναλογιστεί τι συνέβη εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια και ίσως να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη. Οι ιστορίες που διηγείται έχουν σημασία για τον ίδιο».
Ο Έλμπα και ο Μίλερ άρχισαν να πλάθουν το Τζίνι σε κάτι νέο. Ανέλυσαν πώς έχει εμφανιστεί μέχρι τώρα σε ταινίες και έψαξαν την αλήθεια του χαρακτήρα. «Θέλω να πιστεύω ότι είναι ένα Τζίνι που δεν έχουμε ξαναδεί» λέει ο Μίλερ. «Είναι ευάλωτος, ανθρώπινος».
«Οι ιστορίες του Τζίνι μας ταξιδεύουν στην ταινία» λέει ο Έλμπα. «Θέλαμε να πούμε την ιστορία με αυθεντικότητα, χωρίς να δίνουμε τα πάντα μασημένα στο κοινό. Εξερευνήσαμε την εμφάνιση του, τον τρόπο που μιλάει και την καταγωγή του. Εξετάσαμε πώς η δική μου φτιαξιά επηρεάζει την απεικόνιση του χαρακτήρα».
Παρ΄όλο που στην αρχή ούτε το κοινό ούτε η Αλήθεια ξέρουν αν το Τζίνι είναι αληθινό, καταφέρνει να γίνει όλο και πιο οικείο. «Αρχίζει να φαίνεται ότι ο τύπος έχει τραύματα, έχει δώσει μάχες» προσθέτει ο Μίλερ. «Μαθαίνουμε περισσότερα για αυτή τη μαγική φιγούρα».
Αλήθεια Μπίνι, Τίλντα Σουίντον
Η Αλήθεια Μπίνι είναι ειδική στις αφηγήσεις. Μελετάει ιστορίες από όλες τις εποχές. «Η Αλήθεια εντοπίζει διαφορετικές ιστορίες και βρίσκει τις ομοιότητες, διαβάζει κάτω από τις γραμμές και καταλαβαίνει τις αλήθειες σε όλες αυτές τις διηγήσεις και τους διαφορετικούς κώδικες» εξηγεί η Σουίντον.
Το παράδοξο στην Αλήθεια είναι ότι παρ’ όλο που τη συναρπάζουν οι ιστορίες, οι δικές της ιστορίες δεν την αγγίζουν καθόλου. «Η Αλήθεια έχει όλη τη γνώση, είναι επιστήμονας» λέει η Σουίντον. «Ακούει, διαβάζει, κατανοεί, γράφει για τις ζωές των άλλων, για τις φαντασιώσεις τους, αλλά δεν συμμετέχει πραγματικά. Θα μάθουμε γιατί, πότε αποστασιοποιήθηκε. Λέει ότι δεν έχει ευχές, αλλά μαθαίνει για την επιθυμία και τη διαπραγμάτευση. Αυτή είναι η εξέλιξη της».
Η συνάντηση της με το Τζίνι την κάνει να αναρωτιέται αν έχει σώας τας φρένας. «Παλεύει να καταλάβει αν έχει τρελαθεί, αν όλα αυτά είναι αληθινά και ποια είναι η πραγματικότητα» προσθέτει ο Μίλερ.
Μία δεμένη ομάδα
Για την προετοιμασία της ταινίας ο Μίλερ, η Σουίντον και ο Έλμπα συνεργάστηκαν πολύ στενά. Μαζί με τη συν-σεναριογράφο Ογκάστα Γκορ, σταθερή συνεργάτιδα του Μίλερ, έκαναν πολλή έρευνα για τους χαρακτήρες, την ιστορία και τη σχέση μεταξύ τους.
«Η Τίλντα και ο Ίρις έδωσαν πολύ βάθος» λέει η Γκορ. «Έγιναν σημαντικές αλλαγές στο σενάριο, πράγμα που με εντυπωσίασε γιατί το είχαμε δουλέψει εκτενώς, αλλά οι πρόβες μας έδωσαν αυτή την ευκαιρία, να εξερευνήσουμε όλες τις διαστάσεις του σεναρίου».
Ο Μίλερ προσθέτει: «Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους δύο χαρακτήρες ήταν το πιο σημαντικό. Δεν είναι μόνο τι κάνει ο καθένας μόνος του, αλλά τι κάνει ο ένας στον άλλον».
«Η Τίλντα και ο Ίντρις είναι κινηματογραφικοί ηθοποιοί» λέει ο σκηνοθέτης. «Είναι προσεχτικοί με τη διαδικασία και θέλουν να γίνει η καλύτερη δυνατή ταινία. Είναι αληθινοί καλλιτέχνες. Τους ενδιαφέρει να συνεργαστούν με όλη την ομάδα και να εκπληρώσουν το όραμα».
Η ταινία ξεκινάει σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην Κωνσταντινούπολη, μετά πηγαινοέρχεται στον χρόνο μέσα από το παρελθόν και το παρόν του μαγικού Τζίνι και στην τρίτη πράξη διαδραματίζεται σε ένα σπίτι στο Λονδίνο.
Ο Ίντρις Έλμπα πρότεινε κάτι που επηρέασε πολύ τη σειρά των γυρισμάτων. «Αν γυρίζαμε πρώτα τις σκηνές στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, αν έλεγα τις ιστορίες πριν τις γυρίσουμε, δεν θα μπορούσα να αποδώσω την προσμονή των τριών χιλιάδων χρόνων. Ενώ αν γυρίζαμε τις ιστορίες πρώτα, τότε θα γινόντουσαν πραγματικές αναμνήσεις για εμένα σαν ηθοποιό, θα θυμόμουν αυτούς τους λεπτομερείς κόσμους. Τα σκηνικά ήταν απίστευτα και ήθελα να βιώσω αυτή την εμπειρία πριν βγω από το μπουκάλι και στρωθώ να πείσω την Αλήθεια Μπίνι ότι πρέπει να κάνει τρεις ευχές».
Ο Μίλερ λέει: «Ήταν πολύ έξυπνο εκ μέρους του. Δεν είχα σκεφτεί με ποια σειρά θα έκανα το γύρισμα. Ο Ίντρις μου διαλεύκανε ότι αυτή ήταν η καλύτερη στρατηγική. Οπότε, μέχρι να έρθει η Τίλντα για το γύρισμα, εμείς είχαμε ήδη ζήσει μέσα σε αυτές τις ιστορίες».
Ένα από τα πράγματα που χρειάστηκε να εξετάσει ο Έλμπα ήταν η αγνή τέχνη της αφήγησης. «Θυμήθηκα όλους τους παραμυθάδες που έχω γνωρίσει, ένας εκ των οποίων είναι ο μπαμπάς μου και μελέτησα τον μηχανισμό της αφήγησης» λέει ο ηθοποιός. «Πώς κρατάς το ενδιαφέρον του άλλου; Τι συμβαίνει όταν περνάς στο τρίτο πρόσωπο για να αφήσεις τον ακροατή να γεμίσει τα κενά; Αν σκαλίσεις λιγάκι, αρχίζεις να βλέπεις ότι μερικοί από τους σπουδαιότερους αφηγητές το κάνουν αβίαστα και μερικοί πιο χειριστικά. Χρησιμοποίησα όλη αυτή τη γνώση στην ερμηνεία μου».
Όσο για τη συμπρωταγωνίστρια του, ο Έλμπα λέει: «Είναι απίστευτη ηθοποιός. Μία σαγηνευτική φιγούρα. Πρόσεχε και την κάθε λέξη του διαλόγου».
Για τη Σουίντον: «Ο Ίντρις κι εγώ συνεργαστήκαμε σαν χορευτές. Όχι μόνο συμπαθεί ο ένας τον άλλον πολύ, αλλά έχουμε την ίδια αύρα σαν ερμηνευτές. Είμαστε χαλαροί. Αν χορεύεις με κάποιον που είναι σαν εσένα, αυτό είναι πολύ γλυκό, σε απελευθερώνει. Νομίζω ότι ήταν μεγάλη ευλογία για εμάς και τον σκηνοθέτη που είχε δύο ηθοποιούς που ήταν πρόθυμοι να ισορροπήσουν με τον ίδιο τρόπο. Ήταν υπέροχο».
Η συνεργασία με τον Μίλερ ήταν για την ηθοποιό «ένα όνειρο από την αρχή ως το τέλος. Κάνει σινεμά στο οποίο ανταποκρίνομαι σαν παιδί. Με καθήλωσε ο τρόπος που δουλεύει. Έχει τον έλεγχο κάθε στοιχείου. Δεν περίμενα το πόσο φρέσκια και ελεύθερη οπτική έχει».
Ο Μίλερ ένιωσε τυχερός που συνεργάστηκε με τη Σουίντον. «Μερικοί σκηνοθέτες συνεργάζονται μαζί της επανειλημμένως και τους καταλαβαίνω. Έχει κάτι μοναδικό και υπέροχο. Η συνεργασία μου μαζί της ήταν μία σπουδαία εμπειρία».
Ο παραγωγός Νταγκ Μίτσελ λέει για τον τρόπο δουλειάς του σκηνοθέτη: «Ο Τζορτζ έχει αστείρευτη περιέργεια. Είναι πολύ συγκεντρωμένος, αλλά και πολύ συνεργάσιμος. Έχει δημιουργήσει μία κινηματογραφική οικογένεια με τον διευθυντή φωτογραφίας, Τζον Σιλ, τον σχεδιαστή παραγωγής, Ρότζερ Φορντ και πολλούς άλλους».
Ένα μαγικό ταξίδι
«Σινεμά είναι να μοιράζεσαι όνειρα με αγνώστους στη μεγάλη οθόνη. Είναι σαν να ονειρεύεσαι δημόσια» λέει ο Μίλερ. «Δουλέψαμε πολύ σκληρά με τις εικόνες και τους ήχους και προσπαθήσαμε να πούμε μια ιστορία που καθηλώνει και αν είναι αρκετά καλή για να μείνει στο μυαλό του κοινού και μετά τη θέαση».
«Η ταινία δεν είναι απλώς μια ωραία ιστορία, αλλά έχει να κάνει και με το πόσο σημαντικές είναι οι ιστορίες» λέει ο Έλμπα. «Θα μπορούσες να κάθεσαι κάτω από ένα δέντρο ή δίπλα σε μία φωτιά και να λες την ιστορία της Αλήθειας που συναντά το Τζίνι και να είναι συναρπαστικό. Ο Τζορτζ και η ομάδα του δημιούργησαν κάτι εκπληκτικό εικαστικά και ηχητικά».
Για την Τίλντα Σουίντον, «παρόλο που ο Τζορτζ ήθελε να κάνει αυτή την ταινία πριν χρόνια, δεν υπάρχει καλύτερη ώρα από αυτή. Για να καταλάβει το κοινό πόσο σημαντικές είναι η αφηγήσεις στις ζωές μας. Αυτό που συνέβη με την πανδημία είναι ότι απειλήθηκε η δυνατότητα μας να δημιουργούμε αφηγήσεις. Δεν είναι καλό να μην έχουμε ιστορίες να πούμε».
Σκηνοθεσία: Τζορτζ Μίλερ
Σενάριο (βασισμένο σε διήγημα της Αντόνια Σούζαν Μπάιατ): Τζορτζ Μίλερ, Ογκάστα Γκορ
Πρωταγωνιστούν: Ίντρις Έλμπα, Τίλντα Σουίντον, Ααμίτο Λαγκούμ, Νικολά Μουάβαντ
Ημερομηνία Εξόδου: 1 Σεπτεμβρίου 2022
Διάρκεια: 1 ώρα και 48 λεπτά
