Το τελικό σχέδιο για τη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και το Ιόνιο ετοιμάζεται να δώσει στη δημοσιότητα λίαν συντόμως η ελληνική κυβέρνηση, ενόψει της Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς, που θα διεξαχθεί από τις 9 έως τις 13 Ιουνίου στη Νίκαια της Γαλλίας. Πρόθεση είναι να τεθούν άμεσα σε δημόσια διαβούλευση οι προτάσεις των ειδικών μελετητών, με στόχο να προχωρήσει σύντομα η έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.
Ήδη έχει ολοκληρωθεί η τεχνική επεξεργασία των θαλάσσιων πάρκων του Αρχιπελάγους μας από τους μελετητές του ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) καθώς και από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού που έχει κάνει τον σχετικό έλεγχο και εκκρεμούν μονάχα κάποιες λεπτομέρειες όσον αφορά το Ιόνιο πέλαγος.
Τι είναι τα θαλάσσια πάρκα;
Αλλά τι είναι ακριβώς τα θαλάσσια πάρκα; Πρόκειται για περιοχές που εντάσσονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας, με σκοπό τη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Σε αυτά εφαρμόζονται περιορισμοί στις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η ναυσιπλοΐα ή οι τουριστικές παρεμβάσεις, έτσι ώστε να διατηρηθούν ευαίσθητα θαλάσσια οικοσυστήματα και να προστατευτούν ενδημικά ή απειλούμενα είδη. Με άλλα λόγια, αυτές οι θαλάσσιες εκτάσεις απομονώνονται από επιβλαβείς ανθρώπινες δράσεις προκειμένου να παρουσιάζουν οικολογική βιωσιμότητα, να προάγεται η συνειδητοποίηση και κατανόηση της αξίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, και να παρέχονται κάποιες ωφέλειες στους κατοίκους και τις κοινότητες των γειτονικών τους ακτών.
Ο χάρτης που αφορά το Νότιο Αιγαίο αναμένεται να περιλαμβάνει δεκάδες ακατοίκητες βραχονησίδες και νησίδες, κυρίως ανάμεσα στις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και βόρεια της Κρήτης. Πολλές από αυτές μάλιστα ανήκουν ήδη στο Δίκτυο NATURA 2000 ή έχουν εντοπιστεί ως περιοχές με υψηλή οικολογική αξία από τις έρευνες του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Η κυβέρνηση είχε δεσμευτεί στη Διάσκεψη «Our Ocean» του 2024 να αυξήσει τις προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές της χώρας κατά 30%. Η δημιουργία θαλάσσιων πάρκων είναι ένας τρόπος να υλοποιηθεί η δέσμευση αυτή, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Ελλάδας απέναντι στην Ε.Ε., αλλά και του γενικότερου ευρωπαϊκού σχεδιασμού για την προστασία της φύσης.
Πιθανές οι τουρκικές αντιδράσεις
Ωστόσο, η υπόθεση δεν είναι μόνο περιβαλλοντική, αλλά και γεωπολιτική καθώς η ένταξη βραχονησίδων και νησίδων στα θαλάσσια πάρκα ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις από την Άγκυρα. Η Τουρκία έχει κατά καιρούς εκφράσει ενστάσεις για το ιδιοκτησιακό καθεστώς ορισμένων μικρών νησιών του Αιγαίου, επικαλούμενη τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» και της «Γαλάζιας Πατρίδας». Μάλιστα στο παρελθόν το τουρκικό ΥΠΕΞ είχε αντιδράσει έντονα στις σχετικές εξαγγελίες της Αθήνας. Μένει να δούμε πώς θα ανταποκριθεί τώρα.
Από την πλευρά της πάντως, η ελληνική κυβέρνηση ξεκαθαρίζει πως η χάραξη θαλάσσιων πάρκων γίνεται με βάση την επιστημονική τεκμηρίωση και τις ευρωπαϊκές οδηγίες και ότι δεν επηρεάζει σε καμία περίπτωση την εθνική κυριαρχία. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι η χώρα είχε καταδικαστεί το 2020 από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της σχετικά με το Δίκτυο NATURA 2000 και τη θέσπιση κατάλληλων μέτρων προστασίας.
