Η διπλή εναέρια επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του 2024, αποτέλεσε ένα ιστορικής σημασίας τεστ για τα συστήματα αεράμυνας όλης της Δύσης, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην απόκρουση των επιθέσεων. Η κλίμακα, η ένταση και η ταχύτητα των επιθέσεων με ένα τεράστιο σμήνος από drones, πυραύλους Cruise και βαλλιστικά βλήματα, έθεσαν νέα πρότυπα στην έννοια της αντιπυραυλικής άμυνας. Και προφανώς για την Ελλάδα, που σχεδιάζει την υλοποίηση της επονομαζόμενης «Ασπίδας του Αχιλλέα», τα διδάγματα είναι πολύτιμα και επίκαιρα. Θυμίζουμε ότι η χώρα μας αυτή την περίοδο επανακαθορίζει τη στρατηγική της για την εθνική άμυνα με στόχο τη δημιουργία ενός πολυεπίπεδου αεροπορικού θόλου που θα δημιουργηθεί πάνω από τη χώρα μας υπό την κωδική ονομασία «Ασπίδα του Αχιλλέα», που θα παρέχει προστασία πέντε επιπέδων: αντιπυραυλικό, αντί-drone, εναντίον αεροσκαφών, πλοίων και υποβρυχίων.
Τρία άρθρα του διμηνιαίου περιοδικού Air & Space Forces (τεύχος Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2025) και τα συμπεράσματά τους αναδημοσιεύτηκαν στην Κυριακάτικη Δημοκρατία αποκαλύπτουν τις εμπειρίες των ΗΠΑ από τις επιθέσεις αυτές. Περιγράφονται αναλυτικά οι επιχειρήσεις αμερικανικών μαχητικών stealth F-22 Raptor και F-15E Strike Eagle, καθώς και οι προκλήσεις που αντιμετώπισε η Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ (USSF) στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση μαζικών επιθέσεων με ΜΕΑ και πυραύλους.
Η πρώτη φάση του επιχειρησιακού αντανακλαστικού των ΗΠΑ ενεργοποιήθηκε αμέσως μετά τη δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη. Δώδεκα F-22 Raptor της 90ής Μοίρας μεταστάθμευσαν στην Αλ Ουντέιντ του Κατάρ, με αποστολή την αντιμετώπιση επερχόμενων επιθέσεων με drones και πυραύλους cruise. Χάρη στο προηγμένο ραντάρ AESA (παρόμοιο με εκείνο των F-16 Viper και Rafale της Πολεμικής Αεροπορίας), τα F-22 εντόπισαν ευκολότερα τα ΜΕΑ, χωρίς όμως να λείψουν τα προβλήματα ταυτοποίησης.
Η επιχειρησιακή πραγματικότητα, όπως την περιγράφει ο αντισμήναρχος Ντάστιν Τζόνσον, ήταν εντελώς νέα: «Μια εναέρια μάχη εντελώς διαφορετική από ό,τι είχαμε εκπαιδευτεί». Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν ήταν ο εντοπισμός, αλλά η διαχείριση του πλήθους στόχων – και η εξάντληση πυρομαχικών.
Όταν τα μαχητικά μένουν χωρίς όπλα
Τη νύχτα της 13ης Απριλίου 2024, μαχητικά F-15E της 494ης Μοίρας, με πληρώματα όπως ο επισμηναγός Μπέντζαμιν Κόφι και η σμηναγός Λέισι Χέστερ, βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν κύματα από 20–30 στόχους στην πρώτη σάρωση. Πολύ γρήγορα, τα μαχητικά εξάντλησαν και τα οκτώ βλήματα αέρος-αέρος, καταφεύγοντας σε χρήση πυροβόλων των 20 χλστ. με περιορισμένη επιτυχία.
Η χρήση του όρου «Winchester» –που σηματοδοτεί την πλήρη εξάντληση πυρομαχικών– έγινε συχνό φαινόμενο στη διάρκεια της επιχείρησης, αποκαλύπτοντας την αδυναμία ακόμη και των πιο προηγμένων μαχητικών να διαχειριστούν μαζικές επιθέσεις χαμηλού κόστους αλλά υψηλού αριθμού.
Την ίδια νύχτα, αμερικανικά F-16 και F-15E κατέρριψαν 80 ιρανικά drones. Όμως το τίμημα ήταν τεράστιο, σε επίπεδο κόστους, τακτικής φθοράς και επιχειρησιακής κόπωσης. Ο πτέραρχος Τζέιμς Χέκερ, διοικητής της USAFE, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η φύση του πολέμου έχει αλλάξει, ειδικά απέναντι στα drones αυτοκτονίας».
Η δεύτερη ιρανική επίθεση, τον Οκτώβριο του 2024, δεν περιλάμβανε drones, αλλά αποκλειστικά βαλλιστικούς πυραύλους. Αυτό δείχνει ότι και το Ιράν αξιολόγησε τα αποτελέσματα του Απριλίου και τροποποίησε την τακτική του. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει το διαρκές δυναμικό της απειλής.
Από την πλευρά της, η Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ (USSF), υπό τον αντιπτέραρχο Ντάγκλας Σχις, κλήθηκε να ανιχνεύσει ταυτόχρονα δεκάδες εκτοξεύσεις, επισημαίνοντας την ανάγκη για δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης που να μπορούν να διαχειρίζονται πολλαπλές ταυτόχρονες απειλές – και όχι μεμονωμένες εμπλοκές όπως παλαιότερα.
Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» χρειάζεται ευφυή προσαρμογή
Για την Ελλάδα, που σχεδιάζει την υλοποίηση της «Ασπίδας του Αχιλλέα» με αντιαεροπορική, αντιπυραυλική και anti-drone ομπρέλα, το μάθημα είναι σαφές: η άμυνα δεν εξασφαλίζεται μόνο με αγορές σύγχρονων οπλικών συστημάτων, αλλά με ευφυή προσαρμογή σε νέες τακτικές και με διαλειτουργικότητα όλων των εμπλεκομένων μέσων. Η πρόσβαση σε τεχνογνωσία, τακτικά δόγματα, καθώς και σε real-time πληροφορίες και διδάγματα από συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, είναι κρίσιμη. Και οι πρόσφατες εμπειρίες της USAF και της USSF προσφέρουν ένα πολύτιμο προσχέδιο.
