Όχι ένας και δύο αλλά δέκα πρώην υπουργοί και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της περιόδου 2015 – 2019, συμμετείχαν στο τριήμερο της εφημερίδας «Εποχή», η οποία παλιότερα απηχούσε τις απόψεις της ομάδας των «53» εντός του ΣΥΡΙΖΑ, για την αποτίμηση των κυβερνήσεων του Αλέξη Τσίπρα αλλά και της πορείας του κόμματος μετά την εκλογική ήττα του 2019.

Στις δύο πρώτες ημέρες του τριημέρου τον λόγο έλαβαν μεταξύ άλλων, η Τασία Χριστοδουλοπούλου, πρώην υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, ο Νίκος Βούτσης πρώην υπουργός Εσωτερικών και πρώην Πρόεδρος της Βουλής, ο Πάνος Σκουρλέτης που πέρασε από τα υπουργεία Εργασίας, Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Εσωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Θοδωρής Δρίτσας, πρώην υπουργός Ναυτιλίας, ο Νίκος Φίλης, πρώην υπουργός Παιδείας, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος πρώην υπουργός Οικονομικών και ο Νάσος Ηλιόπουλος, πρώην υφυπουργός Εργασίας, ο Γιάννης Δραγασάκης, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομίας, Γιώργος Σταθάκης, πρώην υπουργός Οικονομίας και Γιάννης Μπαλάφας, πρώην υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Στις συζητήσεις εκτός από στελέχη που έχουν μεταπηδήσει πλέον στη Νέα Αριστερά πήραν μέρος και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όπως ο Γιάννης Μπαλάφας και η Μαρία Ρεπούση. Σύμφωνα με τους διοργανωτές στα πάνελ κλήθηκαν και στελέχη του ΜέΡΑ25 και της Λαϊκής Ενότητας, όμως δεν θέλησαν να παρέμβουν.

Η απονέκρωση των δομών του κόμματος

Πρώην υπουργοί και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ επί προεδρίας του Αλέξη Τσίπρα κατηγόρησαν τον πρώην πρωθυπουργό ότι σταδιακά απονέκρωσε τις δομές του κόμματος μεταφέροντας αρμοδιότητες στην κυβέρνηση και τους υπουργούς. Παράλληλα, ότι ήταν ο ίδιος που εμπόδισε την αυτοκριτική του κόμματος για την κυβερνητική του περίοδο αλλά και πως η διεύρυνση του 2019 έγινε χωρίς τον παραμικρό σχεδιασμό.

Ο Νίκος Βούτσης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η αυτοκριτική που δεν έγινε, δεν έγινε με ηγετική απόφαση. Όταν ξεκίνησε να γίνεται, υπέστημεν σοβαρή κριτική εσωτερική. Η αντίληψη του πρώην πρωθυπουργού ήταν πως όλο αυτό το κείμενο που είχε συνομολογηθεί, ομοφώνως πλην του Γιώργου Τσίπρα στην Κεντρική Επιτροπή, ήταν ένα κείμενο “που θα μπορούσε να το έχει γράψει ο Μητσοτάκης”».

Από την πλευρά του, ο Πάνος Σκουρλέτης, αναφέρθηκε σε ένα υβριδικό όργανο κορυφαίων υπουργών και μελών της Πολιτικής Γραμματείας που συνεδρίαζε εβδομαδιαίως στο γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή για να συζητά τα θέματα της εβδομάδας, όμως καταργήθηκε μετά το Συνέδριο του 2016.

Μια αντίστοιχη ιστορία μοιράστηκε και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. «Στην πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται μια επιτροπή για να λύνει τα προβλήματα από κόμμα, κυβέρνηση και βουλευτές. Αυτή η επιτροπή στο πρώτο πράγμα που κλήθηκε να αποφασίσει, πώς θα αντιμετωπίσουμε την ΕΡΤ, αποφάσισε 9-0 εναντίον της απόφασης του υπουργού και ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε, “ό,τι πει ο υπουργός”. Από εκείνη τη στιγμή και μετά τα μέλη της επιτροπής δεν συνέχισαν να συζητούν γιατί δεν υπήρχε κανένας λόγος. Αντί να έχουμε θεσμούς να δίνουμε ρόλο και στους βουλευτές και στο κόμμα, θεωρήθηκε ότι αυτό δεν χρειαζόταν. Ήταν από τα πολύ μεγάλα κακά που στρώσανε το δρόμο πως να κάνεις μια αποτυχημένη αντιπολίτευση».

Η Έφη Καλαμαρά, πρώην επικεφαλής του Οργανωτικού του ΣΥΡΙΖΑ, ανέφερε ότι πολλές φορές «είχαμε πει στον Τσίπρα ότι στο όνομά του γίνονται εγκλήματα». Παράλληλα μιλώντας για τη διεύρυνση που ακολούθησε την εκλογική ήττα του 2019, αναφέρει: «Έγινε με πάρα πολλούς και πολλές που ήθελαν να βρεθούν σε ένα κόμμα που θα ξανακυβερνούσε στη λογική του παλιού δικομματισμού. Υπήρξε διάλυση των εκλεγμένων οργάνων με διορισμό άλλων μελών της “Προοδευτικής Συμμαχίας”. Όσοι ήμασταν εναντίον χαρακτηριζόμασταν καρεκλοκένταυροι και βαρίδια. Ήταν ένας λαϊκισμός και ανθρωποφαγία».

Για την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα και όσα ακολούθησαν, η ίδια σημειώνει: «[…] Τέσσερις μέρες μετά είχαμε την παραίτηση του προέδρου. Δεν φρόντισε για μια συντεταγμένη πορεία, αλλά τα άφησε όλα στην τύχη. Ήμασταν μια άνευρη αντιπολίτευση που λέγαμε τα πάντα και τίποτα»

Αυταπάτες, λάθη και ανερμάτιστες θέσεις

Η Τασία Χριστοδουλοπούλου σημείωσε πως: «Ήμασταν απροετοίμαστοι. Ούτε τον εαυτό μας προετοιμάσαμε ούτε την κοινωνία για το μνημόνιο και τον πραγματικό πόλεμο που θα διεξαγόταν τότε. Μείναμε επιφανειακά στον αντιμνημονιακό αγώνα και οι συνέπειες ήταν σοβαρές».

Ο Νίκος Βούτσης και πάλι, συμπληρώνει: «Πραγματικά είχαμε σκεφτεί και τον Πούτιν, και τους BRICS, οι Κινέζοι είχαν υποσχεθεί και τα 20 δισ. Δεν λέω για τις τρέλες του Καμμένου. Λέω για τις κεντρικές σκέψεις που παλέψαμε και δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματικότητα».

Από την πλευρά του ο Γιάννης Δραγασάκης με διάθεση υπεράσπισης της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει πως «Αυτό που πετύχαμε ήταν ένας επώδυνος συμβιβασμός που ήταν συνδυασμός λαθών κατά τη διαπραγμάτευση. Αν κρίνουμε με βάση αυτό που παραλάβαμε, πέτυχε να διευρύνει τα όρια του εφικτού».

Ο Πάνος Σκουρλέτης, μεταξύ άλλων έριξε σοβαρές ευθύνες και στον Γιάνη Βαρουφάκη, για τα «στραβά» της διαπραγμάτευσης: «Η συμφωνία του Φεβρουαρίου, της δημιουργικής ασάφειας, που είχε γίνει η δήλωση για το 70% των μέτρων του μνημονίου. Ο διαπραγματευτής (σ.σ. εννοεί τον Βαρουφάκη) ως επικεφαλής της διαπραγμάτευσης, είχε φτιάξει και το έδαφος πραγμάτων που βρήκαμε μπροστά μας στη συνέχεια. Ο επικεφαλής τα είχε δώσει όλα στα εργασιακά. Δεν είναι πολύ γνωστό αυτό».

Αιχμές για «χάιδεμα» των «καραμανλικών» και για την υπόθεση Novartis, άφησε ο Θοδωρής Δρίτσας προτρέποντας τα στελέχη του χώρου: «Να μην εμπιστευόμαστε το “δικό μας” δήθεν ΤΑΙΠΕΔ, να μην χαϊδεύουμε τους “καραμανλικούς”, να μην θεωρούμε την πολιτική παίγνιο.».

Σαν τακτικίστικη κίνηση και «όχι ακριβώς απλή αναλογική» περιέγραψε τον εκλογικό νόμο που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο Νάσος Ηλιόπουλος. «Για την απλή αναλογική δεν υπήρξε στρατηγική. Υπήρχε μια λογική που περίμενε ένα εκλογικό αποτέλεσμα με μικρή διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, και ο εκλογικός νόμος θα έδινε τη δυνατότητα για έναν κυβερνητικό σχηματισμό».

Ιδιαίτερα σκληρός στην κριτική του ήταν και ο Νίκος Φίλης, ο οποίος σημείωσε: «Υπογράψαμε εξορύξεις λίγο πριν φύγουμε για να μην τα ψηφίσουμε όταν γίνουμε αντιπολίτευση. Για να μην μας πουν ότι δεν θέλουμε τις επενδύσεις. Το επιχείρημα ήταν ότι θα ξαναβγούμε κυβέρνηση και άρα εμείς θα ελέγξουμε τι θα γίνει με τις εξορύξεις. Το επιχείρημα αυτό το ακούσαμε και στο άλλο μεγάλο πρόβλημα που σταμπάρει αρνητικά τη διακυβέρνησή μας. Τη συνταγματική αναθεώρηση. Τα δώσαμε όλα στον Μητσοτάκη. Του δώσαμε δικαίωμα να βγάζει με 131 βουλευτές ΠτΔ, του δώσαμε τη δυνατότητα με σύμμαχο ένα μικρό κόμμα να ελέγχει όλες τις ανεξάρτητες αρχές».

Κριτική όμως και μάλιστα στην αντιπολιτευτική τακτική του ΣΥΡΙΖΑ άσκησε και το στέλεχος της Κεντρικής του Επιτροπής, Μαρία Ρεπούση: «Την ευκαιρία του 2019 την έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ, επιλέγοντας κατά βάση βασικά την πρό – κυβερνητική του φυσιογνωμία ή αν όχι αυτή, μια θολή φυσιογνωμία. “Έίμαστε και με τον φράχτη και κατά το φράχτη”, παράδειγμα αμφισημίας. Η συγκυρια ήταν όμως τελείως διαφορετική πια.

Αν δείτε το πρόγραμμα του 2023 για την Παιδεία δεν είναι απλά ανεφάρμοστα, απορώ πως έγινε κείμενο αυτό. Αντί να πάρει σοβαρά τη βασική κατηγορία που του αποδιδόταν πολλές φορές επένδυε στην αναξιοπιστία. Οι διασπάσεις ήταν το απότοκο αυτής της πορείας».

Η εξωτερική πολιτική

Επίθεση στον Αλέξη Τσίπρα -και στον Νίκο Κοτζιά- εξαπέλυσε ο Νίκος Φίλης και σχετικά με την εξωτερική πολιτική, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Η γραμμή που είχαμε στην εξωτερική πολιτική, επηρεαζόταν και από τις μεγάλες δυνάμεις. Είναι άλλο πράγμα αυτό και άλλο να συνεχίζεις την πολιτική που επιβάλλει το Στέιτ Ντιπαρτμεντ στην περιοχή. Το μεγάλο θέμα είναι ότι ακολουθήθηκε από τον Κοτζιά και από τον Τσίπρα η γραμμή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Βγήκαμε για να συνεχίσουμε την πολιτική του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Σε ποιον δίναμε εξετάσεις;»

Ο ίδιος συνεχίζει: «Η συνάντηση με τον Τραμπ στην Ουάσινγκτον; Ήταν ανάγκη να του πλέξει το εγκώμιο ο Τσίπρας; Ο εναγκαλισμός με τον Νετανιάχου, ακόμα χειρότερο. Εναγκαλισμός που είχε και μια στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ με τη μπαγκέτα των ΗΠΑ. Είναι προφανές ότι αυτές οι επιλογές που αναφέρονται σε θέματα αξιών και που δεν ήταν δεσμευμένες οι επιλογές από μνημόνιο, αυτές οι πολιτικές υπάκουαν τότε σ’ αυτό που ονομάζουμε κυβερνητισμός».