Μπορεί να αισθάνεστε διαρκώς κουρασμένοι: να σας λείπει ενέργεια για να αντιμετωπίσετε την καθημερινότητα, να δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε ή να νιώθετε γενικά νωθροί. Η κόπωση είναι ένα σύμπτωμα ευρέως διαδεδομένο και πολυπαραγοντικό. Σχετίζεται τόσο με συνήθειες του τρόπου ζωής όσο και με υποκείμενα προβλήματα υγείας. Ωστόσο, σύμφωνα με γιατρούς και ερευνητές, η κακή υγεία του εντέρου μπορεί να αποτελεί συχνά έναν παραγνωρισμένο παράγοντα.

Σύμφωνα με τη Δρ. Rabia de Latour, MD, γαστρεντερολόγο και επικεφαλής ενδοσκόπησης στο NYC Health + Hospitals/Bellevue, «η επιστήμη εξακολουθεί να εξελίσσεται σε μεγάλο βαθμό». Οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη αποσαφηνίσει πλήρως την ακριβή σχέση ανάμεσα στο μικροβίωμα του εντέρου και στην κόπωση, ωστόσο τα ευρήματα είναι αρκετά ώστε να απαιτούν προσοχή.

Τι σημαίνει «κόπωση»

Η «κόπωση», όπως την περιγράφει η Κλινική Cleveland, περιλαμβάνει συμπτώματα όπως δυσκολία συγκέντρωσης, έλλειψη κινήτρου, καταθλιπτική διάθεση, χαμηλή ενέργεια, άγχος και γενική αδυναμία. Έρευνα του 2022 από το Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας των ΗΠΑ, καταγράφει ότι περίπου το 13,5% των Αμερικανών ενηλίκων δήλωσαν πως αισθάνονται «πολύ κουρασμένοι ή εξαντλημένοι» τις περισσότερες ημέρες.

Ο ρόλος του εντέρου στην ενέργεια

Ο σύνδεσμος μεταξύ εντέρου και κόπωσης έχει αρχίσει να ξεδιαλύνεται. Ο Δρ. Aubrey Grant, MD, αθλητικός καρδιολόγος στο MedStar Health στην Ουάσινγκτον, συνοψίζει τη βασική ιδέα: «Η υγεία του εντέρου συνδέεται στενά με τη ρύθμιση της ενέργειας». Πιθανότατα πρόκειται για αμφίδρομη σχέση: το μικροβίωμα επιδρά στη γενική ενέργεια του οργανισμού και, αντίστροφα, μεταβολές στην υγεία ή τον τρόπο ζωής μπορεί να επηρεάσουν το μικροβίωμα.

Ειδικότερα, το μικροβίωμα επηρεάζει:
  • τη φλεγμονή στο σώμα,
  • την ικανότητα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών,
  • την παραγωγή νευροδιαβιβαστών.

Όπως εξηγεί ο Δρ. Grant, «η συγκεκριμένη δυσλειτουργία μπορεί να οδηγήσει σε συστηματική φλεγμονή, αλλοιωμένο μεταβολισμό και διαταραχές στις οδούς σεροτονίνης και ντοπαμίνης, οι οποίες συμβάλλουν στην κόπωση».

Επιπλέον, ορισμένες μελέτες έχουν καταδείξει διαφορές στο μικροβίωμα ατόμων με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης σε σύγκριση με άτομα χωρίς τη νόσο, σημάδι ότι υπάρχει σχέση (αν και όχι ακόμη πλήρως κατανοητή) μεταξύ μικροβιώματος και συγκεκριμένων τύπων κόπωσης.

Διατροφικές επιλογές και μικροβίωμα

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τροφές που στηρίζουν το υγιές μικροβίωμα, όπως προβιοτικά (π.χ. γιαούρτι) και αντιφλεγμονώδεις τροφές (φρούτα, λαχανικά), μπορούν να ωφελήσουν και το αίσθημα ενέργειας. Η Δρ. de Latour τονίζει ότι η έλλειψη τέτοιων τροφίμων στη διατροφή μπορεί να συνεισφέρει στην αίσθηση κόπωσης.

Ποιες παθήσεις του εντέρου μπορούν να προκαλέσουν κόπωση;

Η κόπωση που σχετίζεται με την υγεία του εντέρου, συνήθως συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα. Η Δρ. Grant σημειώνει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις είναι συχνά παρόντα: φούσκωμα, κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, αλλαγές στην όρεξη, ανεξήγητη απώλεια βάρους, ναυτία ή ακόμα και αιματηρά κόπρανα.

Μερικές από τις παθήσεις που συχνά συνδέονται με κόπωση περιλαμβάνουν:

  • Αναιμία (ειδικά εξαιτίας έλλειψης σιδήρου): Η αναιμία εμφανίζεται όταν τα επίπεδα ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι χαμηλά και ο οργανισμός δεν παράγει αρκετά. Η Δρ. de Latour προειδοποιεί: «Ανησυχούμε για μικρές ποσότητες αόρατης απώλειας αίματος από έναν όγκο ή έναν μεγάλο πολύποδα στο γαστρεντερικό σωλήνα». Σε τέτοιες περιπτώσεις οι γιατροί συχνά προχωρούν σε ενδοσκόπηση για να διερευνήσουν τον γαστρεντερικό σωλήνα.
  • Κοιλιοκάκη: Μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του λεπτού εντέρου και να διαταράξει την απορρόφηση σιδήρου, οδηγώντας σε αναιμία και κόπωση.
  • Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (π.χ. νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα): Συνδέονται με φλεγμονή, δυσαπορρόφηση και αναιμία.
  • Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), χρόνια γαστρίτιδα, SIBO (βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου): Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν κόπωση μέσω δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών, χρόνιας φλεγμονής ή ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος, επισημαίνει ο Δρ. Grant.

Πότε πρέπει να δείτε γιατρό — Τα «κόκκινα σημαιάκια»

Εάν η κόπωσή σας συνοδεύεται από ανησυχητικά σημεία, απαιτείται ιατρική αξιολόγηση. Η Δρ. de Latour απαριθμεί τα βασικά «κόκκινα σημαιάκια»: αναιμία από έλλειψη σιδήρου, αίμα στα κόπρανα, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου ή στα κόπρανά σας, και ανεξήγητη απώλεια βάρους. Τα συμπτώματα αυτά χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου.

Και οι δυο γιατροί συμφωνούν ότι όταν η κόπωση επιμένει για πολλές εβδομάδες και εμφανίζονται παράλληλα τέτοια συμπτώματα, είναι ώρα επίσκεψης στον γιατρό. Συνήθως η αρχική διερεύνηση περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος και, ανάλογα με τα ευρήματα, ενδοσκοπικές εξετάσεις για να αναζητηθούν προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα, όπως εξηγεί η Δρ. de Latour.