Ένα νέο ηλεκτρονικό εμφύτευμα ματιού χάρισε σε ανθρώπους που είχαν χάσει την όρασή τους τη δυνατότητα να διαβάζουν ξανά, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα προόδου στην τεχνητή όραση.

Η ευρωπαϊκή κλινική δοκιμή, στην οποία συμμετείχαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο UCL και το νοσοκομείο Moorfields Eye Hospital στο Λονδίνο, έδειξε ότι το 84% των συμμετεχόντων μπόρεσαν ξανά να αναγνωρίσουν γράμματα, αριθμούς και λέξεις με τη βοήθεια της συσκευής.

Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ασθενείς που είχαν τυφλωθεί λόγω γεωγραφικής ατροφίας, μιας προχωρημένης μορφής της ξηρής ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (dry AMD), μιας πάθησης που μέχρι σήμερα παραμένει ανίατη.

Οι συμμετέχοντες κατάφεραν, μετά την επέμβαση, να διαβάσουν κατά μέσο όρο πέντε γραμμές σε έναν τυπικό πίνακα οπτικής οξύτητας, ενώ πριν δεν μπορούσαν καν να διακρίνουν τα γράμματα.

Συνολικά 38 ασθενείς από 17 νοσοκομεία σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες πήραν μέρος στη δοκιμή, με το Moorfields Eye Hospital να αποτελεί το μοναδικό βρετανικό κέντρο συμμετοχής.

Όλοι οι ασθενείς είχαν χάσει την κεντρική όραση στο ένα μάτι εξαιτίας της ξηρής AMD, που καταστρέφει σταδιακά τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς κηλίδας. Υπολογίζεται ότι περίπου πέντε εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από τη σοβαρή αυτή μορφή της νόσου, γνωστή ως γεωγραφική ατροφία (GA), για την οποία δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένη θεραπεία.

Το νέο εμφύτευμα, με την ονομασία PRIMA, είναι το πρώτο του είδους του που μπορεί να αποκαταστήσει τη δυνατότητα ανάγνωσης μέσω ενός ματιού που είχε πλήρως χάσει την όρασή του.

«Στην ιστορία της τεχνητής όρασης, αυτό αποτελεί μια νέα εποχή» δήλωσε ο δρ. Mahi Muqit, αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας του UCL και ανώτερος χειρουργός αμφιβληστροειδούς στο Moorfields Eye Hospital.
Όπως εξήγησε, η ανάκτηση της ικανότητας ανάγνωσης βελτίωσε σημαντικά τη διάθεση, την αυτοπεποίθησηκαι την αυτονομία των ασθενών.

«Η επέμβαση για την τοποθέτηση του μικροτσίπ PRIMA μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια σε λιγότερο από δύο ώρες από οποιονδήποτε εξειδικευμένο χειρουργό αμφιβληστροειδούς. Αυτό είναι το κλειδί για να δοθεί πρόσβαση σε αυτή τη νέα θεραπεία σε όλους τους ασθενείς με γεωγραφική ατροφία», πρόσθεσε ο δρ. Muqit.

Πώς λειτουργεί η τεχνολογία

Η διαδικασία ξεκινά με υαλοειδεκτομή, δηλαδή την αφαίρεση του υαλοειδούς σώματος του ματιού.
Στη συνέχεια, οι γιατροί τοποθετούν κάτω από το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς ένα μικροτσίπ διαστάσεων 2×2 χιλιοστών, περίπου στο μέγεθος μιας κάρτας SIM.

Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης μετατρέπουν τα οπτικά δεδομένα σε ηλεκτρικά σήματα, τα οποία μεταδίδονται μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο, δημιουργώντας έτσι μια νέα μορφή οπτικής αντίληψης.

Με την εξάσκηση, οι ασθενείς μαθαίνουν να σαρώνουν κείμενα και να ρυθμίζουν την εστίαση, ώστε να μπορούν να διαβάζουν. Η αποκατάσταση διαρκεί αρκετούς μήνες, ωστόσο κανένας από τους συμμετέχοντες δεν παρουσίασε επιδείνωση στην περιφερική του όραση.

Επιστροφή στο φως

Μία από τις συμμετέχουσες από το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σίλα Έρβαϊν, περιέγραψε την εμπειρία της:
«Πριν από το εμφύτευμα, ήταν σαν να είχα δύο μαύρους δίσκους στα μάτια μου και η περιφερική μου όραση ήταν παραμορφωμένη. Ήμουν μανιώδης αναγνώστρια και μου έλειπε αυτό. Ήμουν αγχωμένη αλλά και ενθουσιασμένη ταυτόχρονα».

Η ίδια χαρακτήρισε τη στιγμή που είδε ξανά γράμματα ως «απίστευτα συναρπαστική».
«Δεν είναι εύκολο να μάθεις ξανά να διαβάζεις, αλλά όσο περισσότερο εξασκούμαι, τόσο καλύτερα τα καταφέρνω», πρόσθεσε.

Πλέον προσπαθεί να διαβάζει μικρά γράμματα, σταυρόλεξα και ετικέτες προϊόντων. «Έχει αλλάξει τη ζωή μου. Το διάβασμα σε μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο. Νιώθω πολύ πιο αισιόδοξη τώρα».

Η διεθνής μελέτη συντονίστηκε από τον καθηγητή Frank Holz του Πανεπιστημίου της Βόννης και συμμετείχαν ασθενείς από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ολλανδία.

Η συσκευή PRIMA έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία Science Corporation (science.xyz), η οποία ειδικεύεται στις διεπαφές εγκεφάλου–υπολογιστή και στη νευρωνική μηχανική.

Ο δρ. Muqit σημείωσε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης ανοίγουν νέους δρόμους για την ιατρική:
«Πιστεύω ότι πλέον ανοίγει ο δρόμος για την ανάπτυξη νέων ιατρικών συσκευών σε αυτό το πεδίο, καθώς για τη γεωγραφική ατροφία δεν υπάρχει σήμερα καμία εγκεκριμένη θεραπεία».