Για αιώνες, σπουδαίοι στοχαστές αναρωτιούνται γιατί, ενώ υπάρχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια πλανήτες στον γαλαξία, δεν έχουμε δει πειστικά σημάδια ύπαρξης νοήμονος ζωής πέρα από τη Γη.
Τώρα, οι επιστήμονες εξετάζουν μια νέα, ενδιαφέρουσα εκδοχή: αν οι εξωγήινοι υπάρχουν, η τεχνολογία τους μπορεί να είναι μόνο ελαφρώς ανώτερη από τη δική μας. Αφού εξερεύνησαν για κάποιο διάστημα τη δική τους κοσμική γειτονιά, ίσως απλώς να… βαρέθηκαν και να σταμάτησαν να ασχολούνται, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ανίχνευσή τους.
Το σενάριο αυτό περιγράφεται σε μια νέα επιστημονική εργασία που στηρίζεται στην αρχή της «ριζικής κοινοτοπίας» (radical mundanity), η οποία απορρίπτει την ιδέα ότι οι εξωγήινοι κινούνται στο σύμπαν έχοντας αξιοποιήσει φυσικούς νόμους πέρα από την κατανόησή μας. Αντίθετα, προτείνει έναν γαλαξία που φιλοξενεί έναν περιορισμένο αριθμό πολιτισμών με τεχνολογία όχι ιδιαίτερα πιο προηγμένη από τη δική μας.
«Η ιδέα είναι ότι είναι πιο προχωρημένοι, αλλά όχι πολύ πιο προχωρημένοι. Είναι σαν να έχεις ένα iPhone 42 αντί για ένα iPhone 17», δήλωσε ο Δρ Ρόμπιν Κόρμπετ, ανώτερος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη και επιστήμονας στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Γκόνταρντ της NASA. «Αυτό φαίνεται πιο πιθανό, πιο φυσικό, γιατί δεν προτείνει κάτι υπερβολικά ακραίο», συμπλήρωσε.
Θεωρίες υπερβολικά εξωτικές
Ο Κόρμπετ ανέπτυξε την υπόθεση αυτή έπειτα από τη μελέτη των θεωριών που επιχειρούν να εξηγήσουν τη «μεγάλη σιωπή» ή αλλιώς το παράδοξο του Φέρμι, τη διαφορά ανάμεσα στην απουσία αποδείξεων ύπαρξης εξωγήινων πολιτισμών και στην πιθανότητα ύπαρξής τους σε ένα τόσο τεράστιο και αρχαίο σύμπαν. Οι περισσότερες θεωρίες του φάνηκαν υπερβολικά εξωτικές: Ίσως οι εξωγήινοι να είναι τόσο προχωρημένοι που δεν μπορούμε να τους ανιχνεύσουμε; Ίσως η Γη να είναι ένα κοσμικό «ζωολογικό πάρκο» που έχουν συμφωνήσει να μην ενοχλούν; Ή μήπως είμαστε ο μοναδικός πλανήτης με ζωή στον γαλαξία;
Η έρευνα για την εξωγήινη νοημοσύνη (SETI) επικεντρώνεται στην ανίχνευση «τεχνοϋπογραφών». Οι προηγμένοι πολιτισμοί θα μπορούσαν να αποκαλύψουν την ύπαρξή τους δημιουργώντας πανίσχυρους φωτεινούς φάρους λέιζερ που θα φαίνονταν από άλλους πλανήτες, στέλνοντας ρομποτικούς ανιχνευτές σε όλο τον γαλαξία ή κατασκευάζοντας τεράστιες δομές στο διάστημα για να εκμεταλλεύονται την ενέργεια του άστρου τους. Ίσως, ακόμη να επισκέπτονταν άλλους πλανήτες ή να διασκορπούσαν τεχνητά αντικείμενα στο διάστημα, όλα αυτά θα τους καθιστούσαν ανιχνεύσιμους.
Ωστόσο, η αρχή της ριζικής κοινοτοπίας υποστηρίζει το αντίθετο. Εξηγεί τη μεγάλη σιωπή προτείνοντας ότι οι εξωγήινοι πολιτισμοί έφτασαν σε ένα τεχνολογικό «οροπέδιο» όχι πολύ πάνω από το δικό μας επίπεδο. «Δεν διαθέτουν ταξίδια ταχύτερα του φωτός, ούτε μηχανές βασισμένες στη σκοτεινή ενέργεια ή τη σκοτεινή ύλη, ούτε αξιοποιούν μαύρες τρύπες. Δεν έχουν κατακτήσει νέους νόμους της φυσικής», ανέφερε ο Κόρμπετ.
Εγκατέλειψαν την εξερεύνηση του διαστήματος
Αν αυτό ισχύει, τότε οι εξωγήινοι πολιτισμοί θα δυσκολεύονταν να διατηρήσουν ισχυρούς φάρους λέιζερ για εκατομμύρια χρόνια, δεν θα μπορούσαν να ταξιδεύουν εύκολα μεταξύ πλανητών και αφού θα είχαν εξερευνήσει τον γαλαξία με ρομποτικούς ανιχνευτές, πιθανόν να είχαν κουραστεί από τα δεδομένα που λάμβαναν και να εγκατέλειψαν την εξερεύνηση του διαστήματος.
Ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Σ. Κλαρκ φέρεται να είχε πει: «Υπάρχουν δύο πιθανότητες: είτε είμαστε μόνοι στο σύμπαν είτε όχι. Και οι δύο είναι εξίσου τρομακτικές». Ο Κόρμπετ, του οποίου η εργασία δεν έχει ακόμη υποβληθεί σε επιστημονική αξιολόγηση, υποψιάζεται ότι η αλήθεια μπορεί να βρίσκεται κάπου στη μέση, «σε ένα αρκετά πιο συνηθισμένο και συνεπώς λιγότερο τρομακτικό σύμπαν». Η επαφή, προσθέτει, «ίσως μας άφηνε κάπως απογοητευμένους».
Ο καθηγητής Μάικλ Γκάρετ, διευθυντής του Κέντρου Αστροφυσικής Τζόντρελ Μπανκ, χαρακτήρισε την ιδέα «μια φρέσκια οπτική», αλλά εξέφρασε επιφυλάξεις. «Αποδίδει μια πολύ ανθρώπινη μορφή απάθειας στο υπόλοιπο σύμπαν. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι όλη η νοήμων ζωή θα ήταν τόσο ομοιόμορφα βαρετή», δήλωσε, προσθέτοντας ότι οποιοδήποτε τεχνολογικό «οροπέδιο» θα μπορούσε να βρίσκεται πολύ πάνω από το δικό μας επίπεδο.
«Η φύση πάντα κρύβει μια έκπληξη στη γωνία»
Σύμφωνα με τον Guardian σε επιστημονική εργασία που πρόκειται να δημοσιευθεί στο περιοδικό Acta Astronautica, ο Γκάρετ υποστηρίζει μια διαφορετική θεωρία. «Τείνω προς μια πιο τολμηρή εξήγηση του παραδόξου του Φέρμι: ότι άλλοι, μετα-βιολογικοί πολιτισμοί εξελίσσονται τόσο γρήγορα που ξεπερνούν την ικανότητά μας να τους αντιληφθούμε», είπε. «Ελπίζω να έχω δίκιο, αλλά μπορεί και να κάνω λάθος. Η φύση πάντα κρύβει μια έκπληξη στη γωνία», συμπλήρωσε.
Ο καθηγητής Μάικλ Μπόλαντερ, ειδικός στις πολιτικές και νομικές πτυχές του προγράμματος SETI στο Πανεπιστήμιο του Ντάραμ, ανέφερε ότι ενδέχεται να έχουμε ήδη λάβει αποδείξεις με τη μορφή ανεξήγητων εναέριων φαινομένων (UAPs). «Αν έστω και ένα μικρό ποσοστό αυτών των αντικειμένων αποδεικνυόταν ότι δεν είναι ανθρώπινης κατασκευής και οι δυνατότητες που φαίνεται να επιδεικνύουν σε πολυάριθμες παρατηρήσεις υποδηλώνουν επίπεδο τεχνολογικής προόδου πολύ πέρα από ότι είναι δημόσια γνωστό, τότε το ερώτημα του Φέρμι, “Πού είναι όλοι;”, θα μπορούσε να απαντηθεί εμπειρικά», δήλωσε.
