Στα 22 μόλις χρόνια της, η νοσοκόμα Χανάντι Νταγούντ ήταν ειδική στους αμέτρητους τρόπους με τους οποίους η φτώχεια μπορεί να σκοτώσει. Μπορούσε να καταλάβει αμέσως αν ένα παιδί θα επιβίωνε μέχρι το τέλος της ημέρας. Τέτοιες «δεξιότητες» τις μαθαίνεις σε ένα μέρος όπου ένα βρέφος πεθαίνει κάθε δύο ώρες.

Η Χανάντι διηύθυνε ένα μικρό κέντρο υγείας στο Ζαμζάμ, έναν τεράστιο καταυλισμό εκτοπισμένων στην περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν, στην καρδιά της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής καταστροφής του κόσμου.

Η επίθεση που συγκλόνισε τον κόσμο

Η κλινική της ήταν ήδη γεμάτη πριν από το πρωινό της 11ης Απριλίου του 2025. Έξω από το Ζαμζάμ, η διαβόητη παραστρατιωτική ομάδα «Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης» (ΔΤΥ) συγκεντρωνόταν από τρεις πλευρές, προετοιμάζοντας επίθεση στο έδαφος.

Κάποιοι πίστευαν ότι οι ΔΤΥ θα μπορούσαν να αναβάλουν την επίθεση. Για μια ομάδα που κατηγορείται για γενοκτονία, το Ζαμζάμ ήταν πολύ εύκολος στόχος. Οι 500.000 κάτοικοί του, κυρίως γυναίκες και παιδιά, ήταν πρακτικά ανυπεράσπιστοι. Επίσης, πέθαιναν από την πείνα.

«Μέσα στο Ζαμζάμ βρισκόταν ίσως ο πιο ευάλωτος πληθυσμός στον πλανήτη», λέει ένας ερευνητής εγκλημάτων πολέμου του ΟΗΕ, ζητώντας ανωνυμία.

Η ώρα της επίθεσης

9:30 π.μ. – Η παραβίαση των αμυντικών γραμμών

Παρ’ όλα αυτά, λίγο μετά τις 8 π.μ., βαρύ πυροβολικό συγκλόνισε το Ζαμζάμ. Drone βούιζαν από πάνω, καθώς η επίθεση είχε αρχίσει.

Διασκορπισμένες σε πολλαπλά μέτωπα, μονάδες των ΔΤΥ διέσπασαν τον αμυντικό ανάχωμα του καταυλισμού.

Κοντά στη νότια είσοδό του, έως και 50 έφηβα κορίτσια κάθονταν κοιτάζοντας τα τηλέφωνά τους. Μάρτυρες τις είδαν να τις βάζουν σε φορτηγάκια των ΔΤΥ και να τις οδηγούν μακριά. Καμία δεν έχει ξαναφανεί από τότε.

Διακόσια μέτρα ανατολικά, 30 φορτηγάκια των ΔΤΥ μπήκαν στη γειτονιά, Αχμαντάι. Εξήντα σπίτια που ανήκαν στη φυλή Ζαγκάουα πήραν φωτιά. Γυναίκες πυροβολήθηκαν καθώς έφευγαν. Έξι έμειναν και κάηκαν ζωντανές.

11:00 π.μ. – Η σφαγή στην κλινική

Όπως αναφέρει ο Guardian σε απόσταση πέντε λεπτών βόρεια του Αχμαντάι, η Φατίμα Μπαχίτ ήταν ξαπλωμένη δίπλα στον άντρα της, στους δύο γιους της και στον θείο της, που ήταν τυφλός. Μέσα από έναν φράχτη, η έγκυος 25χρονη μπορούσε να κοιτάξει στην αυλή της τελευταίας λειτουργούσας διεθνούς κλινικής του Ζαμζάμ, που διευθυνόταν από τη «Relief International».

Τέσσερα Toyota Hilux των ΔΤΥ έσπασαν την πύλη του συγκροτήματος της κλινικής. Η Μπαχίτ παρακολούθησε τους γιατρούς να τρέχουν σε δύο καταφύγια, τα υπόγεια κρησφύγετα που είχαν σκάψει οι κάτοικοι για να επιβιώσουν από τις επιθέσεις πυροβολικού. Πέντε μέλη του προσωπικού συνωστίστηκαν σε ένα, τέσσερα στο άλλο.

«Βγείτε έξω, φαλαγκαγιάτ [σκλάβοι]!», φώναξε ένας μαχητής. Ένας γιατρός, τραυματισμένος από βομβαρδισμό, βγήκε έξω. Πυροβολήθηκε στο στομάχι και έπεσε πίσω στο καταφύγιο, τραυματισμένος αλλά ζωντανός. Στη συνέχεια ακούστηκαν δυο πυροβολισμοί. «Τους είπαν να ξαπλώσουν με την πλάτη στο έδαφος. Σκοτώθηκαν», λέει η Χαφίζα, μια άλλη μάρτυρας.

Οι άνθρωποι που κρύβονταν στο δεύτερο καταφύγιο σχημάτισαν μια σειρά με τα όπλα στραμμένα πάνω τους. Κι αυτοί εκτελέστηκαν.

Η ηρωική αντίσταση της Χανάντι

Ο άντρας της Μπαχίτ πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Ακολούθησαν περισσότεροι πυροβολισμοί. Ο πεντάχρονος γιος της χτυπήθηκε στη πλάτη. «Κομμάτια από το σώμα του έπεσαν στο χέρι μου», λέει η Μπαχίτ.

Ο άλλος γιος της, τριών ετών, σύρθηκε προς το μέρος της, λερωμένος από το αίμα του νεκρού αδερφού του. Η Μπαχίτ πυροβολήθηκε στο δεξί πόδι και στο χέρι. «Έι! Σου είπα να μη πυροβολήσεις γυναίκες και παιδιά», φώναξε ένας αξιωματικός των ΔΤΥ.

Στράφηκε στην Μπαχίτ. «Οι άντρες σας είναι φαλαγκαγιάτ. Σήκω όρθια!». Τότε ο τυφλός θείος της Μπαχίτ έκανε μια κίνηση και τον σκότωσαν.

Η επιδίωξη του στόχου

Από την αρχή, οι παραστρατιωτικοί είχαν θέσει τη Χανάντι ως στόχο προτεραιότητας. Ανώτερα στελέχη των ΔΤΥ είχαν εξοργιστεί από πλάνα της νεαρής νοσοκόμου που την έδειχναν να παρακαλά τους κατοίκους του Ζαμζάμ να παραμείνουν στα εδάφη τους.

Ένα καλοστημένο σχέδιο που περιλάμβανε μυστικούς πράκτορες, δωροδοκίες και δολοφόνους με πολιτικά ρούχα είχε μπει σε εφαρμογή.

Η ανταπόκριση από το Λονδίνο

Περίπου τη στιγμή που το προσωπικό της Relief International εκτελέστηκε, το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας ανέφερε λεπτομέρειες σε συνέντευξη Τύπου για μια επερχόμενη διάσκεψη.

Σε τέσσερις μέρες, στις, 15 Απριλίου, το Lancaster House θα φιλοξενούσε μια παγκόσμια σύνοδο κορυφής που στόχευε να φέρει ειρήνη στο Σουδάν. Η ημερομηνία ήταν χαραγμένη στη σουδανέζικη ψυχή: η δεύτερη επέτειος του πολέμου μεταξύ των στρατιωτικών και των ΔΤΥ που είχε συντρίψει τη χώρα τους.

Η σιωπή της διεθνούς Κοινότητας

Ωστόσο, καμία αναφορά δεν είχε γίνει για τον εφιάλτη που εξελισσόταν στο Ζαμζάμ. Κάποιες ενημερώσεις σε πραγματικό χρόνο προκαλούσαν ήδη πανικό μεταξύ της διασποράς του Σουδάν.

Βρετανοί αξιωματούχοι άρχισαν να λαμβάνουν «πληροφορίες για θηριωδίες». Δύο μέρες πριν από την επίθεση στο Ζαμζάμ, πηγές λένε ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενημερώθηκε ότι μια μεγάλης κλίμακας επίθεση στον καταυλισμό ήταν επικείμενη.

Έναν μήνα νωρίτερα, αναλυτές από το «Πανεπιστήμιο Yale» είχαν πει στο Συμβούλιο ότι το Ζαμζάμ ήταν σε κίνδυνο.

Η αποτυχία της διπλωματίας

Ο Νάθανιελ Ρέιμοντ, από το Ερευνητικό Εργαστήριο Ανθρωπιστικών Θεμάτων του Yale, λέει: «Κάναμε συντονισμένες προσπάθειες να προειδοποιήσουμε τη διεθνή κοινότητα ότι μια επίθεση πλήρους κλίμακας στο Ζαμζάμ ήταν τόσο επικείμενη όσο και αναπόφευκτη».

Σε λιγότερο από 24 ώρες πριν από την επίθεση, πηγές λένε ότι αξιωματούχοι του υπουργείου Εξωτερικών ενημερώθηκαν από ανήσυχους ειδικούς σε μια εκδήλωση στο ερευνητικό ινστιτούτο Chatham House περί των φόβων για μια επικείμενη εθνική σφαγή στο Ζαμζάμ.

Η συνέχεια της τραγωδίας

Στο Σουδάν, οι ΔΤΥ συνέχισαν να προωθούνται βαθύτερα στο Ζαμζάμ. Έγιναν αναζητήσεις σπίτι με σπίτι. Οι κάτοικοι εκτελούνταν επιτόπου. Η Ταϊσίρ Αμπντάλα είδε δύο από τις θείες της και τις μικρές κόρες τους να σκοτώνονται μέσα στο σπίτι τους κοντά στην κεντρική αγορά.

Η Μάριαμ παρακολούθησε την πολιτοφυλακή να μπαίνει στο σπίτι της αδερφής της. «Την έσυραν έξω και τη σκότωσαν. Μας έσφαζαν σαν ζώα», λέει.

Το κυνηγητό για τη Χανάντι

Εντωμεταξύ, σε όλο το νότιο Ζαμζάμ, μαχητές των ΔΤΥ δωροδοκούσαν πολίτες για να δώσουν στοιχεία σχετικά με το πού βρίσκεται η Χανάντι. «Πρόσφεραν τεράστια ποσά», λέει ο Ισμαήλ Ίντρις, ένας συγγενής της που ζει στη βρετανική πόλη Reading.

Η Καλτούμα, άλλη μια κάτοικος του καταυλισμού, περιγράφει τους μαχητές να φτάνουν στην πόρτα της. «Φώναζαν: “Πού είναι; Πού είναι;”», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Την ώρα που προσπαθούσαν να την εντοπίσουν, η Χανάντι ήταν συχνά ακριβώς μπροστά τους. «Ήταν παρούσα στις πρώτες γραμμές, θεραπεύοντας και τυλίγοντας επιδέσμους», λέει ο φίλος της, Μοχάμεντ Αφάντι.

Ο θάνατος μιας ηρωίδας

Τα θύματα πολλαπλασιάζονταν. Η προστασία από ένα μείγμα εθελοντικών μονάδων αντίστασης και δυνάμεων, των οποίων η αρμοδιότητα ήταν να προστατεύουν τους πολίτες, ήταν λίγος, καθώς ο καταυλισμός ήταν απελπιστικά ανίσχυρος και υπερίσχυος.

Περίπου 200 φορτηγάκια των ΔΤΥ είχαν επιτεθεί στο Ζαμζάμ, επτά φορές περισσότερα σε αριθμό από αυτά που το υπερασπίζονταν. Μέχρι το μεσημέρι, οι ΔΤΥ είχαν περάσει τον αυτοκινητόδρομο B26, μπαίνοντας στον κύριο καταυλισμό.

Η Χανάντι κατευθύνθηκε στην πρώτη γραμμή οπλισμένη με ένα μέτριο μαχαίρι κουζίνας. Αντιμέτωπος με hi-tech drone και κατευθυνόμενες βόμβες, ο πατέρας της Χανάντι, Τζούμα, λέει ότι η μονάδα της απέκρουσε τουλάχιστον μία επίθεση.

Μέχρι το απόγευμα, η μονάδα της Χανάντι ήταν καθηλωμένη κοντά στην κεντρική αγορά. Μάρτυρες περιγράφουν τη νοσοκόμα να αφήνει το μαχαίρι της για να φροντίσει τους τραυματίες.

«Την είδα να σώζει τραυματίες, να τους δίνει φάρμακα», λέει ο Μοχάμεντ Σαρίφ, 27 ετών.

Η ελπίδα στηριζόταν σε ένα μεγάλο στρατιωτικό φυλάκιο του Σουδάν επτά μίλια μακριά στο Ελ Φάσερ, καθώς, αν στέλνονταν στρατιώτες, το Ζαμζάμ θα σωζόταν.

«Περιμέναμε υποστήριξη από το Ελ Φάσερ, αλλά δεν την πήραμε. Ακόμη δεν ξέρουμε γιατί», λέει ο Μοχάμεντ Άνταμ, ένας δάσκαλος.

Το τελευταίο αντίο

Οι επιτιθέμενοι πλησίασαν την καινούργια θέση της Χανάντι: ένα προσωρινό κέντρο υγείας βόρεια της αγοράς. Ο Χισάμ Μοχάμεντ πολεμούσε δίπλα της. «Μας είπε: “Πεθάνετε με τιμή. Θα είμαι εδώ μέχρι το τέλος”».

Η Χανάντι μπορεί να μην παρατήρησε τους άντρες που πλησίαζαν. Μόνο όταν ήταν δίπλα της αποκάλυψαν τα όπλα τους. Πυροβολήθηκε από κοντινή απόσταση.

«Οι πράκτορές τους διείσδυσαν στον καταυλισμό μεταμφιεσμένοι με πολιτικά ρούχα, για να τη δολοφονήσουν», λέει ο Τζούμα.

Υλικό τη δείχνει να μεταφέρεται από φίλους σε άλλη κλινική, ενω ένας ήχος από πυροβολισμούς είναι σταθερός.

Η κληρονομιά μιας ηρωίδας

Μέχρι τώρα, αυτό που εξελίχθηκε στο Ζαμζάμ παρέμενε σε μεγάλο βαθμό μυστήριο: πολλοί από αυτούς που είδαν τις θηριωδίες σκοτώθηκαν. Ωστόσο, μαρτυρίες από δεκάδες επιζώντες μαζί με πηγές πληροφοριών του ΟΗΕ προσφέρουν σαφή εικόνα για ένα από τα πιο συγκλονιστικά επεισόδια του χειρότερου πολέμου στο Σουδάν.

Οι επίσημες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι έως 400 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο Ζαμζάμ. Μια επιτροπή που δημιουργήθηκε για να διερευνήσει τον πραγματικό αριθμό έχει μέχρι στιγμής προσδιορίσει περισσότερους από 1.500 θανάτους. Το μέλος της επιτροπής, Μοχάμεντ Σαρίφ, λέει ότι ο τελικός αριθμός θα είναι σημαντικά υψηλότερος: εκατοντάδες δεν έχουν ακόμη υπολογιστεί.

Ένας ειδικός στις θηριωδίες του Νταρφούρ που έχει πάρει συνεντεύξεις από δεκάδες επιζώντες του Ζαμζάμ είναι «βέβαιος» ότι περισσότεροι από 2.000 πέθαναν.

Η σιωπή του κόσμου

Η διάσκεψη του Λονδίνου για το Σουδάν απέτυχε παταγωδώς, ναρκοθετημένη από τσακωμούς μεταξύ των Εμιρατιανών και των αντίπαλων αραβικών κρατών. Η καταληκτική δήλωση της διάσκεψης αγνόησε τη φρίκη του Νταρφούρ. Το Ζαμζάμ δεν αναφέρθηκε καν.

«Ήταν σαν να προσποιήθηκαν ότι δεν συνέβη ποτέ», λέει μια πηγή του ΟΗΕ.

Η Χαλά Αλ-Καρίμπ της Στρατηγικής Πρωτοβουλίας για τις Γυναίκες στο Κέρας της Αφρικής λέει: «Οι γυναίκες του Σουδάν αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των κοινοτήτων τους. Περνούν λαθραία φαγητό και φάρμακα, ρισκάροντας τη ζωή τους. Ωστόσο δεν έχουν παρουσία σε πολιτικά περιβάλλοντα».

Η αιώνια μνήμη

Στο Νταρφούρ, η Χανάντι εξακολουθεί να γιορτάζεται. Οι δολοφόνοι της, ωστόσο, πιθανότατα δεν θα αντιμετωπίσουν ποτέ τη δικαιοσύνη. Το σπίτι της είναι έρημο: η οικογένεια της Χανάντι είναι χωρισμένη μεταξύ Ταβίλα, Τσαντ και του αρχικού χωριού τους στο βόρειο Νταρφούρ.

Ερευνητές του ΟΗΕ πιστεύουν ότι ο «σκόπιμος εκτοπισμός» ήταν το κίνητρο για την επίθεση. Άλλοι πιστεύουν ότι το Ζαμζάμ λεηλατήθηκε, ώστε οι ΔΤΥ να μπορούν να πληρώσουν μαχητές. Οι κάτοικοι είναι κατηγορηματικοί ότι οι επιτιθέμενοι ήθελαν να τους «εξοντώσουν».

Αλλά μια άλλη εθνική σφαγή είναι επικείμενη. Το Ελ Φάσερ με πληθυσμό πάνω από ένα εκατομμύριο είναι περικυκλωμένο, πεινάει και δέχεται επίθεση από τις ΔΤΥ.

Καθώς οι μάχες εντείνονται, νέοι ήρωες όπως η Χανάντι θα αναδυθούν αναπόφευκτα. Κι αυτοί θα ταφούν σε μυστικούς τάφους, θρύλοι σε έναν πόλεμο χωρίς τέλος.