Μια απροσδόκητη, είναι η αλήθεια, κίνηση από τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, προκαλεί έντονο ενδιαφέρον και ποικίλες αντιδράσεις σε διπλωματικό επίπεδο. Ο Κύπριος ηγέτης, με μια ιστορική δήλωση, γνωστοποίησε ότι σκοπεύει να καλέσει, μεταξύ άλλων, και την Τουρκία –και προσωπικά τον πρόεδρό της, Ταγίπ Ερντογάν– σε μια σύνοδο κορυφής περιφερειακών ηγετών για τη Μέση Ανατολή, που σχεδιάζει για τον Απρίλιο του 2026.
Η εν λόγω σύνοδος προγραμματίζεται στο πλαίσιο της ανάληψης της εκ περιτροπής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κυπριακή Δημοκρατία, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026. Παρά το γεγονός ότι, ως γνωστόν, το ελεύθερο τμήμα του νησιού και η Άγκυρα δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις από την εισβολή του «Αττίλα» το 1974, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δείχνει τώρα διατεθειμένος να αλλάξει τακτική και να δώσει έμφαση σε αυτό που ο ίδιος θεωρεί ρεαλιστικό: τη γεωγραφική συνθήκη.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στους δημοσιογράφους στη Λευκωσία, ερωτηθείς για το αν η Τουρκία και ο πρόεδρός της θα είναι καλεσμένοι: «Δεν μπορείς να αλλάξεις τη γεωγραφία – η Τουρκία θα είναι πάντα γείτονας της Κύπρου», προσθέτοντας με νόημα: «Ο κ. Ερντογάν θα είναι ευπρόσδεκτος στη σύνοδο για να συζητήσουμε τις εξελίξεις στην περιοχή».
Η τοποθέτησή του δεν προέκυψε τυχαία. Είχε προηγηθεί αναφορά του στο ίδιο ζήτημα σε βρετανικό podcast, όπου προανήγγειλε τη σύνοδο κορυφής, δίνοντας έμφαση στη σημασία της Κύπρου ως «γέφυρα» ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για την ευρύτερη περιοχή.
Μια κίνηση με συμβολικό και γεωπολιτικό βάρος
Η Κύπρος, παρότι μέλος της ΕΕ από το 2004, διατηρεί εδώ και μισό αιώνα τεταμένες σχέσεις με την Τουρκία, λόγω της τουρκικής εισβολής και της μετέπειτα κατοχής του βόρειου τμήματος της Μεγαλονήσου. Η Άγκυρα εξακολουθεί να στηρίζει πολιτικά και στρατιωτικά το αυτοανακηρυχθέν ψευδοκράτος, το οποίο ωστόσο δεν αναγνωρίζεται διεθνώς.
Η πρόσκληση προς τον Ταγίπ Ερντογάν, έστω και σε επίπεδο περιφερειακής διάσκεψης και όχι διμερούς επαφής, αποτελεί μια αξιοσημείωτη αλλαγή στον τόνο της κυπριακής εξωτερικής πολιτικής. Παρότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει διάλογο με την Τουρκία σε επίσημο επίπεδο, ο Χριστοδουλίδης φαίνεται να επιλέγει μια πιο ρεαλιστική και πολυμερή προσέγγιση, επενδύοντας στην ανάγκη διαλόγου για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής. Η τουρκική πλευρά πάντως δεν έχει απαντήσει ακόμη επισήμως στο άνοιγμα αυτό. Το πρακτορείο Reuters, που ήταν το πρώτο διεθνές μέσο που μετέδωσε τη δήλωση του Κύπριου προέδρου, επικοινώνησε με την τουρκική προεδρία, χωρίς όμως να λάβει σχετικό σχόλιο.
Ρίσκο ή διπλωματική ευκαιρία;
Η απόφαση του Χριστοδουλίδη ενδέχεται πάντως να προκαλέσει εσωτερικές αντιδράσεις εντός της Κύπρου, κυρίως από πολιτικές δυνάμεις που αντιμετωπίζουν την Τουρκία αποκλειστικά ως απειλή. Την ίδια ώρα, όμως, είναι πιθανό να κερδίσει πόντους στην ευρωπαϊκή σκακιέρα, παρουσιάζοντας την Κύπρο ως κράτος-μέλος που επιδιώκει την ειρηνική συνύπαρξη και τον διάλογο, ακόμη και με τους πιο δύσκολους συνομιλητές.
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: πρόκειται για μια χειρονομία καλής θέλησης με μακροπρόθεσμο στόχο την αποκλιμάκωση των εντάσεων και τη διπλωματική επαναπροσέγγιση; Ή για μια συμβολική πράξη, περιορισμένη στο πλαίσιο μιας πολυμερούς συνάντησης με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή, που δεν επηρεάζει το βασικό διμερές πρόβλημα; Σε κάθε περίπτωση, το βήμα του Νίκου Χριστοδουλίδη δείχνει ότι, τουλάχιστον από κυπριακής πλευράς, υπάρχει διάθεση για πολιτική αξιοποίηση κάθε δυνατής ευκαιρίας ώστε να ακουστεί η φωνή της Κύπρου όχι μόνο ως θύματος, αλλά και ως παράγοντα ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο.
