«Στον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας, στη Λέσβο, υπάρχει θανάσιμη βία, υπερπληθυσμός, άθλιες συνθήκες υγιεινής και τώρα μία φιλανθρωπική οργάνωση λέει πως υπάρχουν παιδιά ακόμα και ηλικίας δέκα ετών που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας». Με αυτή την περιγραφή ξεκινά το BBC το ρεπορτάζ του για τον προσφυγικό καταυλισμό στο ελληνικό νησί.

«Είμαστε πάντα έτοιμοι να αποδράσουμε, έχουμε τα παιδιά μας έτοιμα 24 ώρες τη μέρα» λέει στο βρετανικό δίκτυο η Sara Khan από το Αφγανιστάν. «Η βία σημαίνει πως τα μικρά μας δεν μπορούν να κοιμηθούν».

«Η Sara εξηγεί πως η οικογένειά της περνά όλη την ημέρα στην ουρά για το φαγητό και όλη τη νύχτα έτοιμη να τρέξει- φοβούμενη τις, που ξεσπούν συνέχεια. Οι συνθήκες, όπως σημειώνεται, είναι τόσο αποκρουστικές που και οι ΜΚΟ έφυγαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας».

Σύμφωνα με στοιχεία των Γιατρών χωρίς Σύνορα, που επικαλείται το BBC, αναλογεί μία τουαλέτα για 70 ανθρώπους.

«Ορισμένοι ζουν σε λυόμενα αλλά ανάμεσά τους υπάρχουν σκηνές και πανιά, κάτω από τα οποία ζουν εκείνοι που δεν έχουν άλλο χώρο. Σε μία σκηνή μένουν 17 άνθρωποι, τέσσερις οικογένειες. Περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι συνωστίζονται στη Μόρια, η οποία υποτίθεται πως θα στέγαζε 2.000. Μία μητέρα περιγράφει πως ζει με το 12 ημερών μωρό της σε έναν χώρο με περιττώματα στο πάτωμα.

Η βία στον καταυλισμό είναι ακραία. Τον Μάιο έφυγαν εκατοντάδες Κούρδοι, λόγω μιας τεράστιας ‘μάχης’ με τους Άραβες.

Ο Ali, που ζει πλέον φύγει στον καταυλισμό στο ΠΙΚΠΑ, λέει πως όταν έφτασε στη Μόρια με την οικογένειά του «ανακαλύψαμε πως υπήρχε ήδη ρατσισμός, είτε ανάμεσα σε Σουνίτες και Σιίτες, είτε ανάμεσα σε Κούρδους, Άραβες και Αφγανούς». Προσθέτει πως η διαμάχη ανάμεσα στις αντίπαλες οργανώσεις στη Συρία έχει περάσει και στον καταυλισμό.

«Είναι σαν τον πόλεμο στη Συρία κι ακόμα χειρότερα. Ακούσαμε για βιασμούς, σεξουαλική παρενόχληση» λέει. «Για τρία χρόνια πίστεψα πως η θάλασσα θα με πάει κάπου καλύτερα. Αλλά η θάλασσα με πρόδωσε» απαντά όταν τον ρωτούν τι προσδοκούσε όταν ήρθε στην Ευρώπη.

Την ημέρα που έγινε το γύρισμα στη Μόρια, ξέσπασε ακόμα ένας καβγάς στην ουρά για το μεσημεριανό. Δύο άνθρωποι μαχαιρώθηκαν, άλλοι έπαθαν κρίσεις πανικού παρακολουθώντας το περιστατικό.

Οι Γιατροί χωρίς Σύνορα, συνεχίζει το δημοσίευμα, αρχικά έφυγαν από το νησί διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες διαβίωσης, έχουν όμως πλέον ανοίξει μία κλινική ακριβώς έξω από τις πύλες του καταυλισμού, επειδή υπήρχε πολύ μεγάλη ανάγκη.

Τα παιδιά, που βλέπουν οι γιατροί της οργάνωσης, αντιμετωπίζουν δερματικά προβλήματα λόγω των κακών συνθηκών υγιεινής και αναπνευστικά προβλήματα λόγω της χρήσης δακρυγόνων από την αστυνομία, η οποία διαλύει έτσι τους καβγάδες. Καταγράφονται επίσης πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι εργαζόμενοι λένε πως έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμα και παιδιά ηλικίας 10 ετών, που επιχειρούν να βάλουν τέλος στη ζωή τους. «Είναι κάτι που βλέπουμε συνέχεια» δηλώνει ο συντονιστής των Γιατρών χωρίς Σύνορα στη Λέσβο Luca Fontana. Η οργάνωση ενημερώνει την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και το ελληνικό υπουργείο Υγείας.

«Παρότι πιέζουμε όσο μπορούμε για να μεταφερθούν αυτά τα παιδιά στην Αθήνα όσο πιο γρήγορα γίνεται, αυτό δεν συμβαίνει. Αυτά τα παιδιά είναι ακόμα εδώ».

Ο καταυλισμός άνοιξε το 2015 με προοπτική να χρησιμοποιηθεί ως σημείο μετάβασης στο οποίο οι πρόσφυγες θα έμεναν μερικές ημέρες. Ορισμένοι ωστόσο μένουν για χρόνια.

«Ελέγχεται από την ελληνική κυβέρνηση και ο λόγος που έχει περισσότερο κόσμο από όσο προβλεπόταν είναι επειδή η Ελλάδα εφαρμόζει την πολιτική της ΕΕ κρατώντας τους ανθρώπους στα νησιά αντί να τους μεταφέρει στην ηπειρωτική χώρα» συνεχίζει το BBC

Από τον Μάρτιο του 2016, που εφαρμόστηκε η συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας, μέχρι τον φετινό Ιούλιο, τα στοιχεία δείχνουν πως έφτασαν στην Ελλάδα δια θαλάσσης 71.645 νέοι πρόσφυγες αλλά μόνο 2.224 επέστρεψαν στην Τουρκία.

Υπάλληλος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής στη Μόρια συμφωνεί πως οι συνθήκες είναι τραγικές αλλά κατηγορεί την ΕΕ και όχι την Ελλάδα γι’ αυτό. «Δεν έχουμε τα χρήματα. Ξέρετε την κατάσταση στην Ελλάδα, οικονομικά, δηλώνει ο Γιώργος Ματθαίου στο βρετανικό δίκτυο. «Θέλω να βοηθήσω αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεισε τα σύνορα».

Πίσω στη σκηνή των Γιατρών χωρίς Σύνορα, ο  Luca Fontana, που έχει δουλέψει σε όλο τον κόσμο σε εμπόλεμες ζώνες, λέει πως ο καταυλισμός αυτός είναι το χειρότερο μέρος που έχει δει στη ζωή του. «Δεν έχω ξαναδεί τόσο πόνο όσο αυτόν που βλέπουμε εδώ κάθε μέρα» εξηγεί. «Ακόμα κι εκείνοι που νοσούσαν με τον ιό του Έμπολα (στη δυτική Αφρική, όπου είχε ο ίδιος εργαστεί) είχαν την ελπίδα να επιβιώσουν ή τη στήριξη της οικογένειάς τους, της κοινωνίας τους, του χωριού τους, των συγγενών τους. Εδώ το ίδιο το σύστημα στερεί την ελπίδα».