Η εικόνα είναι σοκαριστική: Όποιος βρεθεί στους ταμιευτήρες που επί δεκαετίες τροφοδοτούν την Αθήνα με πόσιμο νερό, θα διαπιστώσει διά γυμνού οφθαλμού ότι οι πολύτιμοι υδάτινοι πόροι που ξεδιψούν σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας, έχουν σχεδόν εξανεμιστεί. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως σήμερα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, οι τέσσερις μεγάλοι υδροδότες της Αττικής (ο Μαραθώνας, ο Μόρνος, η Υλίκη και πιο πρόσφατα ο Εύηνος) μόλις και μετά βίας διαθέτουν όλοι μαζί 365.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Αυτό σημαίνει ότι λειτουργούν πλέον με το 25% της χωρητικότητάς τους περίπου και η τάση είναι συνεχώς μειούμενη. Με άλλα λόγια, τα τρία τέταρτα των «αποθηκών» νερού της Αττικής, έχουν στερέψει.
Σε έναν χρόνο καταναλώθηκε το 1/3 του νερού που είχαμε στους ταμιευτήρες
Ακόμα πιο ανησυχητικός όμως είναι ο ρυθμός με τον οποίο χάνονται τα εναπομείναντα αποθέματα. Μέσα σε έναν χρόνο έχει απωλεσθεί πάνω από το ένα τρίτο της διαθέσιμης ποσότητας νερού, ενώ μόνο μέσα στον Οκτώβριο η μείωση αυτή ήταν σχεδόν 6%. Από την αρχή της χρονιάς δε, η συνολική απώλεια φτάνει περίπου το 40% και εάν συνεχιστεί αυτή η τάση, οι ειδικοί προβλέπουν ότι μέσα στην επόμενη διετία η Αττική μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με πολύ σοβαρή έλλειψη νερού – κάτι που θα επηρεάσει προφανώς την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.
Τι μπορεί να γίνει λοιπόν για να μην «διψάσει» η πρωτεύουσα; Υπάρχουν πρακτικά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα; Πόσο νερό θα εξοικονομούσαμε αν περιορίζαμε τη σπατάλη στο δίκτυο; Μπορεί να αξιοποιηθεί το νερό της βροχής, όπως αυτό που έπεσε τα τελευταία εικοσιτετράωρα; Και τι μπορούμε να μάθουμε από την αντίστοιχη κρίση του 1993, όταν η Αθήνα βρέθηκε ξανά σε παρόμοιο αδιέξοδο;
Ο «εφιάλτης» του 1993 επιστρέφει δριμύτερος
Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα θυμούνται ότι και το 1993 βρεθήκαμε μπροστά στον κίνδυνο της λειψυδρίας. Οι ταμιευτήρες άδειαζαν και το κράτος έδινε μια σειρά από οδηγίες στους πολίτες όπως το να μην πλένουν τα αυτοκίνητά τους με λάστιχο αλλά με έναν κουβά νερό, να μειώσουν τα ποτίσματα στους κήπους, να μην αφήνουν τη βρύση να τρέχει όταν πλένουν τα δόντια τους και γενικώς να μην κάνουν σπατάλης. «Προσέχουμε για να έχουμε» με λίγα λόγια. Στις μέρες μας η κατάσταση είναι δυσκολότερη σε σχέση με τα όσα συνέβαιναν 32 χρόνια νωρίτερα, καθώς έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Οι βροχές πλέον δεν πέφτουν σταθερά, όπως παλιά. Αντί για ήπιες και παρατεταμένες βροχοπτώσεις που ανανεώνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, βλέπουμε συχνότερα ξαφνικές, ισχυρές καταιγίδες, οι οποίες δεν επιτρέπουν στο έδαφος να απορροφήσει το νερό. Λίγη ώρα δυνατής βροχής δεν αρκεί για να γεμίσουν οι υδάτινοι πόροι. Παράλληλα, το χιόνι που άλλοτε εξασφάλιζε σταθερή τροφοδοσία νερού στα βουνά και τις λίμνες, μειώνεται σημαντικά. Με λιγότερο χιόνι, λιγοστεύουν και τα φυσικά «αποθέματα» που τροφοδοτούν το σύστημα ύδρευσης της Αττικής τους ζεστούς μήνες.
Όλα αυτά συνθέτουν μια πραγματικότητα που δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Το νερό στην Αττική γίνεται όλο και πιο πολύτιμο, ενώ η ανάγκη για σωστή διαχείριση είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο να προλάβουμε μια κρίση, γιατί σε αυτό το στάδιο βρισκόμαστε τώρα, αλλά να θωρακίσουμε την πρωτεύουσα για τα χρόνια που έρχονται, ώστε το νερό να παραμείνει δεδομένο και όχι πολυτέλεια.
Παλιό και φθαρμένο δίκτυο
Ωστόσο, κάθε μέτρο που προτείνεται θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα της Ελλάδας και να μην αγνοεί τις ειδικές συνθήκες που υπάρχουν στη χώρα μας. Γιατί εδώ, έχουμε αρκετές και σημαντικές προκλήσεις που δυσχεραίνουν τη διαχείριση του νερού.
Πρώτα από όλα, το δίκτυο ύδρευσης σε πολλές περιοχές είναι παλιό και φθαρμένο. Οι διαρροές είναι τεράστιες, ενώ οι παράνομες συνδέσεις και χρήσεις επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το σύστημα. Μια πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ εκτιμά ότι οι απώλειες νερού από το δίκτυο στη χώρα μας, φτάνουν περίπου το 30% του συνολικού όγκου. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν το ένα τρίτο του νερού που παράγεται χάνεται προτού φτάσει στα σπίτια και στις επιχειρήσεις.
Κατασπατάληση του γλυκού νερού στην άρδευση
Ένα ακόμα μεγάλο ζήτημα είναι η κατασπατάληση του πολύτιμου γλυκού νερού στην άρδευση. Τεχνικές όπως ο καταιονισμός ή η κατάκλιση —που χρησιμοποιούνται ευρέως στη γεωργία— απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού, ενώ το μεγαλύτερο μέρος χάνεται με εξάτμιση ή απορροή στο έδαφος.
- Ο καταιονισμός είναι μια μέθοδος άρδευσης που λειτουργεί όπως η τεχνητή βροχή. Το νερό εκτοξεύεται υπό πίεση από ειδικούς εκτοξευτές ή περιστροφικά μπεκ και πέφτει από ψηλά πάνω στις καλλιέργειες. Αν και είναι μια εύχρηστη και διαδεδομένη τεχνική, έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα: σημαντικό μέρος του νερού χάνεται λόγω εξάτμισης, ιδιαίτερα κατά τις θερμές ώρες της ημέρας, ενώ συχνά παρασύρεται και από τον άνεμο. Έτσι, η μέθοδος θεωρείται αρκετά υδροβόρα και αναποτελεσματική, ειδικά σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας.
- Η κατάκλιση, από την άλλη, είναι η πιο παλιά και απλή μορφή ποτίσματος. Σε αυτή τη διαδικασία, μεγάλες ποσότητες νερού αφήνονται να ρεύσουν σε τάφρους ή λεκάνες γύρω από τις καλλιέργειες, έτσι ώστε το έδαφος να «πλημμυρίζει» και να απορροφά νερό. Παρότι εύκολη στην εφαρμογή, η μέθοδος χαρακτηρίζεται από τεράστιες απώλειες: μεγάλο μέρος του νερού είτε εξατμίζεται είτε χάνεται μέσω απορροής. Γι’ αυτό θεωρείται πλέον μία από τις πιο σπάταλες μορφές άρδευσης και, σε πολλές χώρες, έχει αντικατασταθεί από πιο σύγχρονες και αποδοτικές λύσεις, όπως το στάγδην πότισμα.
Αντιθέτως, το σύστημα σταγόνων ή «στάγδην» ποτίσματος, που θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό, χρησιμοποιείται πολύ λιγότερο, παρά τη σημαντική εξοικονόμηση νερού που θα προσέφερε.
Η επίδραση της τουριστικής ανάπτυξης
Τέλος, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την επίδραση της τουριστικής ανάπτυξης, η οποία πλέον λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της ζήτησης για νερό. Σύμφωνα με στοιχεία της Deloitte, η αυξημένη πίεση από τον τουρισμό έχει οδηγήσει σε εκτίναξη των αναγκών ύδρευσης κατά περίπου 150% από το 2000 έως σήμερα – μια τεράστια μεταβολή μέσα σε μόλις δύο δεκαετίες.
Η Αθήνα, που έχει μετατραπεί από εποχικό σε μόνιμο προορισμό 365 ημέρες τον χρόνο για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, σηκώνει πλέον μεγάλο μέρος αυτής της επιβάρυνσης. Τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα τουριστικά καταλύματα τύπου Airbnb και οι υπηρεσίες που απαιτούν καθημερινή κατανάλωση νερού λειτουργούν αδιάκοπα. Αυτό σημαίνει ότι το υδροδοτικό σύστημα της πρωτεύουσας καλείται να συντηρήσει όχι μόνο τους μόνιμους κατοίκους της, αλλά και έναν συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό επισκεπτών. Κατά συνέπεια η Αθήνα δεν χρειάζεται απλώς νέους πόρους· χρειάζεται μια εντελώς διαφορετική, πιο έξυπνη και πιο βιώσιμη προσέγγιση στη διαχείριση του νερού, ώστε να αντέξει τις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας.
Η αλλοίωση των υδάτινων πόρων – Από τα 1.280 χλμ. ρεμάτων στα 434
Η πίεση στα υδατικά αποθέματα δεν οφείλεται πάντως μόνο στη λειψυδρία. Συνδέεται άμεσα και με τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τους φυσικούς και αστικούς υδάτινους πόρους. Η συρρίκνωση των ανοιχτών ρεμάτων, η αδυναμία αξιοποίησης του βρόχινου νερού και η ανεπαρκής προστασία των φυσικών υποδομών, δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η διασφάλιση νερού για τον πληθυσμό και η προστασία από πλημμύρες καθίστανται επείγουσες προτεραιότητες.
Τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές στα υδατικά συστήματα της Αττικής είναι δραματικές. Μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου δείχνει ότι τα ανοιχτά ρέματα στην Αττική είχαν συνολικό μήκος 1.280 χιλιόμετρα το 1945, ενώ σήμερα έχουν μειωθεί στα 434 χιλιόμετρα – μια πτώση πάνω από 66%.
Ταυτόχρονα, η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) παρατηρεί ότι πριν από λίγα χρόνια περίπου το 80% του νερού της βροχής απορροφούνταν από το έδαφος και μόνο το 20% κατέληγε στη θάλασσα. Σήμερα, αυτά τα ποσοστά έχουν αντιστραφεί, με την πλειονότητα του βρόχινου νερού να χάνεται άμεσα στη θάλασσα.
Η επέκταση των δομημένων περιοχών του Λεκανοπεδίου
Το πρόβλημα επιδείνωσε όμως και η επέκταση των δομημένων περιοχών στην Αθήνα επιδείνωσε το πρόβλημα. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οικοδομημένες επιφάνειες κάλυπταν μόλις το 25% του Λεκανοπεδίου, ενώ μετά το 1975 το ποσοστό αυτό εκτινάχθηκε στο 75%. Αντίστοιχα, στα τέλη του 19ου αιώνα το Λεκανοπέδιο διέσχιζαν περίπου 700 χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια. Το 1999 ο αριθμός τους είχε μειωθεί κάτω από 70 και σήμερα δεν ξεπερνούν τα… 50. Η μείωση αυτή οφείλεται σε μπαζώματα και καταπατήσεις, κυρίως για την εξυπηρέτηση οικιστικών αναγκών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Ιλισός, άλλοτε το μεγαλύτερο ποτάμι της Αθήνας, ο οποίος σήμερα κυλά εξ ολοκλήρου υπόγεια, κάτω από κεντρικούς δρόμους.
Η αλλοίωση λοιπόν των φυσικών υδάτινων πόρων σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των ρεμάτων και την ανεπαρκή αξιοποίηση της βροχής, δημιουργεί ένα εκρηκτικό περιβάλλον για την Αττική. Αν δεν αλλάξει κάτι άμεσα, η διαχείριση του νερού θα γίνει ολοένα και πιο δύσκολη, ενώ οι συνέπειες για τους κατοίκους θα είναι όλο και πιο ορατές στην καθημερινότητά τους.
Η Τουρκία «βομβαρδίζει» τα σύννεφα
Θα πρέπει να σημειώσουμε πάντως ότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρή λειψυδρία. Παρόμοιο ή ακόμα και πιο έντονο πρόβλημα παρατηρείται στη γειτονική Τουρκία. Σύμφωνα με στοιχεία, τα υδάτινα αποθέματα έχουν σχεδόν εξαντληθεί στη Σμύρνη, βρίσκονται γύρω στο 25% στην Κωνσταντινούπολη και μόλις στο 16% στην Άγκυρα.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, οι τουρκικές αρχές εξετάζουν μέτρα καινοτόμα, όπως η τεχνική του «βομβαρδισμού» ή ιονισμού των σύννεφων, με στόχο να προκαλέσουν βροχόπτωση. Όπως εξήγησε ο καθηγητής Μετεωρολογίας Ορχάν Σεν στη «Milliyet», η μέθοδος αυτή είχε χρησιμοποιηθεί με επιτυχία και στο παρελθόν, κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ξηρασίας το 1993 (τη χρονιά δηλαδή που κι εμείς αντιμετωπίζαμε ανάλογα προβλήματα), και σήμερα εφαρμόζεται σε περίπου 50 χώρες παγκοσμίως.
Ωστόσο, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε, αυτή η τεχνική δεν αποτελεί μόνιμη λύση. Είναι προσωρινή και μερική παρέμβαση, που μπορεί να ανακουφίσει την έλλειψη νερού μόνο στιγμιαία και όχι να αντικαταστήσει τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Η τεχνική του «βομβαρδισμού»
Ο όρος «βομβαρδισμός σύννεφων» ή cloud seeding δεν έχει προφανώς καμία σχέση με πραγματικές βόμβες. Πρόκειται για μια επιστημονική τεχνική που χρησιμοποιείται για να προκαλέσει βροχή σε περιοχές με ξηρασία ή μειωμένες βροχοπτώσεις. Η διαδικασία βασίζεται στην ιδέα ότι μέσα στα σύννεφα μπορούμε να προσθέσουμε ουσίες που βοηθούν τις σταγόνες νερού να σχηματιστούν και να πέσουν στη γη. Στην πράξη, στα σύννεφα απελευθερώνονται μικρές ποσότητες ουσιών όπως ιωδιούχο άργυρο, ξηρό πάγο ή άλατα. Αυτά τα υλικά λειτουργούν σαν «σπόροι» γύρω από τους οποίους το νερό συμπυκνώνεται και σχηματίζει σταγόνες. Όταν οι σταγόνες γίνουν αρκετά βαριές, πέφτουν ως βροχή.
Οι ουσίες αυτές μπορούν να φτάσουν στα σύννεφα με διάφορους τρόπους. Συχνά χρησιμοποιούνται ειδικά αεροπλάνα που πετούν μέσα ή κοντά στα σύννεφα και απελευθερώνουν τα χημικά στον αέρα. Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται πυραυλάκια ή φωτοβολίδες που εκτοξεύονται από το έδαφος και απελευθερώνουν τις ουσίες στα σύννεφα. Υπάρχουν επίσης μηχανήματα που απελευθερώνουν τον ιωδιούχο άργυρο από το έδαφος, και ο άνεμος τον μεταφέρει προς τα σύννεφα.
Η διαδικασία μπορεί να φέρει αποτελέσματα μέσα σε λίγα λεπτά. Αν εφαρμοστεί σωστά, η βροχή μπορεί να ξεκινήσει περίπου 20 λεπτά μετά την απελευθέρωση των ουσιών και να διαρκέσει 30 έως 60 λεπτά.
Η μέθοδος θεωρείται γενικά ασφαλής, καθώς οι ποσότητες χημικών που χρησιμοποιούνται είναι πολύ μικρές και δεν προκαλούν ζημία στους ανθρώπους ή στο περιβάλλον. Εφαρμόζεται ήδη σε περίπου 50 χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ και η Τουρκία. Ωστόσο, η τεχνητή βροχή δεν είναι πανάκεια. Για να πετύχει, πρέπει να υπάρχουν ήδη σύννεφα με αρκετή υγρασία. Δεν μπορεί να δημιουργήσει βροχή από το μηδέν, γι’ αυτό και θεωρείται μερική και προσωρινή λύση, που μπορεί να ανακουφίσει προσωρινά την έλλειψη νερού, αλλά δεν αντικαθιστά τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Το παράδειγμα της επαναχρησιμοποίησης νερού στην Κύπρο
Ένα ακόμη μέτρο που θα μπορούσε να αξιοποιήσει η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει πιο ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα τη λειψυδρία είναι η εκτεταμένη επαναχρησιμοποίηση του νερού. Σύμφωνα με ειδικούς, η πρακτική αυτή έχει ήδη αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε χώρες που διαθέτουν παρόμοιο, ξηρό κλίμα με το ελληνικό. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κύπρος, μια χώρα που αναγκάστηκε από τις συνεχείς ξηρασίες να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο και απόλυτα λειτουργικό σύστημα διαχείρισης υδάτων.
Στην Κύπρο, η αντιμετώπιση της λειψυδρίας δεν βασίστηκε σε μεμονωμένες λύσεις, αλλά σε έναν συνδυασμό στρατηγικών έργων και ισχυρών υποδομών. Το νησί έχει επενδύσει σε δεκάδες ταμιευτήρες, οι οποίοι συλλέγουν και αποθηκεύουν πολύτιμο νερό από τις βροχές, ενώ οι μονάδες αφαλάτωσης καλύπτουν σημαντικό μέρος των αναγκών σε πόσιμο νερό, εξασφαλίζοντας μια σταθερή και αξιόπιστη πηγή ύδρευσης ακόμη και στις πιο ξηρές περιόδους. Παράλληλα, η Μεγαλόνησος έχει αναπτύξει εκτεταμένα δίκτυα επεξεργασίας λυμάτων, τα οποία παράγουν υψηλής ποιότητας ανακυκλωμένο νερό – κατάλληλο για άρδευση, γεωργική χρήση, αστικές φυτεύσεις και ακόμη και για την τροφοδότηση ταμιευτήρων.
Ειδικά στη γεωργία και στις τουριστικές περιοχές, το ανακυκλωμένο νερό χρησιμοποιείται συστηματικά μέσω ειδικού δικτύου «μοβ σωληνώσεων» (σ.σ. αυτό το χρώμα χρησιμοποιείται παγκοσμίως σε ανάλογες περιπτώσεις), επιτρέποντας στο νησί να εξοικονομεί εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού νερού ετησίως. Το αποτέλεσμα είναι ότι πάνω από το 90% των επεξεργασμένων λυμάτων επαναχρησιμοποιείται – είναι ένα από τα κορυφαία ποσοστά όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά παγκοσμίως. Σε συνδυασμό με τη λειτουργία των φραγμάτων και τον αυστηρό νομοθετικό έλεγχο, η Κύπρος έχει καταφέρει να διαμορφώσει ένα υδρολογικό μοντέλο που όχι μόνο καλύπτει τις ανάγκες της, αλλά της επιτρέπει να αντιμετωπίζει τις περιόδους ξηρασίας χωρίς κρίση. Το κυπριακό παράδειγμα αποδεικνύει ότι με στρατηγικό σχεδιασμό, συνεχή επένδυση και ολοκληρωμένη διαχείριση η επαναχρησιμοποίηση του νερού μπορεί να αποτελέσει ένα από τα πιο αποτελεσματικά και βιώσιμα εργαλεία για χώρες όπως η Ελλάδα. Με τα αστικά κέντρα, τις τουριστικές περιοχές και τη γεωργία να πιέζουν ολοένα και περισσότερο τους φυσικούς υδατικούς πόρους, η υιοθέτηση αντίστοιχων πρακτικών θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό βήμα για την ασφάλεια και την επάρκεια νερού τα επόμενα χρόνια.
Πως θα εξοικονομήσουμε νερό: Μικρές κινήσεις που φέρνουν μεγάλες αλλαγές
Όπως παραδέχεται η ΕΥΔΑΠ, τα τελευταία χρόνια, παρατηρούνται έντονα φαινόμενα ξηρασίας και ανομβρίας τα οποία, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιπέδων θερμοκρασίας, έχουν φέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για δράση με σκοπό τον περιορισμό της σπατάλης νερού. Στην Αττική, τα αποθέματα νερού περιορίζονται σημαντικά, όπως προαναφέραμε, ενώ παράλληλα καταγράφεται αυξημένη κατανάλωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Είναι καιρός λοιπόν να αλλάξουμε όλοι συνήθειες. Να δράσουμε αποφασιστικά, για να προστατεύσουμε τον πολυτιμότερο μας πόρο, το νερό. Ο Ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει τη διαφορά, για να διασφαλίσουμε, όλοι μαζί, τα διαθέσιμα αποθέματα νερού και να προλάβουμε τις επιπτώσεις μιας πιθανής λειψυδρίας. Ιδού λοιπόν οι 10+1 τρόποι που προτείνει η ΕΥΔΑΠ:
Εξοικονόμηση νερού μέσα στο σπίτι
● Όταν λούζεσαι, βουρτσίζεις τα δόντια σου, ξυρίζεσαι ή πλένεις τα πιάτα, μην αφήνεις τη βρύση να τρέχει.
● Προτίμησε το γρήγορο ντους, αντί για το μπάνιο σε μπανιέρα.
● Χρησιμοποίησε το πλυντήριο πιάτων και το πλυντήριο ρούχων μόνο όταν γεμίσουν πλήρως.
● Για να απολαύσεις τα φρούτα και τα λαχανικά σου, χρησιμοποίησε μια λεκάνη νερό, αντί να τα ξεπλύνεις κάτω από μια ανοιχτή βρύση.
● Μην αφήνεις πολύ νερό να χάνεται μέχρι να βρεις την ιδανική θερμοκρασία που σου ταιριάζει.
● Προτίμησε ηλεκτρικές συσκευές με τη μικρότερη κατανάλωση νερού και ενέργειας, και ενεργοποίησε τα οικονομικά προγράμματα.
Εξοικονόμηση νερού έξω από το σπίτι
● Απόφυγε να χρησιμοποιείς το λάστιχο για το πλύσιμο του αυτοκινήτου.
● Για το πότισμα του κήπου, προτίμησε να χρησιμοποιείς ποτιστήρι ή να εγκαταστήσεις αυτόματο πότισμα.
● Πότισε τον κήπο και τις γλάστρες αργά το βράδυ, που οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, για να μειώσεις την απώλεια νερού από την εξάτμιση.
● Κλείσε τον γενικό διακόπτη νερού όταν λείπεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
● Έλεγξε τις υδραυλικές εγκαταστάσεις για τυχόν διαρροές και επιδιόρθωσε άμεσα βρύσες και καζανάκια που στάζουν.
