Σημαντικές αλλαγές όσον αφορά τις πολεοδομίες σε όλη τη χώρα σχεδιάζει η κυβέρνηση, καθώς αποσπά την αρμοδιότητά τους από τους Δήμους. Η απόφαση έρχεται μετά τα πολύ άσχημα αποτελέσματα που είχαν οι Υπηρεσίες Δόμησης, όπως αποκαλούνται, στην πρόσφατη αξιολόγηση των πολιτών για το Δημόσιο. Καμία δεν κατάφερε να «περάσει τη βάση» και η καλύτερη βαθμολογία που πήρε κάποια Υ.ΔΟΜ. ήταν μόλις 4,9 στα 10. Οι δύο επιλογές που εξετάζονται τώρα είναι οι εξής: είτε οι πολεοδομίες να περάσουν στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είτε να πάνε στις 13 Περιφέρειες της χώρας. Πιο πιθανό φαίνεται να είναι το πρώτο σενάριο, δηλαδή να τις αναλάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος, ώστε να υπάρχει καλύτερη οργάνωση και έλεγχος.
Η κακή κατάσταση στις περισσότερες πολεοδομίες δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι πολίτες παραπονιούνται εδώ και χρόνια για καθυστερήσεις, κακή εξυπηρέτηση και μεγάλες ουρές. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις έχουν αποκαλυφθεί κυκλώματα διαφθοράς που ζητούσαν «φακελάκια» για να προχωρήσουν γρηγορότερα οι υποθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Πολεοδομία της Ρόδου, που είχε εμπλακεί σε σοβαρές υποθέσεις διαφθοράς, λόγω και του μεγάλου ενδιαφέροντος για επενδύσεις στο νησί. Αντίστοιχες περιπτώσεις όμως υπήρξαν και στη Σιθωνία Χαλκιδικής, αλλά και σε άλλες περιοχές.
Στην πρόσφατη αξιολόγηση, λοιπόν, μόνο 38 από τις 150 πολεοδομίες της χώρας πήραν βαθμολογία πάνω από 4. Δηλαδή, σχεδόν όλες κρίθηκαν κάτω από τη βάση. Στον πάτο της βαθμολογίας βρίσκονται οι ΥΔΟΜ Ρόδου με 1,9 και της Σιθωνίας με 2. Από τις καλύτερες βαθμολογίες, 4,9 στα 10, πήραν οι πολεοδομίες σε μικρούς δήμους όπως το Κιλελέρ, η Έδεσσα, η Καστοριά και η Εορδαία. Στην Αττική, μόνο λίγες πολεοδομίες ξεχώρισαν λίγο καλύτερα, όπως του Περιστερίου, του Ασπρόπυργου, της Γλυφάδας και του Μοσχάτου, αλλά κι αυτές μόλις μετά βίας ξεπέρασαν το 4.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που παρατηρείται είναι ότι κάποιοι Δήμοι μετακινούν υπαλλήλους και κυρίως μηχανικούς από τις πολεοδομίες σε άλλες υπηρεσίες, όπως οι τεχνικές υπηρεσίες, οι οποίες παράγουν έργο που φαίνεται περισσότερο και δίνει «πόντους» στους δημάρχους. Αυτό αφήνει πολλές πολεοδομίες χωρίς προσωπικό, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν να εξυπηρετήσουν τον κόσμο και οι υποθέσεις να καθυστερούν ή να μένουν πίσω.
Για να διορθωθεί η κατάσταση, η κυβέρνηση σχεδιάζει τώρα να συγχωνεύσει αρκετές πολεοδομίες, ώστε να μην υπάρχουν πολλές μικρές υπηρεσίες που υπολειτουργούν. Σε κάποιες περιοχές, η μία πολεοδομία δουλεύει καλά και η διπλανή σχεδόν καθόλου, κάτι που δυσκολεύει την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωσε πρόσφατα ότι το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του και πρέπει να αλλάξει ριζικά. Όπως έχει τονίσει: «Παίρνουν χαμηλό βαθμό. Αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Παίρνουν ακόμα πιο χαμηλό βαθμό εκεί που υπάρχουν ενδείξεις και αποδείξεις παράνομων αδειοδοτήσεων και τοπικών κυκλωμάτων. Αναμένεται δραστική παρέμβαση από πλευράς κυβέρνησης για τον τρόπο με τον οποίο εκδίδονται οι άδειες δόμησης».
Μαζί με τις αλλαγές στη δομή των πολεοδομιών, προχωρούν και άλλες σημαντικές παρεμβάσεις. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, έχει ανακοινώσει ότι το 2025 θα ολοκληρωθεί η κωδικοποίηση όλων των πολεοδομικών νόμων και διαδικασιών. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι διατάξεις θα συγκεντρωθούν σε ένα μόνο κείμενο, για να μην ψάχνουν οι πολίτες και οι μηχανικοί διαφορετικούς νόμους και εγκυκλίους. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί νόμοι, πολλές φορές με αντικρουόμενες διατάξεις και μεγάλα κενά, τα οποία εκμεταλλεύονται ορισμένοι για να δημιουργούν κυκλώματα διαφθοράς ή να μπλοκάρουν τις διαδικασίες.
Ταυτόχρονα, τρέχει και ένα πολύ μεγάλο έργο ψηφιοποίησης των πολεοδομικών αρχείων, ύψους άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Το έργο το έχει αναλάβει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και περιλαμβάνει την ψηφιοποίηση περίπου 3,5 εκατομμυρίων οικοδομικών αδειών και 44 εκατομμυρίων σχεδίων. Στόχος είναι οι πολίτες να μπορούν να βρουν ηλεκτρονικά τα σχέδιά τους και τις άδειές τους, χωρίς να τρέχουν στις ολεοδομίες και να ψάχνουν φακέλους που συχνά χάνονται ή λείπουν.
