Οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να εμπιστεύονται περισσότερο την αποταμίευση παρά την επένδυση, σε αντίθεση με τους Αμερικανούς που δείχνουν μεγαλύτερη άνεση με τα χρηματοοικονομικά προϊόντα και την ανάληψη επενδυτικού ρίσκου. Παρότι η τάση αυτή φαίνεται γενικευμένη στην Ε.Ε., οι διαφορές από χώρα σε χώρα παραμένουν εντυπωσιακές, καθώς κάθε κοινωνία αντιμετωπίζει διαφορετικά τη διαχείριση του διαθέσιμου εισοδήματός της.
Σύμφωνα με νέα έκθεση της Association for Financial Markets in Europe (AFME), τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία των ευρωπαϊκών νοικοκυριών άγγιξαν το 94% του ΑΕΠ στο πρώτο εξάμηνο του 2023 – σχεδόν όσο η συνολική οικονομική δραστηριότητα της Ένωσης. Τα ευρήματα αυτά δημοσιοποιούνται σε μια περίοδο κατά την οποία οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αναζητούν τρόπους να ενισχύσουν τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών, ώστε να κατευθυνθούν περισσότερα κεφάλαια σε τομείς κρίσιμης σημασίας, όπως η πράσινη μετάβαση και η τεχνολογία.
Το χάσμα στις επενδυτικές συνήθειες των κρατών-μελών είναι τεράστιο. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ρουμανία, η Λιθουανία και η Βουλγαρία, οι αποταμιεύσεις που τοποθετούνται σε επενδυτικά προϊόντα δεν ξεπερνούν το 16%–20% του ΑΕΠ. Αντίθετα, στη Δανία και τη Σουηδία φτάνουν σε δυσθεώρητα επίπεδα, αγγίζοντας ακόμη και το 194%, ενώ στην Ολλανδία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 164%. Η Βρετανία –αν και εκτός Ε.Ε.– παραμένει μία από τις χώρες με έντονη συμμετοχή στις κεφαλαιαγορές, φτάνοντας το 122%. Η Ελλάδα, ωστόσο, βρίσκεται πολύ χαμηλότερα, μόλις στο 28%, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονικά περιορισμένη συμμετοχή των Ελλήνων σε επενδυτικά εργαλεία.
Όπως επισημαίνει εκπρόσωπος της AFME στο Euronews, οι χώρες που εμφανίζουν υψηλή επενδυτική δραστηριότητα έχουν συνήθως τρεις κοινούς παρονομαστές: ανεπτυγμένα συνταξιοδοτικά συστήματα που στηρίζονται εν μέρει στην ιδιωτική αποταμίευση, σημαντικά φορολογικά κίνητρα για όσους επενδύουν και απλούς, φιλικούς προς τον χρήστη επενδυτικούς λογαριασμούς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο σουηδικός επενδυτικός λογαριασμός ISK, τον οποίο η AFME παρουσιάζει ως υπόδειγμα πολιτικής που διευκολύνει τους πολίτες να επενδύουν σε μετοχές, ETF και αμοιβαία κεφάλαια με απλές διαδικασίες και ευνοϊκή φορολογία.
Αντίθετα, στις χώρες που δεν διαθέτουν αυτά τα προαπαιτούμενα, παρατηρείται μειωμένη συμμετοχή στις κεφαλαιαγορές. Εκεί οι πολίτες προτιμούν συνήθως απλούς λογαριασμούς καταθέσεων, παρά το γεγονός ότι προσφέρουν χαμηλές αποδόσεις και περιορισμένες δυνατότητες αύξησης της περιουσίας τους.
Η έκθεση φωτίζει και το μέγεθος των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ανά κάτοικο. Το πρώτο εξάμηνο του 2023, ο μέσος Ευρωπαίος διέθετε επενδύσεις ύψους 42.069 ευρώ. Οι αποκλίσεις όμως είναι τεράστιες: στη Ρουμανία το ποσό αυτό δεν ξεπερνά τα 2.880 ευρώ, ενώ στη Δανία εκτινάσσεται στα 150.034 ευρώ. Σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Σουηδία, οι αποταμιεύσεις στις κεφαλαιαγορές ανά άτομο ξεπερνούν τις 100.000 ευρώ, ενώ το Λουξεμβούργο καταλαμβάνει την τέταρτη θέση με 76.937 ευρώ. Η Ελλάδα, με 6.019 ευρώ ανά κάτοικο, συγκαταλέγεται στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης, μαζί με Πολωνία, Βουλγαρία, Λετονία, Εσθονία, Σλοβακία και Σλοβενία.
Συνολικά, εννέα χώρες της Ε.Ε. παρουσιάζουν αποταμιεύσεις στις κεφαλαιαγορές κάτω των 10.000 ευρώ ανά άτομο – στοιχείο που καταδεικνύει ότι ένα σημαντικό τμήμα της Ευρώπης εξακολουθεί να βρίσκεται μακριά από την επενδυτική κουλτούρα που χαρακτηρίζει τα πιο ανεπτυγμένα κράτη του Βορρά.
