Για δεκαετίες, η λεγόμενη «πράσινη μούμια» της Μπολόνια έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής απορίας και εντατικής μελέτης. Πρόκειται για έναν έφηβο που θάφτηκε στην Ιταλία πριν από αιώνες και του οποίου το σώμα ανέπτυξε μια χαρακτηριστική σμαραγδένια απόχρωση, φαινόμενο εξαιρετικά σπάνιο για ανθρώπινα λείψανα. Τώρα, οι ερευνητές φαίνεται πως έλυσαν επιτέλους το αίνιγμα πίσω από αυτό το ασυνήθιστο χρώμα, αποκαλύπτοντας ένα εύρημα που, όπως τονίζουν, «αλλάζει ριζικά» την κατανόηση του ρόλου ορισμένων μετάλλων στη διαδικασία φυσικής συντήρησης του ανθρώπινου σώματος.
Το κλειδί της ανακάλυψης, σύμφωνα με τους ειδικούς, βρίσκεται στο μεταλλικό κιβώτιο από χαλκό μέσα στο οποίο είχε ταφεί ο νεαρός. Ο χαλκός, γνωστός για τις αντιμικροβιακές του ιδιότητες, φαίνεται ότι συνέβαλε όχι μόνο στη διατήρηση των σκληρών και μαλακών ιστών, αλλά και στη χημική αλληλεπίδραση που τελικά προσέδωσε στο σώμα την πράσινη απόχρωση. Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, τα οξέα που εκλύθηκαν από το σώμα κατά την αποσύνθεση προκάλεσαν διάβρωση του κιβωτίου, παράγοντας ενώσεις χαλκού που διείσδυσαν στα οστά. Με το πέρασμα του χρόνου, τα ιόντα χαλκού αντικατέστησαν το ασβέστιο στον σκελετό του αγοριού, ενισχύοντας τη δομή των οστών και δημιουργώντας τις χαρακτηριστικές σμαραγδένιες αποχρώσεις.
O θάνατος του εφήβου
Ο έφηβος, ηλικίας μεταξύ 12 και 14 ετών κατά τον θάνατό του, βρέθηκε το 1987 στο υπόγειο μιας αρχαίας έπαυλης στη Μπολόνια, στη βόρεια Ιταλία, σύμφωνα με την Daily Mail. Το σώμα του ήταν σχεδόν ακέραιο, εκτός από τα πόδια που έλειπαν, ενώ είχε ταφεί μέσα σε κιβώτιο χαλκού. Η ανακάλυψη θεωρήθηκε εξαιρετικής σημασίας, καθώς σπάνια εντοπίζονται τόσο καλά διατηρημένα ανθρώπινα λείψανα. Το γεγονός ότι, εκτός από το αριστερό πόδι, ολόκληρη σχεδόν η μούμια είχε μετατραπεί σε πράσινη, από το δέρμα έως τα οστά, την καθιστά μοναδική παγκοσμίως. Έκτοτε φυλάσσεται με προσοχή στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια, μέχρι που ομάδα επιστημόνων κατόρθωσε να αποκαλύψει τις συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία αυτής της εντυπωσιακής χρωματικής αλλοίωσης.
Η επικεφαλής της έρευνας, συντηρήτρια έργων πολιτιστικής κληρονομιάς Ανναμαρία Αλαμπίζο από το πανεπιστήμιο της Ρώμης Tor Vergata, δήλωσε ότι η ραδιοχρονολόγηση τοποθετεί τον θάνατο του εφήβου μεταξύ των ετών 1617 και 1814. Οι χημικές και φυσικές αναλύσεις δεν έδειξαν σαφή σημάδια ασθένειας ή τραύματος, αφήνοντας αδιευκρίνιστη την αιτία θανάτου. Το δέρμα του νεκρού καλυπτόταν από ένα ανοιχτό πράσινο επίχρισμα, παρόμοιο με αυτό που σχηματίζεται συνήθως πάνω σε αγάλματα από χαλκό ή μπρούντζο λόγω οξείδωσης. «Αυτό αλλάζει εντελώς την οπτική μας για τον ρόλο των βαρέων μετάλλων στη διαδικασία διατήρησης, καθώς τα αποτελέσματά τους είναι πολύ πιο περίπλοκα απ’ ό,τι πιστεύαμε», τόνισε η κ. Αλαμπίζο στο περιοδικό New Scientist.
Το κιβώτιο που ράγισε
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το κάτω μέρος του κιβωτίου πιθανότατα ράγισε κάποια στιγμή, επιτρέποντας στα υγρά να διαρρεύσουν. Έτσι, το σώμα διατηρήθηκε σε έναν δροσερό και ξηρό θάλαμο με ελάχιστο οξυγόνο, γεγονός που ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τη διαδικασία φυσικής μουμιοποίησης. Είναι επίσης πιθανό τα πόδια του αγοριού να αποκολλήθηκαν και να χάθηκαν όταν το κουτί υπέστη φθορά. «Ήταν μια πολύ συγκινητική εμπειρία να εργάζομαι με αυτά τα μοναδικά ανθρώπινα λείψανα», πρόσθεσε η Αλαμπίζο.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση των επιστημόνων στο Journal of Cultural Heritage, η πράσινη μούμια της Μπολόνια αποτελεί προϊόν ενός συνδυασμού μοναδικών περιβαλλοντικών παραγόντων: οι χαμηλές θερμοκρασίες στο υπόγειο, η περιορισμένη παρουσία οξυγόνου στο εσωτερικό του κιβωτίου και η βιοκτόνος δράση των ιόντων χαλκού συνέβαλαν από κοινού στη δημιουργία αυτής της ασυνήθιστης μορφής φυσικής ταρίχευσης. Παρόμοια φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί σε άλλες μούμιες ή αποσπασμένα μέλη σωμάτων που είχαν θαφτεί με αντικείμενα από χαλκό ή μπρούντζο, όπως το πράσινο μουμιοποιημένο χέρι ενός νεογνού που κρατούσε ένα χάλκινο νόμισμα. Ωστόσο, η περίπτωση του έφηβου από την Μπολόνια παραμένει έως σήμερα η πιο πλήρης και εντυπωσιακή πράσινη μούμια που έχει εντοπιστεί ποτέ.
