Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είναι απογοητευμένος με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου. Το ερώτημα είναι αν θα θυμώσει ποτέ αρκετά ώστε να κάνει κάτι γι’ αυτό. Τουλάχιστον, αυτό προκύπτει σύμφωνα με τις πληροφορίες της Wall Street Journal και από εκτιμήσεις αξιωματούχων και αναλυτών που μίλησαν στην αμερικανική εφημερίδα.
Ο Τραμπ έχει πει σε αρκετούς συμβούλους τις τελευταίες εβδομάδες ότι ο Νετανιάχου προτιμά να χρησιμοποιεί στρατιωτική ισχύ για να εξαναγκάσει τη Χαμάς σε παράδοση, αντί για τη δική του προτιμώμενη μέθοδο, μια κατάπαυση πυρός ύστερα από διαπραγματεύσεις. Η απογοήτευσή του κορυφώθηκε την περασμένη εβδομάδα, λίγες ώρες αφότου το Ισραήλ επιτέθηκε σε διαπραγματευτές της Χαμάς στο Κατάρ, μια επιχείρηση που απείλησε να εκτροχιάσει τις εύθραυστες ειρηνευτικές συνομιλίες.
«Με γαμ…» είπε ο Τραμπ για τον Νετανιάχου, σύμφωνα με αξιωματούχους που άκουσαν το σχόλιο, όπως μετέδωσε το ρεπορτάζ. Ο Τραμπ μιλούσε με ανώτερους συνεργάτες του, ανάμεσά τους και τον ΥΠΕΞ, Μάρκο Ρούμπιο, για το πώς να απαντήσουν στα πλήγματα.
Τα έντονα, κατά καιρούς, αισθήματα του Τραμπ για τον Νετανιάχου έχουν μπερδέψει την Ουάσιγκτον. «Γιατί ο Τραμπ, που συνήθως θέλει να έχει το πάνω χέρι στις σχέσεις του, επιτρέπει στον Νετανιάχου να ενεργεί επανειλημμένα με τρόπο αντίθετο από τις επιθυμίες του;», αναρωτιέται η εφημερίδα.
«Είναι κάπως ακατανόητο και αντιφατικό», είπε ο Σαλόμ Λίπνερ, που υπηρέτησε επτά διαδοχικούς Ισραηλινούς πρωθυπουργούς για ένα τέταρτο του αιώνα και τώρα βρίσκεται στο Atlantic Council, μια δεξαμενή σκέψης στην Ουάσιγκτον.
«Οι κινήσεις του Νετανιάχου έχουν παρατείνει τον πόλεμο στη Γάζα, έχουν δημιουργήσει προβλήματα στον Τραμπ με άλλους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή και έχουν καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ», πρόσθεσε ο Λίπνερ.
Κατά καιρούς, ο Τραμπ έχει χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα για τον Νετανιάχου, όπως όταν ο Ισραηλινός ηγέτης συνεχάρη τον Τζο Μπάιντεν για τη νίκη του στις εκλογές του 2020, λέγοντας τότε στον δημοσιογράφο Μπαράκ Ράβιντ ότι τον θεωρούσε άπιστο.
Όμως η κριτική του Τραμπ φαίνεται να έχει κάνει ελάχιστα για να αποτρέψει ή να αποδυναμώσει τον Νετανιάχου. «Είμαι μπερδεμένος, όπως και πολλοί άλλοι Ισραηλινοί», είπε ο Ιτάμαρ Ραμπίνοβιτς, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στις ΗΠΑ επί Κλίντον. «Είναι στριμωγμένος και κάνει λάθη. Το μόνο που πραγματικά δουλεύει γι’ αυτόν είναι η στήριξη του Τραμπ».
Η αγανάκτηση του Τραμπ δεν έχει μετατραπεί σε δημόσια πίεση: αρνείται να αξιοποιήσει την τεράστια στρατιωτική και πολιτική στήριξη της Αμερικής προς το Ισραήλ, όπως και την προσωπική του σχέση με τον Νετανιάχου. Αντιθέτως, επέλεξε να παρακολουθεί παθητικά, καθώς το Ισραήλ εξαπολύει μαζική επίθεση στην πόλη της Γάζας και βλέπει τις πιθανότητες της ειρηνευτικής συμφωνίας που επιθυμεί να απομακρύνονται.
Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε να σχολιάσει, σύμφωνα με την εφημερίδα.
Οι λόγοι που ο Τραμπ δεν δείχνει δημόσια την οργή του για τον Νετανιάχου
Ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος χαρακτήρισε τις σχέσεις Νετανιάχου-Τραμπ «εξαιρετικές» και τα δημοσιεύματα που ισχυρίζονται το αντίθετο «fake news». Πρόσθεσε ότι τα συμφέροντα και οι βασικές αξίες των δύο χωρών παραμένουν στενά συνδεδεμένα.
Ένας λόγος είναι ότι ο Τραμπ και ο Νετανιάχου μοιάζουν, όπως λένε όσοι τους γνωρίζουν: και οι δύο πιστεύουν ότι έχουν υποστεί διώξεις από τις ελίτ των χωρών τους, όπως με ποινικές δίκες, και οι δύο βλέπουν τον εαυτό τους ως «outsiders» που μεταρρυθμίζουν ένα διεφθαρμένο σύστημα.
Ο Όμερ Ντόστρι, πρώην εκπρόσωπος Τύπου του Νετανιάχου, χαρακτήρισε τη σχέση των δύο «πολύ, πολύ στενή».
Ένας άλλος λόγος είναι η επιρροή του Ισραηλινού ηγέτη στο Κογκρέσο και στα φιλορεπουμπλικανικά ΜΜΕ. Ο Νετανιάχου συχνά συναντά Αμερικανούς βουλευτές στο Ισραήλ, ενώ οι περισσότερες συνεντεύξεις του σε αμερικανικά ΜΜΕ το τελευταίο διάστημα δίνονται σε δίκτυα που παρακολουθούν οι υποστηρικτές του Τραμπ, όπως Fox News, Newsmax και OAN.
Αν και η υποστήριξη των Δημοκρατικών προς το Ισραήλ έχει καταρρεύσει τα τελευταία χρόνια, παραμένει υψηλή μεταξύ των Ρεπουμπλικανών. Δημοσκόπηση της Gallup τον Ιούλιο έδειξε ότι τα δύο τρίτα των Ρεπουμπλικανών έχουν θετική άποψη για τον Νετανιάχου, σε αντίθεση με μόλις το 9% των Δημοκρατικών.
«Οι Ρεπουμπλικανοί θέλουν να δουν μια ιστορία επιτυχίας απέναντι στη Χαμάς», είπε ο Άβνερ Γκόλοβ, πρώην ανώτερος διευθυντής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας του Ισραήλ και νυν αντιπρόεδρος του MIND Israel.
Ωστόσο, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ρωγμές στη στήριξη των Ρεπουμπλικανών. Μέλη της MAGA συμμαχίας του Τραμπ έχουν επικρίνει ανοιχτά το Ισραήλ και προσωπικά τον Νετανιάχου, λέγοντας ότι ο παρατεταμένος πόλεμος στη Γάζα απειλεί να εμπλέξει βαθύτερα τις ΗΠΑ. Η βουλευτής Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν από την Τζόρτζια, πιστή σύμμαχος του Τραμπ, κατηγόρησε τον Ιούλιο το Ισραήλ για «γενοκτονία» στη Γάζα.
Ο Τραμπ, ωστόσο, δεν θέλει δημόσια ρήξη με τον Νετανιάχου. Είναι υπερήφανος για τις στενές του σχέσεις με τον Ισραηλινό ηγέτη και τη στήριξή του στο Ισραήλ, όπως λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι. Συχνά καυχιέται για τις Συμφωνίες του Αβραάμ για τις οποίες μεσολάβησε στην πρώτη του θητεία και συνεχίζει να επιδιώκει την αναθέρμανση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας, ένα διπλωματικό έπαθλο που επιθυμεί διακαώς.
Πώς ο Νετανιάχου καλοπιάνει τον Τραμπ
Ο Νετανιάχου επίσης βρίσκει τρόπους να καλοπιάνει το περιβάλλον του Τραμπ και τον ίδιο τον πρόεδρο. Το Σάββατο, μαζί με τον Αμερικανό πρέσβη στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, συμμετείχε σε τελετή θεμελίωσης για να δοθεί το όνομα του Τραμπ σε παραλιακό πεζόδρομο στην Μπατ Γιαμ.
Ουσιαστικά, ο Νετανιάχου έχει διαμορφώσει μια σχέση όπου μπορεί προσωρινά να ρισκάρει την οργή του Τραμπ, γνωρίζοντας ότι δεν θα κρατήσει. Συχνά τον αποκαλεί «τον καλύτερο φίλο που είχε ποτέ το Ισραήλ στον Λευκό Οίκο».
«Ο Νετανιάχου ξέρει ότι, όσο κι αν γκρινιάζει ο Λευκός Οίκος, δεν υπάρχει πραγματικό κόστος στο “ζήτα συγγνώμη, όχι άδεια”», είπε ο Ντάμιαν Μέρφι, πρώην διευθυντής προσωπικού των Δημοκρατικών στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.
Μετά το πλήγμα στο Κατάρ, ο Τραμπ είχε δύο τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Νετανιάχου – στην πρώτη εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του και στη δεύτερη μίλησαν πιο φιλικά για το αν η επίθεση ήταν επιτυχής. Αργότερα συνομίλησε με τους ηγέτες του Κατάρ, επαινώντας τη χώρα για τη μεσολάβησή της στις διαπραγματεύσεις Ισραήλ-Χαμάς και για τη φιλοξενία μεγάλης αμερικανικής στρατιωτικής βάσης.
Ο Νετανιάχου επιμένει ότι ο πόλεμος μπορεί να τελειώσει μόνο αν η Χαμάς καταθέσει τα όπλα, απελευθερώσει τους 48 ομήρους που απομένουν και η ηγεσία της εγκαταλείψει τη Γάζα. Αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματα, το Ισραήλ θα επιβάλει την πλήρη παράδοση με αεροπορικές και χερσαίες επιθέσεις – στρατηγική που δεν συμβαδίζει με το όραμα του Τραμπ για διαπραγματευμένη λύση.
Ωστόσο, η μόνη ανοικτή πίεση του Τραμπ είναι προς τη Χαμάς, η οποία επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, πυροδοτώντας τον πόλεμο. Έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η οργάνωση θα αντιμετωπίσει περισσότερη βία.
Ο Ρούμπιο ταξίδεψε αυτή την εβδομάδα στο Ισραήλ για άμεσες συνομιλίες με τον Νετανιάχου, χωρίς να προβάλει νέα κριτική για το πλήγμα. Ο Νετανιάχου αρνήθηκε να αποκλείσει επιθέσεις και σε γειτονικές χώρες στο μέλλον, με στόχο στελέχη της Χαμάς που συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις στην Αίγυπτο και την Τουρκία.
Ο Νετανιάχου είπε ότι το Ισραήλ εδώ και χρόνια στοχοποιεί στο εξωτερικό όσους θεωρεί υπεύθυνους για τρομοκρατικές επιθέσεις: «Αυτό είναι μια αρχή που καθιερώσαμε. Είναι μια αρχή που ακολουθούμε. Δεν έχει αλλάξει».
Μάλιστα, το πλήγμα στο Κατάρ ήρθε σε ακατάλληλη στιγμή για τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ κατευθύνεται την επόμενη εβδομάδα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου αναμένεται να μιλήσει για τις ειρηνευτικές του προσπάθειες. Στις εβδομάδες που προηγήθηκαν, η κυβέρνησή του απέτυχε να αποτρέψει συμμάχους, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και ο Καναδάς, από τα σχέδια αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους, απόφαση που οι ΗΠΑ θεωρούν ότι ενισχύει τη Χαμάς και υπονομεύει τις προσπάθειες ειρήνευσης.
«Θα υπάρξει ισραηλινή αντίδραση σε αυτές τις κινήσεις, και το έχουμε ήδη δει», είπε ο Ρούμπιο τη Δευτέρα δίπλα στον Νετανιάχου. Η δήλωση έγινε λίγες ώρες πριν το Ισραήλ εξαπολύσει νέα επίθεση στην πόλη της Γάζας για να διαλύσει αυτό που ο Νετανιάχου χαρακτηρίζει «το τελευταίο σημαντικό προπύργιο» της Χαμάς, ενώ εξετάζει και την προσάρτηση τμημάτων της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης.
Ο Τραμπ είπε την περασμένη εβδομάδα ότι δεν είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων για την ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ. Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, ανακοίνωσε ότι ο Τραμπ έμαθε για την επιχείρηση από τον αμερικανικό στρατό, που την παρακολουθούσε σε πραγματικό χρόνο.
Ο Τραμπ ζήτησε τότε από τον προσωπικό του απεσταλμένο, Στιβ Γουίτκοφ, να ενημερώσει τους Καταριανούς, αλλά η ειδοποίηση έφτασε αφού το Ισραήλ είχε ήδη βομβαρδίσει την Ντόχα, την πρωτεύουσα του εμιράτου.
«Τελικά, όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα με το πλήγμα στο Κατάρ ίσως ήταν ότι δεν πέτυχε τον στόχο του», είπε ο Μάικλ Όρεν, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στις ΗΠΑ. Το Ισραήλ στόχευσε κορυφαίους διαπραγματευτές της Χαμάς αλλά, σύμφωνα με την ίδια την οργάνωση, σκότωσε έξι κατώτερα στελέχη.
«Οι πιθανότητες είναι ότι, αν η επιχείρηση στην Ντόχα είχε πετύχει, ο Τραμπ δεν θα την είχε καταδικάσει – θα την είχε οικειοποιηθεί», είπε ο Όρεν. «Του αρέσουν οι νικητές».
Η ίδια λογική μπορεί να ισχύει και για τη Γάζα. «Πρέπει να υπάρχει κάποιος που θα υψώσει μια ισραηλινή σημαία λέγοντας “νικήσαμε”», είπε ο Όρεν. «Πιστεύω ότι ο Μπίμπι το καταλαβαίνει αυτό για τον Τραμπ».
