Πολλά είναι τα θέματα αντιπαράθεσης ανάμεσα στη φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση και τον εθνικιστή πρόεδρο στην Πολωνία. Από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αμβλώσεις μέχρι τα δικαιώματα των σκύλων. Ο πρόεδρος κατηγορείται από την κυβέρνηση ότι εμποδίζει τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται έπειτα από χρόνια συντηρητικής πολιτικής.
Ο πρόεδρος, Κάρολ Ναβρότσκι, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα πριν από μόλις τέσσερις μήνες υποστηριζόμενος από τη δεξιά αντιπολίτευση, έχει ήδη ασκήσει βέτο σε 17 νόμους που ψηφίστηκαν από το κοινοβούλιο, κάτι πρωτοφανές στη δημοκρατική Πολωνία. Απέρριψε επίσης διορισμούς και προαγωγές δικαστών, πρεσβευτών, πρακτόρων μυστικών υπηρεσιών. Τα βέτο, τα οποία άσκησε ο πρόεδρος σχεδόν σε έναν στους πέντε νόμους, που ψηφίστηκαν από το κοινοβούλιο, και τα οποία χαρακτηρίστηκαν από τον κυβερνητικό συνασπισμό «νομοθετικό σαμποτάζ», αφορούσαν τομείς τόσο διαφορετικούς όσο το καθεστώς των Ουκρανών προσφύγων, η λειτουργία της αγοράς της ενέργειας και αυτή των κρυπτονομισμάτων, οι φόροι και το εκλογικό σύστημα.
Ορισμένα βέτο ασκήθηκαν παρά την υποστήριξη της κοινής γνώμης στους νόμους τους οποίους αφορούσαν, όπως αυτοί για τη δημιουργία ενός νέου εθνικού πάρκου, την απελευθέρωση της αγοράς της αιολικής ενέργειας ή την απαγόρευση να κρατούν οι ιδιοκτήτες τους τα σκυλιά μονίμως δεμένα. Τα σχέδια αναθεώρησης του νόμου περί αμβλώσεων, ο οποίος είναι ένας από τους πιο περιοριστικούς στην Ευρώπη, επηρεάστηκαν επίσης από το ρήγμα στους κόλπους της εκτελεστικής εξουσίας: υπό την απειλή προεδρικού βέτο, τα τέσσερα νομοσχέδια, που έχουν προταθεί από το 2023 για το θέμα, απέτυχαν.
Στην Πολωνία, ο αρχηγός του κράτους, ο οποίος έχει πενταετή θητεία, διαδραματίζει παραδοσιακά κυρίως αντιπροσωπευτικό ρόλο, ασκώντας παράλληλα μια κάποια επιρροή στην εξωτερική και την αμυντική πολιτική, που ασκείται από την κυβέρνηση. Διαθέτει κυρίως την εξουσία να ασκεί βέτο στους νόμους, ένα ισχυρό εργαλείο τη στιγμή που η κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν διαθέτει το επαρκές ποσοστό του 60% των ψήφων για να το ακυρώνει. Ο αρχηγός του κράτους δεν έχει πάψει να επικρίνει την κεντρώα φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, εμφανιζόμενος ως ο κορυφαίος φρουρός της εθνικής κυριαρχίας, όπως και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, στον οποίο λέει ότι πρόσκειται. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση κατηγορεί τον Ναβρότσκι ότι θέλει να διευρύνει τις εξουσίες του, να υπονομεύσει τις μεταρρυθμίσεις και να εξασθενήσει την κυβέρνηση. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις βουλευτικές εκλογές του 2023, ο Ντόναλντ Τουσκ είχε υποσχεθεί να επανεξετάσει τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες είχαν εφαρμοστεί από το 2015 ως το 2023 από το εθνικιστικό κόμμα PIS, που ήταν τότε στην εξουσία, και είχαν οδηγήσει την Πολωνία σ’ ένα μπρα ντε φερ με τις Βρυξέλλες, κυρίως όσον αφορά τον σεβασμό του κράτους δικαίου και την ισορροπία των εξουσιών.
«Αυτή η συγκατοίκηση θυμίζει έναν δρόμο γεμάτο λακκούβες» στον οποίο διαγκωνίζονται ο πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και το κοινοβούλιο, δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο η Έβα Μαρτσινιάκ, πολιτειολόγος και κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και επικεφαλής του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων CBOS. Η έλλειψη συνοχής ανάμεσα στα δύο κέντρα της εξουσίας αφορά επίσης την εξωτερική πολιτική σ’ αυτή τη χώρα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, την οποία ανησυχεί ο ρωσοουκρανικός πόλεμος στα σύνορά της. Αν από τη μια πλευρά ο Ναβρότσκι συμμερίζεται πολιτικές απόψεις με τον ένοικο του Λευκού Οίκου, ο οποίος είναι εντούτοις πολύ εχθρικός έναντι της Ευρώπης, η κυβέρνηση, «χωρίς να θέλει να περιορίσει τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, (…) επιθυμεί να ενισχύσει την ΕΕ», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Πιοτρ Μπούρας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), μιας ομάδας σκέψης.
Όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Πολωνός πρόεδρος είναι αντίθετος στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, γι’ αυτό δεν έχει ακόμα συναντηθεί με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την ώρα που η Βαρσοβία εξακολουθεί να συμπεριλαμβάνεται στους πιο σταθερούς υποστηρικτές του Κιέβου και χρησιμεύει ως πλατφόρμα για την παράδοση στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στη γείτονά της.
Ο Ναβρότσκι τάχθηκε πρόσφατα υπέρ μιας αναθεώρησης των ευρωπαϊκών συνθηκών, κατηγορώντας τις Βρυξέλλες ότι «στερούν τα κράτη μέλη, με εξαίρεση τα δύο πιο μεγάλα (σ.σ.: τη Γερμανία και τη Γαλλία), από την κυριαρχία τους, υποβαθμίζουν τις εθνικές δημοκρατίες τους». Οι δηλώσεις αυτές επικρίθηκαν από τον επικεφαλής της πολωνικής διπλωματίας, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, ο οποίος κατηγόρησε τον πρόεδρο ότι «δεν συμβουλεύθηκε κανένα γι’ αυτό το θέμα (…) και εκφράζει θέσεις που είναι αντίθετες με την πολιτική της κυβέρνησης». Σύμφωνα με τον Μπούρας, «αυτός ο διπλός λόγος στην πολωνική εξωτερική πολιτική προκαλεί μια κάποια σύγχυση στους εταίρους μας (…) και αυτό καθιστά την (εξωτερική) πολιτική της Πολωνίας αναμφίβολα ασθενέστερη» απ’ ό,τι θα μπορούσε να είναι.
