Σαν σήμερα 30 Ιουλίου: Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου και ο διχασμός που φούντωσε το μίσος

Στις 30 Ιουλίου 1920, δύο μόλις ημέρες μετά την ιστορική υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχεται δολοφονική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό Λυών του Παρισιού από δύο βασιλόφρονες πρώην αξιωματικούς, τον Παύλο Κυριακό και τον Γεώργιο Ζέπο. Οι δράστες τον πυροβολούν δέκα φορές, τραυματίζοντάς τον ελαφρά στο χέρι, χωρίς να καταφέρουν να τον σκοτώσουν.

Η απόπειρα, πέρα από την άμεση απειλή κατά της ζωής του τότε Πρωθυπουργού, αποτελεί σημείο καμπής στην πορεία της ελληνικής πολιτικής ζωής. Ο Βενιζέλος επέστρεφε από το Παρίσι έχοντας εξασφαλίσει σημαντικές διπλωματικές νίκες για την Ελλάδα: με τη Συνθήκη των Σεβρών, η χώρα αποκτούσε εδάφη σε Θράκη, Σμύρνη και Δωδεκάνησα, πραγματοποιώντας το όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Όμως αυτή η επιτυχία ενίσχυσε την οργή των αντιπάλων του στο εσωτερικό, σε μια ήδη βαθιά διχασμένη κοινωνία μετά τον Εθνικό Διχασμό.

Η είδηση της απόπειρας σκόρπισε σοκ και οργή στην ελληνική κοινή γνώμη. Στην Αθήνα σημειώθηκαν επεισόδια και επιθέσεις κατά αντιβενιζελικών, ενώ λίγες ημέρες αργότερα, στις 13 Αυγούστου, δολοφονείται ο Ιωνάς Δραγούμης, πολιτικός και διπλωμάτης, από βενιζελικούς παρακρατικούς, σε ένα από τα πιο σκοτεινά επεισόδια πολιτικής βίας της εποχής.

Παρά τον τραυματισμό του, ο Βενιζέλος εμφανίζεται στη Βουλή στις 7 Σεπτεμβρίου, διατηρώντας ψυχραιμία και πολιτικό σθένος, παρουσιάζοντας τις συνθήκες που υπέγραψε και τιμώμενος ως «σωτήρας της πατρίδος». Τα ματωμένα του ρούχα και ο επίδεσμος εκτέθηκαν αργότερα στο Μουσείο Βενιζέλου ως ιστορικά κειμήλια.

Το αποτύπωμα της απόπειρας δεν ήταν μόνο πολιτικό αλλά και ιστορικό. Ήταν ο προάγγελος μιας βαθιάς πόλωσης που κορυφώθηκε στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, όταν ο Βενιζέλος – παρά τις επιτυχίες του – ηττήθηκε εκλογικά και αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική σκηνή. Αυτή η πολιτική ανατροπή άνοιξε τον δρόμο για τη Μικρασιατική Καταστροφή δύο χρόνια αργότερα.

Η δολοφονική απόπειρα της 12ης Αυγούστου παραμένει σύμβολο των παθών και της διχόνοιας που χαρακτήρισαν τη νεότερη ελληνική Ιστορία – και την ίδια στιγμή, μαρτυρία της αντοχής και της προσωπικής δύναμης ενός από τους σημαντικότερους ηγέτες που γνώρισε ο τόπος.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1797: Το «Ρεμπελιό των Ποπολάρων» ξεσπά στη Ζάκυνθο, ως κορυφαία λαϊκή εξέγερση κατά της αριστοκρατίας, τις τελευταίες μέρες της Ενετοκρατίας. Οι Ποπολάροι – οι φτωχότερες τάξεις του νησιού – εκδηλώνουν την οργή τους καίγοντας τη «Χρυσή Βίβλο» («Libro d’Oro»), που περιλάμβανε τα ονόματα των ευγενών, καθώς και τα εμβλήματα της άρχουσας τάξης στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Η καταστροφή των συμβόλων της Βενετικής εξουσίας και οι πανηγυρισμοί για την κατάλυσή της, συμπίπτουν με την άφιξη των Γάλλων Δημοκρατικών, προμηνύοντας το τέλος των προνομίων των ευγενών και την απαρχή κοινωνικών ανακατατάξεων για το νησί και τα Επτάνησα συνολικά.

1920: Δύο μόλις ημέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχεται δολοφονική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό Λυών στο Παρίσι, από δύο αποτακτους βασιλόφρονες αξιωματικούς. Οι δράστες τον πυροβολούν δέκα φορές, τραυματίζοντάς τον ελαφρά στο χέρι, προκαλώντας σοκ στην ελληνική και διεθνή κοινότητα. Η απόπειρα αυτή κορυφώνει το τεταμένο πολιτικό κλίμα της εποχής και αναδεικνύει τον διχασμό στην ελληνική κοινωνία μετά το «εθνικό διχασμό» και τις σημαντικές αποφάσεις που είχε πάρει ο Βενιζέλος για το μέλλον της χώρας. Παρά τον τραυματισμό του, ο Βενιζέλος επιδεικνύει ψυχραιμία και επιστρέφει άμεσα στην πολιτική σκηνή, συμβολίζοντας τη δύναμη και την επιμονή του ηγέτη που διαμόρφωσε τη σύγχρονη Ελλάδα.

1930: Διεξάγεται ο πρώτος τελικός Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στην ιστορία, με την Ουρουγουάη να επικρατεί της Αργεντινής με σκορ 4-2 στην πρωτεύουσα Μοντεβιδέο. Μπροστά σε 93.000 θεατές, η Ουρουγουάη ανατρέπει το εις βάρος της 1-2 του πρώτου ημιχρόνου και στέφεται πρώτη παγκόσμια πρωταθλήτρια, γράφοντας το όνομά της στην ιστορία του αθλήματος. Ο τελικός σηματοδοτεί την απαρχή του θεσμού του Μουντιάλ, που με τα χρόνια εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο και δημοφιλέστερο ποδοσφαιρικό γεγονός στον πλανήτη, ενώ η επιτυχία της Ουρουγουάης αποτέλεσε πηγή εθνικής υπερηφάνειας για τη μικρή χώρα της Νοτίου Αμερικής.

1966: Το τραγούδι «Wild Thing» των The Troggs ανεβαίνει στο Νο1 των αμερικανικών charts, καθιερώνοντας το συγκρότημα ως πρωτοπόρους του garage rock. Με τον ακατέργαστο ήχο, τον εμβληματικό στίχο και το χαρακτηριστικό riff της κιθάρας, το «Wild Thing» έγινε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και επαναστατικά κομμάτια της ροκ, ασκώντας τεράστια επιρροή στη μετέπειτα punk και alternative σκηνή. 

1973: Τίθεται τέλος στη δικαστική διαμάχη για το περίφημο σκάνδαλο της θαλιδομίδης στη Βρετανία, καθώς το φαρμακευτικό εργαστήριο Distillers συμφωνεί να καταβάλει το ποσό των 20 εκατ. λιρών ως αποζημίωση στα θύματα. Η θαλιδομίδη, που κυκλοφόρησε τη δεκαετία του 1950 ως «ασφαλές» καταπραϋντικό και φάρμακο για ναυτίες στην εγκυμοσύνη, προκάλεσε σοβαρές συγγενείς αναπηρίες και παραμορφώσεις σε τουλάχιστον 5.000 παιδιά παγκοσμίως – πολλά εκ των οποίων γεννήθηκαν χωρίς άκρα ή με βαρύτατες δυσμορφίες. Το σκάνδαλο της θαλιδομίδης οδήγησε σε διεθνές σοκ, αλλαγές στην πολιτική εγκρίσεων φαρμάκων και ενίσχυση της φαρμακοεπαγρύπνησης, μένοντας στη σύγχρονη ιστορία ως υπόδειγμα για την ανάγκη αυστηρού ελέγχου της φαρμακευτικής αγοράς και διασφάλισης της δημόσιας υγείας.

1975: Εξαφανίζεται μυστηριωδώς ο Τζίμι Χόφα, διαβόητος πρώην πρόεδρος των Teamsters και σύμβολο της μαφίας και των αμερικανικών εργατικών συνδικάτων. Στις 30 Ιουλίου, ο Χόφα φτάνει στο εστιατόριο «Machus Red Fox» στο Ντιτρόιτ για να συναντήσει τους φημισμένους μαφιόζους Άντονι «Τόνι Τζακ» Τζιακαλόνε και Άντονι «Τόνι Προ» Προβεντζάνο, συνάντηση που τελικά δεν έγινε ποτέ. Μετά από τηλεφώνημα στη σύζυγό του, όπου δηλώνει ότι περιμένει μάταια, χάνονται τα ίχνη του για πάντα – το αυτοκίνητό του βρίσκεται αργότερα στον χώρο στάθμευσης, όμως ο ίδιος δεν εντοπίζεται ούτε ζωντανός, ούτε νεκρός. Δεκαετίες ερευνών, θεωριών και εντατικών προσπαθειών του FBI δεν οδηγούν ποτέ σε εντοπισμό της σορού του. Η εξαφάνιση του Χόφα παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ανεξιχνίαστα μυστήρια του 20ού αιώνα, συνδεόμενο άρρηκτα με το σκοτεινό κεφάλαιο της αμερικανικής μαφίας και τις διαβόητες διαπλοκές στον χώρο των εργατικών ενώσεων.

1982: Η Μελίνα Μερκούρη, ως υπουργός Πολιτισμού, ανεβαίνει στο βήμα της Διάσκεψης των Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO στο Μεξικό και θέτει πανηγυρικά, για πρώτη φορά σε τέτοιο διεθνές επίπεδο, το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Η παθιασμένη ομιλία της – «Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για μας τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνειά μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας…» – γίνεται αφετηρία ενός ιστορικού και πολύχρονου εθνικού αγώνα, εμπνέοντας Έλληνες και φιλέλληνες ανά τον κόσμο. Με το αίτημα η ελληνική αντιπροσωπεία καταθέτει σχέδιο Σύστασης, που υπερψηφίζεται, και από εκείνο το σημείο το θέμα των Μαρμάρων εγγράφεται μόνιμα στην ατζέντα της UNESCO. Η παρέμβαση της Μερκούρη χαράζει βαθιά στη συλλογική συνείδηση τον διαρκή αγώνα για τον επαναπατρισμό των αρχαίων αυτών συμβόλων, που παραμένει ζωντανός και σήμερα.

1994: Η Ελλάδα υπογράφει και κυρώνει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), αποκτώντας το θεσμικό δικαίωμα για μονομερή επέκταση των χωρικών υδάτων της στα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει η διεθνής συμφωνία που τέθηκε τότε σε ισχύ. Το γεγονός αυτό προκαλεί άμεση και έντονη αντίδραση της Τουρκίας, η οποία δεν αποδέχεται τη Σύμβαση και δηλώνει δημοσίως ότι ενδεχόμενη μονομερής ελληνική επέκταση συνιστά «αιτία πολέμου» («casus belli»). Από τότε, το θέμα παραμένει βασικό σημείο τριβής και έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ειδικά στην περιοχή του Αιγαίου, όπου η επέκταση θα μεταβάλλει δραστικά την κατανομή των θαλασσίων ζωνών και των διεθνών υδάτων, ενισχύοντας σημαντικά τα ελληνικά δικαιώματα στη θάλασσα.

1996: Ο Νίκος Κακλαμανάκης κατακτά χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα στην ιστιοσανίδα mistral, φέρνοντας στην Ελλάδα την κορυφή του Ολυμπιακού βάθρου στην ιστιοπλοΐα. Με εντυπωσιακή και σταθερή απόδοση, κυριάρχησε στις κούρσες και εξασφάλισε το χρυσό ήδη από τον προτελευταίο αγώνα, συγκεντρώνοντας συνολικά 17 βαθμούς ποινής, αφήνοντας δεύτερο τον Κάρλος Εσπινόλα από την Αργεντινή (19 β.) και τρίτο τον Γκαλ Φρίντμαν από το Ισραήλ (21 β.). Η νίκη του Κακλαμανάκη έγραψε ιστορία για τον ελληνικό αθλητισμό και τον καθιέρωσε ως έναν από τους πιο εμβληματικούς Έλληνες Ολυμπιονίκες.

2003: Το τελευταίο κλασικό Beetle ή στα ελληνικά «Σκαραβαίος» της Volkswagen βγαίνει από τη γραμμή παραγωγής στο εργοστάσιο της Πουέμπλα, στο Μεξικό, βάζοντας τέλος σε μια ιστορία 65 ετών. Το εμβληματικό μοντέλο, που αποτέλεσε σύμβολο προσιτής αυτοκίνησης, ντιζάιν και λαϊκής κουλτούρας παγκοσμίως, ξεκίνησε ως «αυτοκίνητο του λαού» στη ναζιστική Γερμανία τη δεκαετία του ’30, για να εξελιχθεί σε διεθνές φαινόμενο. Με περισσότερα από 21,5 εκατομμύρια παραγωγής, ο Σκαραβαίος αγαπήθηκε όσο λίγα οχήματα και απέκτησε φανατικούς φίλους. Η ολοκλήρωση της παραγωγής του το 2003 σηματοδοτεί το οριστικό τέλος μιας εποχής – το τελευταίο Beetle τοποθετείται σε μουσείο και το εργοστάσιο στο Μεξικό γιορτάζει την «αθανασία» του αυτοκινήτου που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στην παγκόσμια ιστορία της αυτοκίνησης.

2010: Πραγματοποιείται η πρώτη ολοκληρωμένη απογραφή δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα, καταγράφοντας 768.009 εργαζόμενους στο ευρύτερο Δημόσιο. Ο αριθμός αυτός γίνεται σύμβολο της διογκωμένης κρατικής μηχανής και αναδεικνύεται σε χαρακτηριστικό παράδειγμα των δομικών προβλημάτων που οδήγησαν στη βαθιά οικονομική κρίση. Η αποκάλυψη του μεγέθους του δημόσιου τομέα προκαλεί σοκ και τροφοδοτεί τις πιέσεις για μεταρρυθμίσεις, ελέγχους και περικοπές, σηματοδοτώντας την εκκίνηση μιας νέας εποχής διαφάνειας, αλλά και συγκρούσεων γύρω από το μέλλον του δημοσίου στην Ελλάδα.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Ανδρόνικος, Σιλουανός

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι