Την παραλαβή του υπερσύγχρονου αντιαεροπορικού συστήματος Barak MX από το Ισραήλ, ενός από τα πιο προηγμένα συστήματα στον κόσμο για προστασία από αεροπορικές επιθέσεις και πυραύλους, ολοκλήρωσε η Κυπριακή Δημοκρατία.
Η προμήθεια αυτή έχει προκαλέσει έντονη αντίδραση από την Τουρκία, που θεωρεί ότι η ανάπτυξη ενός «ατσάλινου θόλου» πάνω από την Κύπρο αποτελεί απειλή για τα συμφέροντά της. Από την πλευρά της, η Λευκωσία βλέπει την κίνηση αυτή ως αναγκαίο μέτρο για την ενίσχυση της άμυνας της, ιδιαίτερα όσο παραμένει η κατοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η σημασία της αγοράς ενός τόσο εξελιγμένου οπλικού συστήματος γίνεται μεγαλύτερη αν σκεφτεί κανείς τις σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ, τον ρόλο του ΝΑΤΟ στην περιοχή και τις παραδοσιακές εντάσεις στο τρίγωνο Κύπρος – Ελλάδα – Τουρκία.
Θυμίζουμε ότι η αγορά του Barak MX καθίσταται πλέον δυνατή, μετά την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο το 2020. Μέχρι τότε, η Ουάσινγκτον απαγόρευε τη μεταφορά αμερικανικών οπλικών συστημάτων στο νησί. Μετά την άρση του εμπάργκο για μη επιθετικά όπλα, η Κύπρος μπόρεσε να προμηθευτεί τα ισραηλινά ραντάρ που ενσωματώνουν αμερικανική τεχνολογία. Η πρώτη παρτίδα παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2024 και η τελευταία μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Το Barak MX συνοδεύεται από ραντάρ με εμβέλεια 400–450 χιλιομέτρων, επιτρέποντας στην Κύπρο να παρακολουθεί ουσιαστικά μεγάλο μέρος της τουρκικής επικράτειας. Οι δε πύραυλοι του συστήματος έχουν βεληνεκές 35 έως 70 χιλιόμετρα, παρέχοντας σημαντική ικανότητα αναχαίτισης κάθε αεροπορικής ή πυραυλικής απειλής.
Η αντίδραση της Τουρκίας είναι έντονη, καθώς η ενίσχυση της άμυνας της Κύπρου θεωρείται ευθεία απειλή. Η ένταση ενισχύεται από το γεγονός ότι το ραντάρ μπορεί να «βλέπει» μέσα στην Τουρκία και τα δεδομένα που συλλέγονται μπορούν να μοιραστούν με το Ισραήλ. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης και φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης έχουν ήδη δημιουργήσει κλίμα έντασης γύρω από την απόκτηση του Barak MX. Ωστόσο, η στάση της Άγκυρας είναι επιλεκτική. Το ίδιο σύστημα ή παραλλαγές του έχουν εγκατασταθεί εδώ και χρόνια στο Αζερμπαϊτζάν, μια χώρα με την οποία η Τουρκία διατηρεί στενούς δεσμούς και άσκηση στρατιωτικού ελέγχου, χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση. Το Αζερμπαϊτζάν αγόρασε 12 Barak 8, μαζί με 75 πυραύλους και η πρώτη δοκιμή πραγματοποιήθηκε το 2016.
Το Barak MX κατασκευάζεται από την Israel Aerospace Industries (IAI) και είναι επιχειρησιακό και δοκιμασμένο σε πραγματικές συνθήκες μάχης τόσο από την Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία όσο και από το Ισραηλινό Ναυτικό. Είναι το πρώτο σύστημα πολλαπλών χώρων που αναπτύσσεται ταυτόχρονα σε ναυτική και επίγεια εκδοχή, παρέχοντας πλήρη κάλυψη έναντι αεροσκαφών, UAV, βαλλιστικών και πυραύλων κρουζ, καθώς και μαχητικών αεροσκαφών. Η ανάπτυξη του Barak MX έγινε από κοινού με την Ινδία και συμμετείχαν κορυφαίοι οργανισμοί και βιομηχανίες όπως η DRDO στην Ινδία, η Elta Systems, η Rafael και η IAI στο Ισραήλ, καθώς και η Bharat Dynamics Limited, Kalyani Rafael Advanced Systems και Tata Advanced Systems στην Ινδία.
Σήμερα, εκτός από την Κύπρο, Barak MX διαθέτουν το Ισραήλ και το Μαρόκο, ενώ Ελλάδα, Ολλανδία και Σλοβακία έχουν ανακοινώσει ότι θα προχωρήσουν σε αγορά. Μελλοντικοί πιθανοί αγοραστές περιλαμβάνουν τη Γερμανία, Πολωνία, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Βιετνάμ, Φιλιππίνες και Ταϊλάνδη. Η απόκτηση του Barak MX αλλάζει σημαντικά τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, ενισχύει την ασφάλεια της Κύπρου, προσφέρει νέες δυνατότητες συνεργασίας με Ελλάδα και Ισραήλ, και φέρνει στο προσκήνιο τις στρατηγικές επιλογές σε μια περιοχή που παραμένει γεωπολιτικά ευαίσθητη. Η Λευκωσία στέλνει μήνυμα ότι προτεραιότητα της είναι η ασφάλεια των πολιτών της, ενώ η Τουρκία καλείται να διαχειριστεί την πραγματικότητα μιας περισσότερο θωρακισμένης Κύπρου.
