Κάθε χρόνο, όπως και φέτος, οι φωτιές στην Ελλάδα αφήνουν πίσω τους όχι μόνο καμένα δάση και περιουσίες, αλλά και ένα βαρύ ψυχικό αποτύπωμα. Χιλιάδες άνθρωποι είδαν τις περιοχές τους να παραδίδονται στις φλόγες και τα πάντα να γίνονται στάχτη μέσα σε λίγες ώρες.
Οι φυσικές καταστροφές προκαλούν μια ανείπωτη οδύνη, μια ιδιαίτερη μορφή θλίψης την οποία οι ειδικοί έχουν ονομάσει σολασταλγία.
Τι είναι και πώς προκαλείται η σολασταλγία
Όταν τα μέρη που έχουν για εμάς μεγάλη σημασία – τα σπίτια, οι δασικές εκτάσεις, οι κοινότητες – καταστρέφονται, αλλάζουν ή απειλούνται, επηρεαζόμαστε όχι μόνο πρακτικά αλλά και ψυχολογικά. Διαταράσσεται η αίσθηση ταυτότητας, του ανήκειν και της ασφάλειας που συνδέεται με τον τόπο διαμονής μας.
Όπως αναφέρει το VeryWellHealth, η σολασταλγία περιγράφει αυτήν ακριβώς την ψυχολογική πληγή, η οποία προκαλείται συνήθως από κάποια περιβαλλοντική καταστροφή, όπως:
- Ξηρασία
- Δασική πυρκαγιά
- Πλημμύρες
- Αποψίλωση δασών
- Εξορύξεις
- Ατμοσφαιρική ρύπανση
- Ακραία καιρικά φαινόμενα
Γι’ αυτό και η σολασταλγία συχνά αναφέρεται συχνά και ως κλιματικό άγχος. Πρόκειται για μια κατάσταση που αναδεικνύει τη σύνδεση της ψυχικής μας υγείας με το φυσικό περιβάλλον: όταν το ένα καταρρέει, επηρεάζεται και το άλλο.
Η λέξη σολασταλγία δημιουργήθηκε από τον Αυστραλό φιλόσοφο περιβάλλοντος Glenn Albrecht στις αρχές του 2000. Προέρχεται από το λατινικό solacium (παρηγοριά) και την ελληνική λέξη άλγος, δηλαδή πόνος.
Η σολασταλγία συνδέεται με τη νοσταλγία, αλλά με μια βασική διαφορά: Η νοσταλγία αφορά τη θλίψη όταν λείπεις από τον τόπο σου και θεραπεύεται με την επιστροφή. Η σολασταλγία αφορά την απώλεια όταν βρίσκεσαι στον τόπο σου, αλλά αυτός έχει αλλάξει ανεπανόρθωτα λόγω μιας καταστροφής. Σε αντίθεση με τη νοσταλγία, τα συμπτώματα στη σολασταλγία δεν υποχωρούν εύκολα.
Συμπτώματα της σολασταλγίας
Η σολασταλγία εκδηλώνεται με ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία μπορεί να είναι ήπια ή σοβαρά και χρόνια:
- Θυμός, άγχος, κατάθλιψη
- Απελπισία, θλίψη, ενοχές
- Κούραση, αϋπνία, απώλεια όρεξης
- Αίσθηση ανασφάλειας και απώλειας ταυτότητας
- Απώλεια ελπίδας και δύναμης
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτοκτονικές σκέψεις
Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση γίνεται από ψυχιάτρους ή ψυχολόγους που αξιολογούν τα συμπτώματα και τις συνθήκες ζωής. Συχνά συνυπάρχουν και άλλες ψυχικές δυσκολίες.
Οι θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Επικεντρώνεται στην αλλαγή των αρνητικών σκέψεων.
- Φάρμακα: Αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά, συνδυαστικά με ψυχοθεραπεία.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ότι το άτομο δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα την πραγματικότητα που του προκαλεί τον πόνο, δηλαδή το κατεστραμμένο περιβάλλον. Παρότι δεν υπάρχει «γρήγορη λύση», είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας και να μιλάμε ανοιχτά για αυτά, ζητώντας υποστήριξη από κάποιον επαγγελματία της ψυχικής υγείας.
Καθώς η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, η σολασταλγία γίνεται όλο και πιο συχνή, υπενθυμίζοντάς πόσο στενά συνδέεται η ευημερία μας με τον τόπο και το περιβάλλον μας.
