Ένα σχέδιο της Κομισιόν για τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές (NGT) έχει προκαλέσει αντιδράσεις και μεγάλο προβληματισμό για τις καλλιέργειες και κατά συνέπεια τα τρόφιμα που θα πωλούνται στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί τη χαλάρωση των κανόνων για τις γονιδιακά επεξεργασμένες καλλιέργειες, καθώς, όπως επισημαίνεται, αυτές οι καινοτομίες μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ανθεκτικότερων καλλιεργειών στην κλιματική αλλαγή και στα παράσιτα.

Κοινώς τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, ισχυρίζεται η Κόμισιόν, ενισχύουν την ασφάλεια των τροφίμων και μπορούν να αποτελέσουν την απάντηση στις διατροφικές κρίσεις του παρόντος και του μέλλοντος, λειτουργώντας προς όφελος των καταναλωτών.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, υπέρμαχοι του εν λόγω σχεδίου, ισχυρίζονται πως με αυτόν τον τρόπο η γεωργία μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική, πιο στοχευμένη και πολύ φθηνότερη. Με ανθεκτικότερες καλλιέργειες, υποστηρίζουν, θα μειωθεί η χρήση των φυτοφαρμάκων και θα προσφερθούν στους καταναλωτές τρόφιμα με υψηλότερη θρεπτική αξία.

Ένας αμφιλεγόμενος διαχωρισμός

Οι αντιδράσεις για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι πολλές και μακροχρόνιες. Η Κομισιόν για να υπερκεράσει αυτές τις ενστάσεις προχώρησε σε έναν αμφιλεγόμενο διαχωρισμό: Η αρχή πίσω από αυτές τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές είναι η μετάλλαξη των υπάρχοντων γονιδιωμάτων μιας φυτικής ποικιλίας, χωρίς προσθήκη γονιδίων εκτός του είδους.

Κάνοντας αυτόν τον διαχωρισμό προχώρησε ένα βήμα παραπέρα. Αφού οι εν λόγω ποικιλίες δεν είναι «μεταλλαγμένες» με γονίδια που δεν ανήκουν στο είδος, τότε, προς ικανοποίηση της βιομηχανίας σπόρων, δεν χρειάζεται και να αναγράφεται η σχετική επισήμανση για την προειδοποίηση των καταναλωτών. Σημειώνεται πως βάσει του υφιστάμενου κανονισμού στην ΕΕ, κάθε διατροφικό προϊόν που περιέχει γενετικά τροποποιημένο οργανισμό θα πρέπει να φέρει σαφή σήμανση και συγκεκριμένα ετικέτα «GMO».

Η Bayer, η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής σπόρων και φυτοφαρμάκων στον κόσμο, που εξαγόρασε και την περιβόητη Monsanto, χαρακτήρισε την πρόταση ως «ρηξικέλευθη».

Οι αντιδράσεις και η «μπάλα» στο ευρωκοινοβούλιο

Οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα περιβάλλοντος και διατροφής κάνουν λόγο για κοροϊδία. Επί της ουσίας, αναφέρουν, βάφτισαν τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς «νέες γονιδιωματικές τεχνικές».

«Πριν από μερικά χρόνια, το ανώτατο δικαστήριο στην Ευρώπη εξέδωσε μια απόφαση και είπε πολύ ξεκάθαρα ότι οι νέες τεχνικές γονιδιώματος είναι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. Νομικά, πολιτικά, επιστημονικά, όλα έχουν διευθετηθεί», ανέφερε στο euronews η Mute Schimpf, της οργάνωσης Friends of the Earth Europe. Υπογράμμισε δε πως «μέχρι στιγμής έχει γίνει πολύ περιορισμένη έρευνα σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη φύση και την ανθρώπινη υγεία».

Σχετικά με τους ισχυρισμούς περί μείωσης της χρήσης των φυτοφαρμάκων, η Mute Schimpf επισήμανε: «Αν κάποιος λέει πως σκέφτεται πραγματικά τις μέλισσες και τους υπόλοιπους επικονιαστές, τότε θα πρέπει να γνωρίζει πως δεν έχει γίνει καμία ολοκληρωμένη έρευνα εάν μπορεί να επηρεαστούν. Και πιστεύουμε πως τουλάχιστον, προτού βάλουμε τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές στη φύση θα πρέπει να έχουμε κάνει μερικούς βασικούς ελέγχους ασφαλείας».

Οι ΜΚΟ υποστηρίζουν επίσης ότι η πρόταση της Επιτροπής για κατάργηση της υποχρεωτικής επισήμανσης και των ελέγχων ασφάλειας θα έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη διαφάνειας, καθώς οι καταναλωτές, οι αγρότες και οι μεταποιητές τροφίμων δεν θα γνωρίζουν πλέον εάν τα φυτά που καλλιεργούν και τα τρόφιμα που δημιουργούν ή καταναλώνουν περιέχουν νέους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς ή όχι.  

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Reuters, η ανάγκη επισήμανσης έχει ουσιαστικά αποτρέψει τις πωλήσεις γενετικά τροποποιημένων τροφίμων στους καταναλωτές της ΕΕ. Και αυτό παρά το γεγονός ότι περισσότεροι από 60 γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί έχουν εγκριθεί για εισαγωγή ως τρόφιμα ή ζωοτροφές. Για τον ίδιο λόγο μέχρι σήμερα η γεωργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένη από την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών.

Σε περίπτωση που το σχέδιο της Κομισιόν γίνει ευρωπαϊκός νόμος, τότε επί της ουσίας οι εθνικές κυβερνήσεις θα στερηθούν το δικαίωμα της απαγόρευσης καλλιέργειας και πώλησης μεταλλαγμένων προϊόντων στην επικράτειά τους. Υπενθυμίζεται πως από το 2015, 17 κυβερνήσεις έχουν ήδη απαγορεύσει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών.

«Το σχέδιο της Κομισιόν για τους νέους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι ένα τεράστιο βήμα προς τα πίσω στα δικαιώματα των καταναλωτών και δεν πρέπει να γίνει πραγματικότητα. Αποσκοπεί να αφαιρέσει το δικαίωμα των καταναλωτών να γνωρίζουν τι περιέχει το φαγητό τους», δήλωσε η Heidi Porstner από τη Food Watch. «Εάν αποκλειστούν οι νέοι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί  από το ισχύον αυστηρό καθεστώς επισήμανσης, οι καταναλωτές δεν θα μπορούν πλέον να κάνουν συνειδητές επιλογές στην αγορά. Αυτό ενεργεί κατά παράβαση αυτών των δύο θεμελιωδών νόμων της ΕΕ», πρόσθεσε.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιλέγει να ενδώσει σε μια μακροχρόνια εκστρατεία από μεγάλες εταιρείες αντί να προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών. Είναι φρικτό να βλέπουμε ότι η Επιτροπή λέει βασικά ότι οι αγροτικές επιχειρήσεις δεν χρειάζεται να φέρουν τους κινδύνους της απελευθέρωσης μη δοκιμασμένων νέων γενετικά τροποποιημένο οργανισμών στα χωράφια και τα πιάτα μας, αλλά πρέπει να το κάνουν οι καταναλωτές, οι αγρότες και η φύση», τονίζει η Mute Schimpf.

Η πρόταση της Κομισιόν θα πρέπει να περάσει το επόμενο διάστημα από το συμβούλιο της ΕΕ και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Οι οργανώσεις καλούν τους αρμόδιους υπουργούς και τους ευρωβουλευτές να απορρίψουν τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής