Σε μια μεγάλη και σημαντική αλλαγή στον τρόπο που συλλέγεται ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας στη χώρα μας, ετοιμάζεται να προβεί η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Μέχρι το τέλος του έτους, σχεδιάζεται να ξεκινήσει πιλοτικά η αυτόματη είσπραξη του ΦΠΑ, δηλαδή ο φόρος να πληρώνεται αμέσως όταν γίνεται η συναλλαγή, χωρίς να χρειάζεται να περιμένουμε τις περιοδικές δηλώσεις που κάνουν σήμερα οι επιχειρήσεις. Η πλήρης εφαρμογή του νέου συστήματος αναμένεται να γίνει από τις αρχές του 2026.
Πώς θα δουλεύει το νέο σύστημα
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα: όταν αγοράζουμε κάτι με κάρτα, σήμερα ο πωλητής εισπράττει το συνολικό ποσό, που περιλαμβάνει και τον ΦΠΑ. Στο τέλος της περιόδου, θα πρέπει να υποβάλει δήλωση και να αποδώσει αυτόν τον ΦΠΑ στην εφορία. Με το νέο σύστημα όμως, το ποσό του ΦΠΑ θα αποσπάται αυτόματα και θα πηγαίνει απευθείας στην ΑΑΔΕ, ενώ ο πωλητής θα παίρνει μόνο το καθαρό ποσό για το προϊόν ή την υπηρεσία. Αυτό σημαίνει ότι ο φόρος θα συλλέγεται σε πραγματικό χρόνο, μόλις γίνει η πληρωμή, χωρίς καθυστερήσεις. Έτσι, η ΑΑΔΕ θα λαμβάνει τα χρήματα αμέσως και δεν θα υπάρχει κίνδυνος καθυστερημένων ή ανακριβών δηλώσεων.
Γιατί γίνεται αυτή η αλλαγή
Σήμερα, η εισπραξιμότητα του ΦΠΑ είναι περίπου στο 80% – 85%. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό του φόρου που θα έπρεπε να εισπραχθεί… χάνεται, είτε λόγω καθυστερήσεων, είτε λόγω φοροδιαφυγής. Με το νέο αυτόματο σύστημα όμως, η ΑΑΔΕ στοχεύει να φτάσει την είσπραξη κοντά στο 100%. Επιπλέον, αυτή η αλλαγή θα χτυπήσει σημαντικά τη φοροδιαφυγή. Οι επιχειρήσεις δεν θα μπορούν πια να «παίζουν» με τους αριθμούς στις δηλώσεις τους, αφού ο φόρος θα πληρώνεται την ίδια στιγμή με την αγορά.
Για να δουλέψει σωστά το νέο σύστημα, όλες οι συναλλαγές που υπόκεινται σε ΦΠΑ θα πρέπει να γίνονται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών, όπως κάρτες ή άλλες ψηφιακές πλατφόρμες. Ταυτόχρονα, τα συστήματα της εφορίας θα πρέπει να αναβαθμιστούν, ώστε να ξεχωρίζουν το ποσό που εισπράττει ο πωλητής από το ποσό του ΦΠΑ που πηγαίνει στην ΑΑΔΕ. Ήδη, έχουν γίνει σημαντικά βήματα: οι ταμειακές μηχανές είναι πλέον συνδεδεμένες με το Taxisnet και όλες οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά βιβλία, πράγματα που διευκολύνουν την εφαρμογή της αυτόματης είσπραξης.
Πώς η ΑΑΔΕ «κυνηγάει» τη φοροδιαφυγή
Παράλληλα με τη νέα μέθοδο είσπραξης, η ΑΑΔΕ έχει ενισχύσει σημαντικά τους ελέγχους της. Χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα myDATA, που καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις συναλλαγές, εντοπίζει επιχειρήσεις που υποβάλλουν μηδενικές ή ψευδείς δηλώσεις ΦΠΑ, ενώ στην πραγματικότητα κάνουν κανονικές πωλήσεις.
Το 2023, εντοπίστηκαν 1.706 επιχειρήσεις που υπέβαλαν μηδενικές δηλώσεις παρά τη δραστηριότητά τους, αναγκάζοντάς τες να δηλώσουν πρόσθετα ποσά ΦΠΑ αξίας περίπου 61 εκατομμυρίων ευρώ. Το 2022, άλλες 999 επιχειρήσεις συμμορφώθηκαν μετά από αντίστοιχους ελέγχους, δηλώνοντας πάνω από 46 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή η πρακτική βοηθά στον περιορισμό του «κενού ΦΠΑ», δηλαδή των χρημάτων που χάνει το κράτος από τη φοροδιαφυγή. Η ΑΑΔΕ στοχεύει να μειώσει αυτό το ποσοστό από περίπου 10% σήμερα στο 5% μέσα στα επόμενα χρόνια – ένα ποσοστό που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θυμίζουμε ότι εκτός από την αυτόματη είσπραξη, η ΑΑΔΕ έχει αλλάξει και τον τρόπο που οι επιχειρήσεις υποβάλλουν τις δηλώσεις ΦΠΑ, αφού από την 1η Απριλίου 2025 και ένθεν, όλες οι επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το λογιστικό σύστημα που τηρούν, πρέπει να υποβάλλουν τη δήλωση ΦΠΑ κάθε μήνα. Αυτή η αλλαγή έχει σκοπό να βοηθήσει στον καλύτερο έλεγχο των φορολογικών υποχρεώσεων και να αποτρέψει περιπτώσεις επιχειρήσεων που κλείνουν σύντομα, χωρίς να αποδίδουν το ΦΠΑ που χρωστούν.
