Αυτό το καλοκαίρι, ανακαλύψτε το Μουσείο Μπενάκη όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέσα από εκθέσεις που παρουσιάζουν αριστουργήματα από τις συλλογές του.

Nelly’s. Η Σαντορίνη του μεσοπολέμου

Το καλοκαίρι του 1956, ένας μεγάλος σεισμός στην περιοχή της Αμοργού έπληξε το νησί της Σαντορίνης προκαλώντας την απώλεια δεκάδων κατοίκων και σημειώνοντας σημαντικές καταστροφές στο δομημένο περιβάλλον. Η προσεισμική μορφή της οφείλει πολλά στην εκτενή αποτύπωση της Ελληνίδας φωτογράφου του μεσοπολέμου, Έλλης (Νέλλης) Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998). Γνωστή ως Nelly’s, επισκέφθηκε τη Θήρα για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1928, μετά από προτροπή της αδερφής της Μάρως Σουγιουλτζόγλου και του σαντορινιού συζύγου της Σπυρίδωνα Αλ. Μαλασπίνα. Με αφετηρία τον μεσαιωνικό οικισμό του Πύργου όπου διέμενε τότε η οικογένεια, η Νέλλη περιηγήθηκε το νησί με τη φωτογραφική της μηχανή ανά χείρας.

Το απόκρημνο ηφαιστειακό τοπίο και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του νησιού κέντρισαν το ενδιαφέρον της. Σε τόνους άσπρου και μαύρου ισορροπούν αρμονικά οι σκούρες αποχρώσεις της λάβας και το βαθύ μπλε της θάλασσας με το εκτυφλωτικό αιγαιοπελαγίτικο φως που αντανακλά στην επιφάνεια των σπιτιών. Οι καμπύλες που διαγράφουν οι σκιές των κτηρίων, οι καμάρες στα γραφικά δρομάκια, οι τρούλοι των εκκλησιών αλλά και η ίδια η μορφολογία του εδάφους, πρωταγωνιστούν στις συνθέσεις της. Η ανθρώπινη παρουσία είναι διακριτική, τόσο που οι οικισμοί φαντάζουν έρημοι. Οι λιγοστές ηλικιωμένες γυναίκες και τα παιδιά που εμφανίζονται στις φωτογραφίες της έχουν τοποθετηθεί σκηνογραφικά εξυπηρετώντας την εικονογραφική της γραφή.

Από τα περίπου διακόσια γυάλινα αρνητικά που αποτύπωσε η Νέλλη κατά τη διάρκεια των τακτικών της επισκέψεων στο νησί τους καλοκαιρινούς μήνες επιλέχθηκαν 40 θέματα, τα οποία παρουσιάζονται σε σύγχρονες εκτυπώσεις στο Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα. Σχεδόν εκατό χρόνια αργότερα, οι εικόνες επιστρέφουν στον τόπο δημιουργίας τους και συνδιαλέγονται με ένα διαφορετικό πια νησιωτικό χώρο.

Πληροφορίες
Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα, Πύργος, Σαντορίνη
Διάρκεια: 10/08/2025 – 20/10/2025
Εισιτήρια: kastelana.com

Χίλιες και μία μορφές, ζωγραφιές και σχήματα

Η ισλαμική τέχνη αναφέρεται στην καλλιτεχνική δημιουργία των κοινωνιών όπου το Ισλάμ αποτελεί την επικρατούσα θρησκεία. Η πλούσια και πολυδιάστατη αυτή παράδοση υπερβαίνει ωστόσο τα όρια της θρησκείας και περιλαμβάνει πολυτελή κοσμικά έργα που αντικατοπτρίζουν τεχνική δεξιοτεχνία και υψηλό επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σε γενικές γραμμές, χαρακτηρίζει την πολιτισμική ταυτότητα ενός κόσμου που επεκτάθηκε σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή, από τις χώρες της Μέσης Ανατολής και τη Βόρεια Αφρική μέχρι την Κεντρική Ασία και την Άπω Ανατολή. Παρά τις διαφορές ανάμεσα σε περιοχές και περιόδους, η ισλαμική τέχνη διατηρεί κοινά στοιχεία που προσδίδουν μια αίσθηση ενότητας. Η παρούσα έκθεση στο Σαντιρβάν θα αναδείξει ορισμένα από αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά, όπως αποτυπώνονται μέσα από επιλογή έργων του Μουσείου Μπενάκη.

Η ιστορία του ισλαμικού κόσμου αποτελείται από έναν ιστό δυναστειών και αυτοκρατοριών, με διαφοροποιημένες πολιτισμικές και γεωγραφικές καταβολές, οι οποίες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο και καθεμία άφησε την παρακαταθήκη της μέσα από την τέχνη και την αρχιτεκτονική. Η ισλαμική αισθητική επηρεάστηκε από τις τοπικές παραδόσεις, εμπλουτίζοντας τη διαφορετική έκφραση της τέχνης σε περιοχές από τη Βόρεια Αφρική έως τη Νοτιοανατολική Ασία. Αυτή η κληρονομιά υπογραμμίζει την επίδραση του Ισλάμ στην παγκόσμια ιστορία, καθώς συνεχίζει να διαμορφώνει τις θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ταυτότητες εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Πληροφορίες
Σαντιρβάν, Δράμα
Διάρκεια: 22/06 – 23/11/2025
Πέμπτη: 10:00-14:00 και 18:00-21:00
Παρασκευή: 10:00-14:00 και 18:00-21:00
Σάββατο: 10:00-14:00 και 18:00-21:00
Κυριακή: 11:00-14:00 και 18:00-21:00
Εισιτήρια: Είσοδος ελεύθερη

Δημήτρης Πικιώνης. Σχήμα και Μορφή

Η έκθεση παρουσιάζει την προσωπικότητας του αρχιτέκτονα και δημιουργού Δημήτρη Πικιώνη, ενός ξεχωριστού και ιδιαίτερου ανθρώπου της ελληνικής αρχιτεκτονικής ιστορίας, ο οποίος έχει επηρεάσει -και εξακολουθεί να επηρεάζει- όσο ελάχιστοι, την ελληνική αρχιτεκτονική συνείδηση.

Επίσης, είναι μια συνοπτική και σφαιρική παρουσίαση του έργου του, μέσα από αναπαραγωγές του αρχειακού υλικού και περιλαμβάνει: την οικία Μωραΐτη (1923), την οικία Καραμάνου (1925), το Δημοτικό Σχολείο Λυκαβηττού (1932), το Θερινό Θέατρο Κοτοπούλη (1933), τα σχέδια για το Δελφικό Κέντρο (1934), το Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης (1935), την Πολυκατοικία της οδού Χέυδεν (1936), την Οικία-Εργαστήριο της γλύπτριας Φ. Ευθυμιάδου-Μενεγάκη (1949), την Οικία Ποταμιάνου στη Φιλοθέη (1953-1955), το Ξενία των Δελφών (1951-1956), το Δασικό χωριό στο Περτούλι (1953), την οικία Πουρή (1953-1955), τα σχέδια για τον οικισμό της Αιξωνής (1950-1957), τη διαμόρφωση του χώρου γύρω από την Ακρόπολη και τον λόφο του Φιλοπάππου (1954-1958) και τον Παιδικό Κήπο Φιλοθέης (1961-1964).

Το αρχείο του αρχιτέκτονα έχει περιέλθει στην κατοχή του Μουσείου Μπενάκη, μετά τη σημαντική δωρεά της οικογένειας Πικιώνη, το 2001. Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλος κατάλογος, ο οποίος περιλαμβάνει ένα αυτοβιογραφικό κείμενο του Δημήτρη Πικιώνη, καθώς και μια επιλογή του υλικού το οποίο περιλαμβάνεται στην έκθεση.

Πληροφορίες
Σκιάθος, Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Διάρκεια: 24/06 – 15/10/2025
Εισιτήρια: Είσοδος ελεύθερη

Διαβάζοντας τον ουρανό

Η έκθεση επικεντρώνεται στην κατανόηση του νυχτερινού ουρανού στη Μεσόγειο. Από τις πρώτες έρευνες του αρχαίου ουρανού της Μεσοποταμίας μέχρι τη μόδα της σύγχρονης αστρολογίας, μέσω της μεσαιωνικής αραβικής αστρονομίας και της επανάστασης που έφερε η σκέψη του Γαλιλαίου, οι κοινωνίες της λεκάνης της Μεσογείου αναφέρονταν στα αστέρια για να τοποθετηθούν στο σύμπαν και να οργανώσουν τη ζωή τους στη γη.

Μέσω αυτού του διαλόγου μεταξύ των τεχνών και των επιστημών, η έκθεση στοχεύει να αμφισβητήσει την τρέχουσα σχέση μας με τον έναστρο ουρανό. Από την αρχαιότητα, η παρατήρηση της κανονικότητας των αστεριών μας έχει βοηθήσει να οργανώσουμε την καθημερινή μας ζωή, για παράδειγμα να βρούμε τον δρόμο μας ή να συντάξουμε ένα ημερολόγιο.

Ενώ η αστρονομία έχει βοηθήσει στην αμφισβήτηση πολλών από αυτές τις πεποιθήσεις, η λαϊκή κουλτούρα συνεχίζει να σφυρηλατεί έναν στενό δεσμό με τα αστέρια, βλέποντας τον ουρανό ως μέσο για την προβολή των βαθύτερων ερωτημάτων της. Σήμερα, καθώς τα αστέρια σβήνουν κάτω από τη φωτορύπανση από τις πόλεις μας, συνεχίζουμε να αναζητούμε τους αστερισμούς με τα μάτια μας, να συλλογιζόμαστε την ομορφιά του έναστρου ουρανού και να σκεφτόμαστε τη σχέση μας με το περιβάλλον.

Πληροφορίες
Mucem (Museum of Civilisations of Europe and the Mediterranean), Μασσαλία
Διάρκεια: 09/07/2025 – 05/01/2026
Εισιτήρια: mucem.org

Κεντρική φωτογραφία: Κορινθιακός κόλπος, 1938. Φωτ. Δημήτρης Χαρισιάδης. © Μουσείο Μπενάκη / Φωτογραφικά Αρχεία