Guardian: Οι δασμοί του Τραμπ στις ταινίες στοχεύουν στην καταστροφή της διεθνούς κινηματογραφικής βιομηχανίας

Με μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως «οι ταινίες που έρχονται στη χώρα μας και παράγονται σε ξένες χώρες» θα υπόκεινται σε δασμό 100%, προκαλώντας έντονη αναστάτωση στο Χόλιγουντ και στις διεθνείς κινηματογραφικές βιομηχανίες στις οποίες φαίνεται να στοχεύει, κυρίως στον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, αλλά και σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ουγγαρία και η Ιταλία, που συχνά αποτελούν βάσεις για αμερικανικές παραγωγές.

Αν και η δήλωση του Τραμπ είχε γενικόλογο και πομπώδη χαρακτήρα, καταλήγοντας με την κραυγή «ΘΕΛΟΥΜΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΝΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΞΑΝΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ!», η ασταθής εφαρμογή προηγούμενων δασμών από τη διοίκησή του, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις αλλά και αντίδραση από την κινηματογραφική βιομηχανία για το πώς ενδέχεται να εφαρμοστεί αυτό το μέτρο.

Όπως αναφέρει ο Guardian οι πρακτικές λεπτομέρειες επιβολής δασμών σε μια ταινία παραμένουν ασαφείς. Ο Τραμπ φαίνεται να επηρεάζεται εν μέρει από την απόφαση της Κίνας να περιορίσει τις εισαγωγές ταινιών του Χόλιγουντ, ως μέρος ενός εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ένα σύστημα ποσοστώσεων εισαγωγής στη Βόρεια Αμερική φαίνεται ανέφικτο. Οι ταινίες δεν είναι πλέον υλικά αντικείμενα που εισέρχονται μέσω τελωνείων, και η «εθνικότητα» παραγωγής τους είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Η παραγωγή ταινιών και τηλεοπτικών σειρών αποτελεί σύνθετο πλέγμα εταιρικών επενδύσεων, διεθνών συνεργασιών και πολυεθνικών εσόδων. Κάποιες είναι μικρές παραγωγές, άλλες τεράστιες επιχειρήσεις με έσοδα που ξεπερνούν το ΑΕΠ μικρών χωρών. Επιπλέον, η ψηφιακή επανάσταση έχει μετατρέψει τη βιομηχανία σε πλήρως παγκοσμιοποιημένη και ταχύτατη, καθιστώντας την επιβολή σταθερών οικονομικών επιβαρύνσεων εξαιρετικά δύσκολη.

Ο στόχος του Τραμπ δεν φαίνεται να είναι οι ξένες ταινίες καθαυτές, αλλά η πρακτική των αμερικανικών στούντιο να μεταφέρουν την παραγωγή τους στο εξωτερικό για μείωση κόστους και αξιοποίηση διαφορετικών τοποθεσιών. Πρόσφατα παραδείγματα είναι η νέα ταινία του Τομ Κρουζ, Mission: Impossible – The Final Reckoning, που γυρίστηκε κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο (Surrey, Lake District), αλλά και στη Μάλτα, τη Νορβηγία, τη Νότια Αφρική και σε αμερικανικό αεροπλανοφόρο στην Ιταλία. Η νέα ταινία της Marvel, Thunderbolts, γυρίστηκε στην Ατλάντα της Τζόρτζια, αλλά περιλαμβάνει σκηνή στον ουρανοξύστη Merdeka 118 στη Μαλαισία, ενώ το μουσικό θέμα ηχογραφήθηκε στα Abbey Road Studios στο Λονδίνο.

Τα έσοδα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική του Χόλιγουντ. Αν και η Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδάς) παραμένει η μεγαλύτερη μεμονωμένη αγορά με περίπου 8,8 δισ. δολάρια σε εισπράξεις box office το 2024, τα διεθνή έσοδα ανέρχονται σε 21,1 δισ. δολάρια Η προσπάθεια προσέλκυσης μέρους αυτών των εσόδων έχει ωθήσει το Χόλιγουντ σε διεθνή κατεύθυνση, από τη στρατηγική επιλογή τοποθεσιών και ηθοποιών, έως τις παγκόσμιες πρεμιέρες σε διάφορες πόλεις.

Έτσι, γεννώνται εύλογες απορίες: ποια χαρακτηριστικά θα καταστήσουν μια ταινία υπόχρεη σε δασμούς; Αν προβληθεί σε κινηματογράφους (οπότε ενδέχεται στροφή στο streaming); Αν κυκλοφορήσει μόνο σε πλατφόρμες (οπότε ίσως χαρακτηριστεί ως «σειρά»); Και τι ακριβώς θα φορολογείται; Θα μπορούσε μια αμερικανική παραγωγή που γυρίστηκε κυρίως στη Βρετανία, όπως το Ghostbusters: Frozen Empire να υπόκειται σε δασμούς; Θα πρέπει οι διανομείς μη αμερικανικών ταινιών να πληρώνουν για κυκλοφορία στις ΗΠΑ; Και αν η προβολή γίνει μέσω streaming, οι καταναλωτές δεν πληρώνουν μεμονωμένα για κάθε ταινία, αλλά συνδρομή σε πλατφόρμα, καθιστώντας την επιβολή δασμών σε μια συγκεκριμένη ταινία χωρίς νόημα.

Πιο ρεαλιστικά, ο Τραμπ φαίνεται να στοχεύει στα φορολογικά κίνητρα που λαμβάνουν οι παραγωγοί όταν γυρίζουν ταινίες σε επιλέξιμες χώρες. Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι τα Universal Studios έλαβαν 89 εκατ. λίρες από Βρετανούς φορολογούμενους για τα γυρίσματα του Jurassic World: Rebirth στο Elstree. Αυτό εξηγεί εν μέρει την πτώση 40% της κινηματογραφικής παραγωγής στο Λος Άντζελες την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με το FilmLA. Ωστόσο, η Καλιφόρνια δέχεται επίσης ανταγωνισμό από άλλες πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Νέα Υόρκη και η Τζόρτζια, που προσφέρουν φορολογικά κίνητρα. Ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Γκάβιν Νιούσομ, συχνός στόχος του Τραμπ, ανακοίνωσε πρόσφατα πρόγραμμα 750 εκατ. δολαρίων για την αναστροφή της φθίνουσας πορείας της βιομηχανίας, ενώ η ανακοίνωση του Τραμπ θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ως «προειδοποιητική βολή», δεδομένου ότι ο Νιούσομ είχε καταθέσει αγωγή τον Απρίλιο κατά της χρήσης του νόμου IEEPA του 1977 από τον Τραμπ για την επιβολή δασμών σε άλλους τομείς.

Η επικρατούσα εκτίμηση είναι ότι η πιο ρεαλιστική επιλογή για τον Τραμπ είναι η επιβολή δασμών σε οικονομικά πακέτα που λαμβάνει μια παραγωγή από ξένη κυβέρνηση, αντί να φορολογεί εισιτήρια ή συνδρομές. Ωστόσο, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Σύμφωνα με το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (BFI), το 2024, 4,8 δισ. λίρες (περίπου 6,37 δισ. δολάρια) από δαπάνες παραγωγής για ταινίες και τηλεόραση υψηλής ποιότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο προήλθαν από διεθνείς πηγές, δηλαδή το 86% της συνολικής δαπάνης. Στην Αυστραλία, η κινηματογραφική βιομηχανία ενδέχεται να χάσει έως και 767 εκατ. αυστραλιανά δολάρια. Τα σχέδια επέκτασης στούντιο στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να επηρεαστούν άμεσα. Ταυτόχρονα, οι προβλέψεις για τις ΗΠΑ είναι δυσοίωνες, καθώς το κόστος παραγωγής θα αυξηθεί χωρίς την ένεση ξένων φορολογικών κινήτρων, με αποτέλεσμα ενδιάμεσες παραγωγές να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: πρόκειται, όπως υποστηρίζει ο Νιούσομ, για «μια αντιπερισπαστική ενέργεια» ή για ένα μέτρο που θα πάρει σάρκα και οστά; Η σοκαρισμένη κινηματογραφική βιομηχανία αναμένει την απάντηση.