Ο Κώστας Μητσάκης σε μια «έκτακτη» αποστολή αναζητά όσα δεν έσβησε ο χρόνος, τα αποτυπώματα των αρχαίων πόλεων της Μικράς Ασίας.
Οδοιπορώντας στις Χαμένες Πατρίδες του Αιγαίου, σ’ έναν τόπο που πρωτοκατοικήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες περίπου την 2η χιλιετία π. Χ., ο συνειδητοποιημένος έλληνας ταξιδευτής του σήμερα δεν στέκεται σ’ αυτά που χωρίζουν σήμερα τους δύο λαούς, αλλά αντίθετα, αναζητά τις αδιάσειστες αποδείξεις της μακραίωνης παρουσίας του προγονικού μας πολιτισμού στην αντίπερα όχθη.
Σ’ αυτόν τον ευλογημένο τόπο, που τόσο αγαπήθηκε από Έλληνες και Τούρκους, επιχείρησε ένα ακόμα δίτροχο ταξίδι 2.300 χλμ. με το ίδιο Honda Supra-X 125 Helmin που είχε ταξίδεψα πρόσφατα στον Εύξεινο Πόντο. Και αφηγείται:
«Με την ιδιότητα ενός σεβάσμιου προσκυνητή των ιστορικών και πολιτιστικών θησαυρών της αντίπερα αιγαιοπελαγίτικης όχθης, ήθελα να πραγματοποιήσω ένα ιδιότυπο σεργιάνι στην αρχαία Ιστορία μας, επισκεπτόμενος έναν μεγάλο αριθμό αρχαίων πόλεων της Μικράς Ασίας, οι οποίες μεγαλούργησαν και έγραψαν με λαμπρά γράμματα το όνομά τους στην παγκόσμια Ιστορία.
Έφεσος, Μίλητος, Τελμεσσός, Πριήνη, Δίδυμα, Μύρα, Ξάνθος και Πάταρα ήταν ορισμένες από τις πόλεις της αρχαίας Ιωνίας και Λυκίας που ήθελα να γνωρίσω από κοντά, προκειμένου να βιώσω ένα συναρπαστικό οδοιπορικό πίσω στον χρόνο.
Και το ταξίδι στην απέναντι αιγαιοπελαγίτικη όχθη, με συντεταγμένες την ιστορική γνώση και μνήμη και “χρονομηχανή” το μαύρο Honda Supra-X 125 Helmin, ξεκίνησε –ως συνήθως– από το λιμάνι του Cesme, ακριβώς απέναντι από την Χίο.
Με βάση την παραθαλάσσια κοσμοπολίτικη πόλη Kusadasi, μέσα στις πρώτες τέσσερις μέρες, ο γεωγραφικός χώρος της αρχαίας Ιωνίας αποτέλεσε το πεδίο δράσης του μαύρου παπιού και τόπος δημιουργικής αναζήτησης του δίτροχου ιχνηλάτη της μικρασιατικής γης.
Αρχικός προορισμός μου υπήρξε η κοντινή Έφεσος, το πλουσιότερο κέντρο της αρχαίας Ιωνίας και ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά κέντρα της Μεσογείου, που διέγραψε μια ένδοξη ιστορική πορεία 2.000 ετών.
Με μνημεία που αναφέρονται στην ελληνιστική, την ρωμαϊκή και στην πρωτοχριστιανική περίοδο, η Έφεσος είναι σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα υπαίθρια αρχαιολογικά μουσεία του κόσμου.
Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου, η μαρμαρόστρωτη Οδός των Κουρητών, η Αγορά, η κρήνη του Τραϊανού, το Ωδείο, το Μεγάλο Θέατρο (όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος), το Πρυτανείο, τα Θερμά Λουτρά της Σχολαστικίας, τα δημόσια αποχωρητήρια και ο ναός του Αδριανού μονοπώλησαν το ενδιαφέρον μου και με εντυπωσίασαν με την αριστουργηματική αρχιτεκτονική τους.
Μια από τις δώδεκα ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και «μητέρα» δεκάδων αποικιών στον Ελλήσποντο και στον Εύξεινο Πόντο, η Μίλητος δεν μπορούσε να λείπει από το οδοιπορικό μου. Σημαντικότατο κέντρο φιλοσοφίας και επιστήμης, ανέδειξε σπουδαίους προσωκρατικούς φιλόσοφους, όπως τον Θαλή (έναν από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας), τον Αναξαγόρα και τον Αναξίμανδρο.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Μιλήτου, το εντυπωσιακότερο αρχιτεκτόνημα ήταν αναμφισβήτητα το Θέατρο (4ου π. Χ. αιώνα), ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα της Μικράς Ασίας, ενώ ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα μνημεία του χώρου είχαν η Ιωνική στοά, η Δυτική Αγορά, το Νυμφαίο και το Στάδιο.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Πριήνης απλωνόταν σε μικρή απόσταση από την Μίλητο. Από τις αρχαιότερες ιωνικές πόλεις, η Πριήνη βρισκόταν κτισμένη κλιμακωτά στην πλαγιά-άκρη ενός βραχώδη λόφου και ήταν χωρισμένη σε 4 επίπεδα.
Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των αρχαιολογικών χώρων της Μικρασίας, όπου τα κατάλοιπα ήταν κυρίως ρωμαϊκά, η Πριήνη διέσωζε σχεδόν ακέραιο το ελληνιστικό της πρόσωπο.
Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που αντίκρισα στον χώρο (το Στάδιο, το Γυμνάσιο, ο ναός της Αθήνας Πολιάδος, το Θέατρο, το Ιερό των Αιγυπτίων, το Εκκλησιαστήριο, το Βουλευτήριο, το Ασκληπιείο και το Πρυτανείο) ανήκαν στην ύστερη κλασική και στην ελληνιστική περίοδο και αποτελούσαν ένα εξαιρετικό δείγμα της ελληνιστικής αρχιτεκτονικής της Μικρασιατικής Ιωνίας.
Διασχίζοντας κάτω από την ομπρέλα ενός καυτού ήλιου ένα οικείο μεσογειακό τοπίο, το μαύρο Honda Supra με οδήγησε κατόπιν στην κωμόπολη Didym (80 χλμ. νότια της Kusadasi).
Στα βόρεια προάστια της τουρκικής κωμόπολης βρισκόταν ο αρχαιολογικός χώρος των Διδύμων, όπου με καρτερούσε ο γιγαντιαίων διαστάσεων μεγαλόπρεπος ναός του Απόλλωνα.
Σε περίοπτη θέση διασωζόταν επίσης η μαρμάρινη προτομή της Γοργώς, της γνωστής Μέδουσας, που αποτελούσε τμήμα της ζωφόρου του ναού -σύμφωνα με τη μυθολογία, όποιος θνητός αντίκριζε το βλέμμα της Μέδουσας απολιθωνόταν.
Την ίδια αναπαράσταση της Μέδουσας έφερε έντεχνα σκαλισμένη στο μπροστινό μέρος του θώρακά του ο Μέγας Αλέξανδρος. Παρεμπιπτόντως, κατά την επίσκεψή του στο μαντείο της πόλης των Διδύμων, ο Μακεδόνας στρατηλάτης είχε λάβει τον χρησμό για την μελλοντική επικυριαρχία του στην Ασία….
Με την παρουσία μου, ωστόσο, στα Δίδυμα, ολοκληρώθηκε το κεφάλαιο της αρχαίας Ιωνίας. Σειρά είχε κατόπιν η αρχαία Λυκία, που απλωνόταν στην νοτιοδυτική γωνιά της ένδοξης μικρασιατικής γης, λίγες ημέρες δρόμου μακριά…»
Θανάσης Χούντρας
