Έτσι θα είναι η ιστορική αγορά της Κυψέλης μετά την ανακαίνιση

Ο συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας ήταν από εκείνους που αντέδρασαν έντονα όταν κάποιοι εκπονούσαν σχέδια κατεδάφισης της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης. Ωστόσο πλέον δεν βρίσκεται στη ζωή για να δει πως σε λίγους μήνες η περιοχή που ζούσε και αγάπησε θα αποκτήσει ξανά την ιστορική αγορά της. Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης Φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος Αν γυρίσουμε αρκετά χρόνια πίσω, θα δούμε ότι η Φωκίωνος Νέγρη δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 1930 πάνω στο παλιό ρεύμα που διέσχιζε την περιοχή, ξεκινώντας από τα Τουρκοβούνια. Αρχικά ήταν δρόμος, ενώ επί δημαρχίας Δημήτρη Μπέη -στη δεκαετία του ’70- πλακοστρώθηκε και μετατράπηκε σε πεζόδρομο. Λίγο μετά τη χάραξη της Φωκίωνος Νέγρη, δημιουργήθηκε η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής. Ωστόσο με την πάροδο των χρόνων ήρθε και ο μαρασμός της. Το κτίριο που βρίσκεται στο στενό κλοιό των οδών Νέγρη, Ζακύνθου, Σύρου και Σποράδων, οι οποίες την περιβάλλουν, έχει τη δική του βαρύτητα για τους Κυψελιώτες. «Πότε ανοίγει ξανά;» ρωτούσαν πολλοί από τους περαστικούς που έβλεπαν υψωμένη τη μεγάλη κεντρική πύλη και τρία-τέσσερα άτομα να βρίσκονται μέσα, καθώς πήγαμε εκεί για να δούμε πώς θα είναι η αγορά σε μερικούς μήνες όταν και θα επαναλειτουργήσει. Το κτίριο φάνηκε πως είχε λόγους να διασωθεί. Όχι μόνο λόγω της θέσης που καταλαμβάνει στο συναισθηματικό κόσμο των κατοίκων της Κυψέλης. Συν τοις άλλοις επειδή χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 1580/Β/16.11.2005) και παρά το γεγονός ότι τελούσε από κατάληψη από διάφορες συλλογικότητες της περιοχής, ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, αποφάσισε να του βάλει οριστικά λουκέτο πριν από μερικά χρόνια.

Ευρωπαϊκό χρήμα και προϋπολογισμός 2.000.000 ευρώ

Με προϋπολογισμό 2.000.000 ευρώ εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική 2007-2013». Το μοναδικό κατάστημα που έχει ζωή για την ώρα είναι το ΚΕΠ της Φωκίωνος, ενώ τα υπόλοιπα καταστήματα της αγοράς περιμένουν τη σύσταση του φορέα διαχείρισης. Θα πρόκειται για ένα διοικητικό σχήμα, στο οποίο θα συμμετάσχει και ο δήμος Αθηναίων. Ο διαχειριστής θα υποδέχεται, θα εξετάζει και θα εγκρίνει ή θα απορρίπτει τις προτάσεις που θα υποβάλλουν όσοι επιθυμούν να ανοίξουν κάποια επιχείρηση στο χώρο της αγοράς. Η συγκεκριμένη διαδικασία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη μέσα από την ιστοσελίδα agorakypselis.gr. Συναντήσαμε την Αμαλία Ζέπου, αντιδήμαρχο Κοινωνίας των Πολιτών και δημοτικής αποκέντρωσης του δήμου Αθηναίων στις εγκαταστάσεις της νέας αγοράς. Κι εκείνη μας πληροφόρησε για όλα τα διαδικαστικά που θα μεσολαβήσουν έως τη στιγμή που το κτίριο θα αποκτήσει και πάλι ταμπέλες στους τοίχους και ανθρώπους οι οποίοι θα ζουν εκεί το δικό τους μερίδιο καθημερινότητας. «Το κτίριο χτίστηκε το 1935 και διαθέτει στοιχεία του μοντέρνου κινήματος. Λειτούργησε ως λαϊκή αγορά έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Τότε, η εξάπλωση ιδιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή, έπληξε τη δυναμική της αγοράς. Σταδιακά άρχισαν να κλείνουν οι επιχειρήσεις που στεγάζονταν στο συγκεκριμένο χώρο, ενώ εξελίχθηκε σε αυτό που ονομάστηκε κατάληψη, στην οποία συμμετείχαν πολλές ομάδες με πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες. Αυτές οι ομάδες άρχισαν να ασχολούνται με δραστηριότητες που αφορούσαν στην τοπική κοινότητα, κάτι το οποίο για ένα χρονικό διάστημα προσέδωσε ζωντάνια στο κτίριο. Ένα παράδειγμα ήταν η παράδοση μαθημάτων σε αλλοδαπούς. Ωστόσο κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ο δήμος δεν είχε τη δυνατότητα να συντηρεί το χώρο και να παρακολουθεί τι συμβαίνει σε αυτόν. Το κτίριο άρχισε να καταρρέει, ενώ οι καταληψίες άρχισαν να έχουν προβλήματα και προστριβές μεταξύ τους. Η ένταση κορυφώθηκε στο διάστημα 2010-2011 και ο δήμος έκρινε ότι η συγκεκριμένη κατάσταση δεν έπρεπε να συνεχιστεί. Έβαλε λουκέτο στην αγορά, ενώ κατέθεσε αίτηση για ένταξη του κτιρίου σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα αποκατάστασης, καθώς οι εγκαταστάσεις της βρισκόταν σε πολύ κακή κατάσταση», λέει στο newsbeast.gr η κυρία Ζέπου. Όπως περιγράφει η αντιδήμαρχος, δύο ήταν μεγάλες προκλήσεις κατά τη δημιουργία της νέας αγοράς. Η πρώτη είχε σχέση με το πώς θα καταλάγιαζε η ένταση και η δυσαρέσκεια της τοπικής κοινότητας που είχε δημιουργηθεί με την κατάληψη, ειδικά μετά το λουκέτο που έβαλε ο δήμαρχος στο χώρο. «Έπρεπε να σπάσουμε τον πάγο», σημειώνει χαρακτηριστικά. «Η δεύτερη αφορούσε το πώς θα χρησιμοποιήσουμε ένα τόσο μεγάλο κτίριο σε μία περιοχή, η οποία εμπορικά έχει υποβαθμιστεί σημαντικά».

Στα πρότυπα της εκκλησίας του δήμου

Πριν την έναρξη των εργασιών ο δήμος Αθηναίων κάλεσε τους κατοίκους της περιοχής να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Η συνέλευση των πολιτών λειτούργησε στο πλαίσιο της αρχαίας εκκλησίας του δήμου. Με τη διαφορά ότι η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στην αγορά της Κυψέλης και όχι στην Πνύκα, όπως γινόταν κατά τα αρχαία χρόνια… «Έπρεπε να βρούμε ένα βιώσιμο τρόπο ώστε να ζωντανέψει ξανά, κάτι το οποίο θα επέτρεπε στο κτίριο να σταθεί και πάλι στα πόδια του. Οργανώσαμε δημόσια διαβούλευση με τη συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών και ηθοποιών. Έτσι, ένα Σάββατο από το πρωί έως το βράδυ καλέσαμε τους κατοίκους, να έρθουν και να πουν πώς φαντάζονται την αγορά. Ο καθένας ξεχωριστά. Όλοι μπορούσαν να ακούσουν τις προτάσεις των υπολοίπων και να προτείνουν τις δικές τους σκέψεις για την αξιοποίηση του χώρου. Μαζεύτηκε πολύς κόσμος, ενώ κατατέθηκαν και καταγράφηκαν περισσότερες από 470 προτάσεις. Στις περισσότερες από αυτές κυριάρχησαν τα εξής επίθετα: κοινωνικό και εκπαιδευτικό. Όλοι ζήτησαν η αναζωογόνηση να έχει κοινωνικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Δεν αποκλείστηκε η εμπορική διάσταση της αγοράς, ωστόσο όταν κάποιος πρότεινε την ίδρυση ενός βιβλιοπωλείου, παράλληλα πρότεινε και τη διοργάνωση μιας βραδιάς ανάγνωσης βιβλίων… Η κοινωνική διάσταση ήταν παντού υπαρκτή», εξηγεί η κυρία Ζέπου. «Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην ερμηνεία των προτάσεων. Αυτό που σκεφτήκαμε με βάση ανάλογα μοντέλα αγορών ανά την Ευρώπη, ήταν να γίνει συνδιαχείριση του χώρου με τη συμμετοχή του δήμου Αθηναίων».

Τα κέρδη στη συντήρηση του κτιρίου

«Η αγορά στο σύνολό της θα έχει το χαρακτήρα κοινωνικής επιχείρησης, έτσι ώστε τα κέρδη να επανεπενδύονται στο κτίριο. Να μπορεί να βγάζει τα έξοδά του, τα οποία θα ισοσκελίζονται με τα έσοδα. Πρακτικά, αντί να νοικιάσει ο δήμος το οίκημα σε κάποιον ιδιώτη, προτίμησε να το παραχωρήσει σε κάποιον ο οποίος θα έχει την ευθύνη για να συνυπάρξουν τα εμπορικά καταστήματα, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις», όπως αναφέρει η αντιδήμαρχος Αθηναίων. «Το όραμα που καλείται να έχει ο διαχειριστής που θα έρθει με την πρότασή του είναι να βοηθήσει τις τρεις αυτές δραστηριότητες που σας ανέφερα, να συνεργαστούν μεταξύ τους, ώστε το σύνολο των δραστηριοτήτων να δημιουργεί το τζίρο που θα εξασφαλίσει τη λειτουργία της αγοράς», τονίζει.

Παλιά επαγγέλματα με καινούργια προσέγγιση

«Αυτό που επιδιώκουμε μεταξύ άλλων είναι να ανοίξουμε την αγορά και σε νέους επιχειρηματίες, οι οποίοι ασχολούνται με παλιά, παραδοσιακά επαγγέλματα και ταυτόχρονα θα πραγματοποιούν εργαστήρια διδασκαλίας των συγκεκριμένων επαγγελμάτων. Θέλουμε να φέρουμε ένα καινούργιο πνεύμα επιχειρηματικότητας. Όχι όμως και να ανοίξουμε ένα κατάστημα το οποίο προϋπήρχε, δεν πέτυχε και έκλεισε». «Θα μπορούσε για παράδειγμα ένας τσαγκάρης εκτός από τις υπηρεσίες που θα προσφέρει στους πελάτες του να παραδίδει μαθήματα εκμάθησης της τέχνης του τα Σαββατοκύριακα». Η διαχείριση θα έχει τη μορφή της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, όπως λέει η κυρία Ζέπου. «Μία σκέψη είναι να νοικιάζονται πάγκοι, στους όποιους θα έρχονται οι πολίτες τα Σαββατοκύριακα και θα πωλούν τα εμπορεύματά τους. Και τα χρήματα αυτά θα καταλήγουν στο φορέα διαχείρισης».

Χώρος και για μεγάλες εταιρείες

Η αντιδήμαρχος χαρακτηρίζει τη δομή λειτουργίας της αγοράς ως δομημένη πολυσυλλεκτικότητα, ενώ όπως τονίζει η εταιρεία διαχείρισης που θα δημιουργηθεί θα έχει καταστατικό με συγκεκριμένες αρμοδιότητες. «Ο καθένας θα μπορεί να ενταχθεί στο Διοικητικό Συμβούλιο του διαχειριστικού φορέα. Ωστόσο θα υπάρχει και χώρος στο κτίριο για τους μεγάλους χορηγούς, οι οποίοι θα μπορούν να νοικιάζουν μέρος του χώρου, όπως για παράδειγμα το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο πέρυσι πήρε τη Διπλάρειο για να οργανώσει έκθεση». Ο δήμος επί της ουσίας δεν θα αναλάβει να επισκευάσει κάποια βλάβη ή οποιαδήποτε ζημιά προκαλείται στο χώρο. Ο διαχειριστής οφείλει να έχει προβλέψει και για τα λειτουργικά ζητήματα. «Το στοίχημα είναι να δημιουργήσουμε ένα μοντέλο και να υπάρχει μέλλον για τα δημόσια κτίρια. Να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους όταν το κράτος δεν θα έχει τη δυνατότητα να τα συντηρεί όπως ο κόσμος τα φαντάζεται». Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα, ο δήμος δεν θα αποκομίσει κανένα έσοδο από την αγορά της Κυψέλης, ενώ ο ρόλος του θα είναι καθαρά επικουρικός για να στηθεί και να λειτουργήσει το συγκεκριμένο εγχείρημα. «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Αθήνα περισσότερα από 1.600 άδεια δημόσια κτίρια. Πρέπει να βρούμε τρόπο να τα ξαναζωντανέψουμε». Σε ό,τι αφορά την αγορά, η αντιδήμαρχος διευκρινίζει ότι θα προηγηθεί μία ενδιάμεση περίοδος λειτουργίας από το Σεπτέμβριο έως και το Δεκέμβριο έως ότου κλείσει η συμφωνία με τον επιλαχόντα διαχειριστή. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend