Το 2016 σηματοδοτεί την 30ή επέτειο ενός θρυλικού σπορ μοντέλου που έφερε επανάσταση στη μεσαία, σπορ κατηγορία το 1986, όταν βγήκε πρώτη φορά στην αγορά. Πρόκειται για την πρώτη BMW M3 που εγκαινίασε νέα πρότυπα και μέτρα σύγκρισης στην κατηγορία της, τα οποία μετά από πέντε γενιές μοντέλων εξακολουθούν να ισχύουν.
Το BMW Motorsport Division, προάγγελος του BMW M Division, ήταν ιδιαίτερα αυστηρό στην εφαρμογή καθαρά αγωνιστικής τεχνολογίας στη φάση δημιουργίας της πρώτης γενιάς M3. Έτσι γεννήθηκε ένα καθαρόαιμο σπορ μοντέλο υψηλών επιδόσεων (βασισμένο στη Σειρά 3 παραγωγής) κατάλληλο για καθημερινή χρήση. Στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν, η M βελτιώνει σταθερά το πρωτοποριακό και αποδεδειγμένα επιτυχημένο δημιούργημά της από γενιά σε γενιά, φροντίζοντας πάντα να διατηρεί την αυθεντικότητα της Μ3.
Η 30ή επέτειος της M3 μας δίνει την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε τέσσερις πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις που, για διάφορους λόγους, δεν ξεπέρασαν ποτέ το στάδιο του πρωτοτύπου. Τέσσερις «guest stars» κοσμούν με την παρουσία τους το πάρτι γενεθλίων του μακρινού προγόνου τους: η M3 Pickup (1986), η M3 Compact (1996), η M3 Touring (2000) και η δεύτερη ενσάρκωση της M3 Pickup που παρουσιάστηκε το 2011.
Η χρήση σε αγώνες αυτοκινήτων τουρισμού ήταν ο πρωταρχικός στόχος εξέλιξης για την πρώτη γενιά της BMW M 3 και όχι η δημιουργία μιας σπορ ναυαρχίδας για την οικογένεια μοντέλου μαζικής παραγωγής. Το αντίθετο μάλιστα. Η Μ3 γεννήθηκε από την όραμα ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου που θα μπορούσε να χρησιμοποιείται και στην καθημερινότητα.
Η επιλεγμένη αγωνιστική κατηγορία ήταν το Group A για αυτοκίνητα τουρισμού παραγωγής, γνωστή από το Γερμανικό Πρωτάθλημα Αυτοκινήτων Τουρισμού (DTM) που διαδέχθηκε το German Racing Championship (DRM) και σύμφωνα με τους κανόνες του Group, ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο για να πάρει έγκριση τύπου, πρέπει να έχει πουλήσει τουλάχιστον 5.000 οχήματα προδιαγραφών δρόμου μέσα σε 12 μήνες.
Η δυνατότητα της παράλληλης εξέλιξης της αγωνιστικής και της έκδοσης παραγωγής του ίδιου μοντέλου, προσέφερε στην ομάδα του project μια τεράστια ευκαιρία, την οποία αξιοποίησε δεόντως. Η κινηματική του άξονα, η ανάρτηση και η απόσβεση ήταν όλα άριστα προσαρμοσμένα στις μελλοντικές ανάγκες του μηχανοκίνητου αθλητισμού, όπως και το σύστημα φρένων, που συνδύαζε το στάνταρ ABS με εσωτερικά αεριζόμενα δισκόφρενα μπροστά και αντλία υψηλής πίεσης με κίνηση από τον κινητήρα. Λεπτομέρειες όπως η διάταξη αλλαγών σχέσεων κιβωτίου με την πρώτη ταχύτητα κάτω αριστερά πρόδιδε τις αγωνιστικές προθέσεις του οχήματος.
Πέραν αυτών, εφαρμόστηκαν τεχνικές μείωσης βάρους. Ενώ το αμάξωμα με φαρδείς θόλους τροχών ήταν κατασκευασμένο παραδοσιακά από μεταλλικά φύλλα, οι εμπρός και πίσω προφυλακτήρες μαζί με τις πλαϊνές ποδιές, το καπό και το σπόιλερ ήταν πλαστικά. Οι ειδικοί της BMW Motorsport άλλαξαν και την αεροδυναμική του αυτοκινήτου, με την κολόνα C της M3 να ακολουθεί μία διαφορετική γωνία από το στάνταρ αμάξωμα και να έχει φαρδύτερη βάση, τεχνική που βελτιστοποίησε την κατεύθυνση ροής αέρα προς την πίσω αεροτομή.
Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας εφαρμόστηκε και στον κινητήρα, καθώς, οι ειδικοί του τμήματος Motorsport χρησιμοποίησαν το 2λιτρο, 4κύλινδρο κινητήρα των μοντέλων μαζικής παραγωγής σαν βάση για τη μονάδα της Μ3, καθώς η ελαφριά δομή και ο υψηλή ροπή του ήταν η ιδανική βάση για έναν αγωνιστικό κινητήρα. Ωστόσο, για να μετατρέψουν τον πολιτισμένο κινητήρα καθημερινής χρήσης σε ένα καθαρόαιμο αγωνιστικό, χρειάστηκε να τον περάσουν από εντατικό πρόγραμμα αναβάθμισης.
Πρώτα αύξησαν τον κυβισμό σε 2.3 λίτρα και μετέτρεψαν τη διάταξη σε 4βάλβιδη. Για το σκοπό αυτό, η ομάδα χρησιμοποίησε μία κατάλληλα διαμορφωμένη κυλινδροκεφαλή από τον 6κύλινδρο της BMW M1, του οποίου οι θάλαμοι καύσης είχαν απόσταση μεταξύ τους ακριβώς ίδια με της 4κύλινδρης μονάδας. Ο στρόφαλος της M3 σχεδιάστηκε για να αντέχει μέχρι και πάνω από τις 10.000 στροφές ανά λεπτό. Επομένως, η ταχύτητα περιστροφής των 6.750 του κινητήρα του στάνταρ μοντέλου παραγωγής άφηνε μεγάλα περιθώρια για περαιτέρω εξέλιξη της αγωνιστικής έκδοσης.
Ας δούμε όμως και τις διάφορες παραλλαγές της Μ3:
M 3 Pickup (1986)
Όταν κυκλοφόρησε η πρώτη γενιά της M3, δεν ήταν μόνο οι πελάτες που ενθουσιάστηκαν, αλλά και το τμήμα BMW Motorsport που ήταν υπεύθυνο για την εξέλιξή της. Οι άνθρωποι αυτοί την είδαν ως το τέλειο μέσο μεταφοράς επαγγελματικού εξοπλισμού και ανταλλακτικών στις εγκαταστάσεις του BMW M Division στο Garching κοντά στο Μόναχο. Μοναδικό πρόβλημα, το ότι η μεταφορά αγαθών δεν ήταν από τα δυνατά σημεία της πολυτάλαντης M3.
Ωστόσο, δεν πέρασε πολύς καιρός για να αποκατασταθεί η τάξη αφού το αμάξωμα μιας Σειράς 3 Cabrio μεταμορφώθηκε σε M3 Pickup. «Το αμάξωμα του cabrio επιλέχθηκε για δύο λόγους», θυμάται ο Jakob Polschak, υπεύθυνος κατασκευής πρωτοτύπων και εργαστηρίων του M Division και εργαζόμενος της εταιρίας επί 40 και πλέον χρόνια. «Πρώτον, συνέβη να έχουμε ένα τέτοιο μοντέλο στη διάθεσή μας και σε άριστη κατάσταση. Δεύτερον, οι πρόσθετες ενισχύσεις στο αμάξωμα ενός cabrio το έκαναν ιδανική επιλογή για μια μετατροπή pickup».
Η πρώτη M3 Pickup δεν είχε τα φτερά του πρώτου μοντέλου, καθώς βασιζόταν στο στενότερο αμάξωμα του αντίστοιχου μοντέλου παραγωγής. Αρχικά χρησιμοποιούσε τον κινητήρα της λεγόμενης «Ιταλικής Μ3» που είχε μειωμένο κυβισμό 2.0λτ λόγω φορολογικών κανονισμών εκεί και ιπποδύναμη 192 ίππους. «Μετά επιλέξαμε τον αυθεντικό 4κύλινδρο κινητήρα 2.3λτ με τους 200 ίππους», αποκαλύπτει ο Polschak. Η M3 Pickup έκανε τη δουλειά της στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου αξιόπιστα πάνω από 26 χρόνια πριν τελικά αποσυρθεί, πριν από τέσσερα χρόνια.
Η μεγάλη διάρκεια λειτουργικής ζωής της M3 Pickup και μόνο δείχνει ότι, οι εκδόσεις που παρουσιάζονται εδώ δεν είναι κάποιο πείραμα ή άσκηση μηχανολογίας. Το αντίθετο, είναι αυτοκίνητα υψηλών επιδόσεων που έχουν βελτιστοποιηθεί σε πλήρη συνάρτηση με την αποστολή ή το πεδίο χρήσης του. Αυτό σημαίνει ότι ενσαρκώνουν τη φιλοσοφία BMW M. Επιπλέον, εκπλήρωσαν και έναν ακόμα σημαντικό σκοπό: «Οι μαθητευόμενοι, οι εκπαιδευόμενοι και οι ασκούμενοι πτυχιούχοι μας βοήθησαν στην κατασκευή όλων αυτών των πρωτοτύπων», εξηγεί ο Polschak. «Αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανεκτίμητη πρακτική εμπειρία απελευθερώνοντας ταυτόχρονα πόρους για εμάς, κλαστική περίπτωση «κερδίζεις – κερδίζω» (win-win)».
BMW M 3 Compact (1996)
Το ίδιο ίσχυσε ασφαλώς και για τη 1996 M3 Compact. Το σκεπτικό πίσω από αυτό το μοντέλο ήταν να μυήσει κυρίως τους νεότερους πελάτες στον κόσμο των αυτοκινήτων BMW M. «Μέχρι ενός σημείου, η M3 Compact μπορεί να θεωρηθεί πρόγονος της σημερινής BMW M2», σημειώνει ο υπεύθυνος συνεργείου της BMW M. Εάν είχε προχωρήσει στην παραγωγή, η ιπποδύναμη του κινητήρα της Μ3 πιθανόν να είχε κάπως μειωθεί. Στο πρωτότυπο όμως, μπορούσε να απελευθερώσει και τους 321 ίππους, κάνοντας παιχνίδι την ώθηση ενός ελαφρού αυτοκινήτου (μόλις 1300 κιλά). «Είναι κατά 150 κιλά ελαφρύτερο, πιο ευέλικτο, πιο σταθερό και ακόμα πιο ασυμβίβαστο», ήταν το σχόλιο του Γερμανικού περιοδικού αυτοκινήτου “auto motor und sport” (τεύχος αρ. 13/1996) μετά τη δοκιμή.
BMW M 3 Touring (2000)
Η πρωτότυπη M3 Touring δημιουργήθηκε έχοντας κατά νου ένα μοντέλο παραγωγής. Η M3 Compact δόθηκε σε δημοσιογράφους για δοκιμές αφενός για λόγους κύρους, αφετέρου για να σφυγμομετρηθεί το ενδιαφέρον των πελατών. Ωστόσο η M3 Touring εξυπηρέτησε αποκλειστικά εσωτερικούς σκοπούς. «Αυτό το πρωτότυπο μας επέτρεψε να δείξουμε ότι από καθαρά τεχνικής απόψεως τουλάχιστον, ήταν εφικτή η ενσωμάτωση μιας M3 Touring στην τρέχουσα παραγωγή της στάνταρ Σειράς 3 Touring με ελάχιστη δυσκολία», εξηγεί ο Jakob Polschak. «Κάτι σημαντικό που χρειαζόταν να δείξουμε ήταν ότι οι πίσω πόρτες του στάνταρ μοντέλου παραγωγής μπορούσαν να προσαρμοστούν στους πίσω θόλους των τροχών χωρίς χρήση νέων και ακριβών εργαλείων». Μπαίνοντας στη γραμμή συναρμολόγησης, απαιτούνταν ελάχιστες πρόσθετες εργασίες για την τοποθέτηση εξαρτημάτων τύπου Μ στη Μ3 Touring.
BMW M 3 Pickup (2011)
Μόλις η πρώτη γενιά M3 Pickup που αναφέραμε πριν άρχισε να παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια φθοράς μετά από 25 χρόνια ζωής, είχε έρθει η ώρα για τη διάδοχό της. Όπως και στο πρώτο μοντέλο, οι υπεύθυνοι εξέλιξης επέλεξαν και πάλι ένα cabrio αμάξωμα λόγω της ενισχυμένης δομής.
«Οι εργασίες μετατροπής είχαν αρχικά προχωρήσει με τους συνήθεις αργούς ρυθμούς την άνοιξη του 2011. Και ξαφνικά, κάποιος είχε την έμπνευση το όχημα να διαφημιστεί σαν πρωταπριλιάτικο αστείο και η 1η Απριλίου ήταν ήδη πολύ κοντά», θυμάται ο Polschak. Για την «πληροφόρηση» του κοινού, κατασκοπευτικές φωτογραφίες από δοκιμές σεταρίσματος στην πίστα Nürburgring’s Nordschleife διέρρευσαν στο Τύπο, δίνοντας τροφή σε εικασίες σχετικά με σχέδια για την κατασκευή ενός μοντέλου παραγωγής.
Το «κόλπο» έπιασε. Όπως φαίνεται από άρθρα της εποχής πολλοί δημοσιογράφοι και bloggers τσίμπησαν το δόλωμα και πίστεψαν τις φήμες. Ακόμα και το επίσημο δελτίο τύπου που δημοσιεύτηκε την 1η Απριλίου 2011 δεν ξεκαθάριζε από την αρχή το θέμα, αφού αρχικά παρουσίαζε την M3 Pickup ως τέταρτη έκδοση του μοντέλου, μετά τα Sedan, Coupe και Cabrio, και συνέχιζε ως εξής: «Με 420 ίππους κάτω από το καπό και ωφέλιμο φορτίο 450 κιλά στον πίσω άξονα, ο συνδυασμός αγωνιστικής οδηγικής απόλαυσης BMW M και καθημερινής πρακτικότητας προάγεται σε νέα επίπεδα». Επίσης τόνιζε ότι ο συντελεστής αεροδυναμικής (Cd) ήταν ελάχιστα υψηλότερος από αυτόν της M3 Coupe, το αυτοκίνητο ήταν 50 κιλά ελαφρύτερο από το Cabrio και η οροφή targa βάρους 20 κιλών, μπορούσε να αφαιρεθεί χαμηλώνοντας ακόμα περισσότερο το κέντρο βάρους προς όφελος της δυναμικής συμπεριφοράς.
Μόνο η τελευταία παράγραφος του δελτίου τύπου διακριτικά αποκάλυπτε ότι το εν λόγω μοντέλο ήταν στην πραγματικότητα ένα μοναδικό όχημα εσωτερικών μεταφορών. Αντίθετα με τον προκάτοχό του, ωστόσο είχε εγκριθεί για χρήση στο δρόμο.
BMW M 3: σημείο αναφοράς για πέντε γενιές
Έχουν περάσει ήδη 30 χρόνια σχεδόν από τότε που ξεκίνησε η παραγωγή των πρώτων M3 μαζικής παραγωγής. Αυτό ήταν το πρώτο κεφάλαιο σε μία ιστορία επιτυχίας πρωτοφανή στον κόσμο της αυτοκίνησης. Ο 4κύλινδρος κινητήρας 2.3 λτ με 4βάλβιδη τεχνολογία απέδιδε 200 ίππους και επιτάχυνε τη M3 βάρους μόλις 1.200 κιλών, από 0 στα 100 χλμ. σε μόλις 6,7΄΄, ενώ η τελική ταχύτητα ήταν 235 χλμ.
Το 1988 αποκαλύφθηκε η έκδοση Evo, με ιπποδύναμη αυξημένη στα 220 ίππους και τελική ταχύτητα 243 χλμ. Το 1990 ακολούθησε το τελευταίο στάδιο εξέλιξης της πρώτης γενιάς Μ3: M3 Sport Evolution με κινητήρα 2.5 λτ 238 ίππους, και παραγωγή περιορισμένη στα 600 αντίτυπα.
Η δεύτερη γενιά της M3 (που αυτή τη φορά δεν προοριζόταν αποκλειστικά για αγωνιστική χρήση) ήταν πολύ πιο διακριτική. Παρουσιάστηκε το 1992, με τον 6κύλινδρο κινητήρα να αποδίδει 286 ίππους από 3000 κ.εκ. και μέγιστη ροπή 32,6 χγρμ. Επίσης διέθετε το καινοτόμο, νέο σύστημα ελέγχου εκκεντροφόρων VANOS. Το νέο μοντέλο πέτυχε δύο παγκόσμια ρεκόρ, για την υψηλότερη ισχύ ανά λίτρο (97 ίππους το λίτρο) και την υψηλότερη ειδική ροπή (11 χγρμ.το λίτρο) σε έναν ατμοσφαιρικό κινητήρα μαζικής παραγωγής.
Στα πλαίσια ενός εκτενούς facelift το 1995 ο κυβισμός του 6κύλινδρου εν σειρά κινητήρα αυξήθηκε από 2.990 σε 3.201κ.εκ., με την ισχύ να αυξάνεται στους 321 ίππους. Εξάλλου, ο νέος κινητήρας είχε τεχνολογία Double-VANOS με πλήρως μεταβλητό έλεγχο εκκεντροφόρων εισαγωγής και εξαγωγής. Το καλοκαίρι του 1996, η M3 έγινε το πρώτο αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής με προαιρετικό, αυτοματοποιημένο μηχανικό κιβώτιο SMG.
Διαθέτοντας αλουμινένιο καπό με το χαρακτηριστικό φούσκωμα, προτεταμένους θόλους τροχών, ένα αεροδυναμικό κάλυμμα πορτμπαγκάζ με ενσωματωμένη διακριτική αεροτομή και τέσσερις απολήξεις στην έξοδο του συστήματος εξαγωγής διπλής ροής, η τρίτη γενιά M3 που παρουσιάστηκε το 2000 εντυπωσίασε με την εμφάνισή της. Η ιπποδύναμη ήταν για μία ακόμα φορά προϊόν ενός ατμοσφαιρικού, 6κύλινδρου εν σειρά κινητήρα. Η εντελώς νέα κινητήρια μονάδα απέδιδε 343 ίππους από 3.246 κυβ. εκ. και μέγιστη ροπή 37,2 χγρμ.
Αντί για straight-six κινητήρα, όπως οι δύο προηγούμενες γενιές του αυτοκινήτου, η τέταρτη ενσάρκωση της M3 που παρουσιάστηκε το 2007 χρησιμοποιούσε έναν υψηλόστροφο, ατμοσφαιρικό V8 που απέδιδε 420 ίππους. Ανάμεσα στα εκτενή μέτρα σχεδίασης ελαφρού βάρους που υιοθετήθηκαν ήταν η οροφή από CFRP (στάνταρ εξοπλισμός) και ένας εμπρός άξονας αποκλειστικά από αλουμίνιο.
Η τρέχουσα (5η) γενιά της M3 λανσαρίστηκε την άνοιξη του 2014. Σύμφωνα με την αλλαγή ονοματολογίας των μοντέλων μαζικής παραγωγής της BMW, μόνο το τετράθυρο sedan φέρει το σήμα Μ3, ενώ οι εκδόσεις coupe και cabrio έλαβαν την ονομασία Μ4. Και τις τρεις εκδόσεις αμαξώματος, κινεί ένας εύστροφος straight-six κινητήρας με τεχνολογία M TwinPower Turbo και 431 ίππους. Ανάμεσα στα μέτρα σχεδίασης ελαφρού βάρους που εφαρμόστηκαν με σχολαστικότητα είναι η εκτενής χρήση ελαφρών υλικών όπως το CFRP και το αλουμίνιο, για πολλά από τα εξαρτήματα του πλαισίου και του αμαξώματος. Μέσω αυτών, το νέο μοντέλο είναι κατά 80 κιλά ελαφρύτερο από τον προκάτοχό του.
Φέτος το καλοκαίρι, το BMW M Division κυκλοφόρησε μία αποκλειστική, ειδική έκδοση (περιορισμένης παραγωγής 500 αντιτύπων σε όλο τον κόσμο) σαν φόρο τιμής στην επιτυχημένη 30χρονη ιστορία της M3. Με εξωτερική βαφή Macao Blue metallic, η M3 «30 Jahre M3» παραπέμπει στη πρώτη γενιά του αυτοκινήτου το οποίο λανσάρισε τη συγκεκριμένη απόχρωση. Το Competition Package, που περιλαμβάνεται στο βασικό εξοπλισμό και αποτελείται από εκτενείς μετατροπές στον κινητήρα και την ανάρτηση, αυξάνει την ισχύ του επετειακού μοντέλου κατά 19 ίππους (συνολικά 450 ίπποι).
Νίκος Τσάδαρης
