Ο επικεφαλής του Γραφείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Κόσοβο και ειδικός εκπρόσωπος της ΕΕ, Σάμουελ Ζμπόγκαρ, χαρακτήρισε την ίδρυση ειδικού δικαστηρίου στο Κόσοβο, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ως ιστορική ευκαιρία που θα διαλύσει το «μαύρο σύννεφο» των καταγγελιών για εγκλήματα πολέμου.
Ο κ. Ζμπόγκαρ τόνισε ότι οι αρχές του Κοσόβου κατανοούν πλήρως την ιστορικής σημασίας ευκαιρία και υπογράμμισε ότι κάθε έγκλημα πρέπει να τιμωρηθεί και να διακριβωθεί η τύχη κάθε θύματος, σημειώνοντας ότι η δημιουργία ειδικού δικαστικού μηχανισμού είναι απαραίτητη, καθώς το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) δεν αναλαμβάνει πλέον νέες υποθέσεις.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρότεινε τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου, ώστε να διαλευκάνει τις καταγγελίες της έκθεσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, που συνέταξε ο Ντικ Μάρτι και να εδραιώσει μία απαραίτητη δικαστική πλατφόρμα για να εκδικάσει ενδεχόμενες κατηγορίες της ειδικής ομάδας ερευνών SITF (σ.σ. της ειδικής ομάδας δράσης «Task Force» που λειτουργεί υπό την καθοδήγηση της αποστολής της ΕΕ για την επιβολή του νόμου στο Κόσοβο (Eulex) και έχει αναλάβει να διερευνήσει τους ισχυρισμούς για εγκλήματα πολέμου και οργανωμένο έγκλημα που εμπεριέχονται στην έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης).
«Ένα τέτοιο δικαστήριο μπορεί μια για πάντα να απομακρύνει από το Κόσοβο το “μαύρο σύννεφο” των σοβαρών καταγγελιών, με τις οποίες το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) δεν μπορεί να ασχοληθεί, εφόσον δεν αναλαμβάνει νέες υποθέσεις» δήλωσε ο κ. Ζμπόγκαρ απαντώντας στην ερώτηση γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει τα σχέδια δημιουργίας δικαστηρίου για τα εγκλήματα πολέμου στο Κόσοβο.
«Η συγκρότηση του δικαστηρίου είναι επίσης ένα από τα αναγκαία βήματα σε μία μακρά διαδικασία τιμωρίας κάθε εγκλήματος που διαπράχθηκε στην περιοχή. Ασφαλώς δεν θα αλλάξει τα ιστορικά δεδομένα, ούτε τις τύχες των εθνών αλλά μπορεί να φέρει ενώπιον της δικαιοσύνης μεμονωμένους εγκληματίες» επεσήμανε ο επικεφαλής του Γραφείου της ΕΕ στο Κόσοβο και ειδικός εκπρόσωπος της ΕΕ.
Ο κ. Ζμπόγκαρ, απαντώντας στην ερώτηση αν η ειδική ομάδα της Eulex που ερευνά τους ισχυρισμούς για εμπόριο ανθρώπινων οργάνων έχει νέα στοιχεία που καθιστούν επιτακτική τη δημιουργία νέου δικαστηρίου, παρέπεμψε στην Eulex, τονίζοντας ότι «το γραφείο της ΕΕ στο Κόσοβο δεν μπορεί να απαντήσει στο όνομα της Eulex».
Σε ερώτηση αν η κοινωνία του Κοσόβου είναι αρκετά ώριμη να αποδεχθεί το ειδικό δικαστήριο και να συνεργαστεί, ο κ. Ζμπόγκαρ εκτίμησε ότι «η δημόσια συζήτηση σε έντονους τόνους και η τελική θετική ψηφοφορία στη Βουλή του Κοσόβου απέδειξε την πολυπλοκότητα στην αντίληψη του προβλήματος αυτού και την αποφασιστικότητα των υπεύθυνων για τη λήψη αποφάσεων στο Κόσοβο να ξεκαθαρίσουν την υπόθεση αυτή μια για πάντα».
«Η θετική τους ψήφος απέδειξε την εμπιστοσύνη τους στη δικαιοσύνη και την προσήλωσή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση» υπογράμμισε.
Όσον αφορά τον ρόλο που θα έχει η ΕΕ στις διαδικασίες συγκρότησης και στη λειτουργία του δικαστηρίου, ο κ. Ζμπόγκαρ διευκρίνισε ότι η Ένωση θα συνεχίσει να έχει ανάμειξη μέσω της Eulex.
«Σύμφωνα με τη -μόλις τώρα επικυρωμένη- ανταλλαγή επιστολών μεταξύ της προέδρου του Κοσόβου, Ατιφέτα Γιαχγιάγκα και της ύπατης εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Κόσοβο, Κάθριν Άστον, οι μελλοντικές δραστηριότητες στη δημιουργία του ειδικού δικαστηρίου θα καθοριστούν μέσω νομικών και συνταγματικών αλλαγών στο Κόσοβο, καθώς και μέσω διμερών συμφωνιών με τη χώρα που θα φιλοξενήσει τη δεύτερη έδρα του δικαστηρίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει εμπλεκόμενη μέσω της Eulex» τόνισε.
Κληθείς να αποσαφηνίσει ποια είναι η απάντηση της ΕΕ σε αξιωματούχους της Πρίστινας που υποστηρίζουν ότι το δικαστήριο συνιστά προσβολή και αδικία για το Κόσοβο, ο κ. Ζμπόγκαρ υπογράμμισε ότι «οι αρχές του Κοσόβου απέδειξαν ψηφίζοντας υπέρ της επικύρωσης της απόφασης για την ίδρυση του ειδικού δικαστηρίου ότι κατανοούν πλήρως την ιστορική σημασία και την ευκαιρία που προσφέρει το δικαστήριο για την ενίσχυση της φήμης ενός σύγχρονου, Κοσόβου με αυτοπεποίθηση, που σέβεται το κράτος δικαίου».
Στις 23 Απριλίου, η Βουλή του Κοσόβου ψήφισε υπέρ της συγκρότησης ειδικού δικαστηρίου που θα ερευνήσει τους ισχυρισμούς που διατύπωσε σε έκθεσή του, το 2010, ο ειδικός εισηγητής του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντικ Μάρτι για εμπόριο ανθρώπινων οργάνων από μέλη του «Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου» στη διάρκεια των συγκρούσεων στο Κόσοβο.
Η έκθεση υιοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2011 από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συγκρότησε τον Σεπτέμβριο του 2011 ειδική ομάδα ερευνών με επικεφαλής τον Αμερικανό εισαγγελέα, Κλιντ Ουίλιαμσον για να διεξάγει ανεξάρτητη ποινική έρευνα του ειδικού εισηγητή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η έκθεση του Ντικ Μάρτι επικεντρώνεται σε ισχυρισμούς για συμμετοχή του ΑΣΚ σε απαγωγές, παράνομη φυλάκιση και αφαίρεση και παράνομο εμπόριο ζωτικών οργάνων απαχθέντων Σέρβων και άλλων αμάχων.
Η ειδική ομάδα δεν έχει ακόμη δημοσιοποιήσει τα ευρήματά της, αλλά, όπως όλα δείχνουν, θα υπάρξουν κατηγορητήρια με τα οποία θα ασχοληθεί το νέο δικαστήριο.
Το ειδικό δικαστήριο θα λειτουργεί στο πλαίσιο του δικαστικού συστήματος του Κοσόβου, αλλά για την ενίσχυση της προστασίας των μαρτύρων και την ασφάλεια γενικότερα, ένα τμήμα του με διεθνές προσωπικό θα έχει έδρα σε ένα κράτος- μέλος της ΕΕ.
Η EULEX θα διορίσει τους διεθνείς δικαστές και εισαγγελείς του δικαστηρίου.
