Ο αμερικανός γιατρός που εκτέλεσε περισσότερες από 130 υποβοηθούμενες αυτοκτονίες στις ΗΠΑ μόνο ως αμφιλεγόμενος μπορεί να χαρακτηριστεί, καθώς πήρε στα χέρια του τις τύχες των ασθενών του, δίνοντας έτσι απρόοπτη λύση στο διαπρεπές δίλημμα της ευθανασίας.
Ο «άγγελος» του δικαιώματος στον αξιοπρεπή θάνατο δεν κοντοστάθηκε ποτέ να σκεφτεί τι έκανε, πυροδοτώντας με τις πράξεις του όχι μόνο θύελλα αντιδράσεων, αλλά και έναν γόνιμο διάλογο για την ευθανασία και τη νομοθεσία της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας.
Ο αμφιλεγόμενος παθολόγος, που δήλωνε ευθαρσώς ότι «το να πεθαίνεις δεν είναι έγκλημα», δεν δίστασε μάλιστα να χορηγήσει φονική δόση σε ασθενή του στο τελικό στάδιο μπροστά στην τηλεόραση, με το βίντεο του δικτύου CBS News να καταλήγει τελικά στη δίωξη και την καταδίκη του.
Ο Κεβόρκιαν πέρασε στη φυλακή 8 χρόνια κατηγορούμενος για φόνο δευτέρου βαθμού και αποφυλακίστηκε τελικά με εγγύηση το 2007, όντας πλέον βαριά άρρωστος. Όρος μάλιστα της απελευθέρωσής του ήταν να μη βοηθήσει άλλους ασθενείς να αυτοκτονήσουν!
Ο άνθρωπος που πυροδότησε τέτοια κουβέντα για την ηθική και τη δεοντολογία της ευθανασίας έφυγε από τη ζωή το 2011, αφήνοντας βαριά κληρονομιά στην κοινωνία: να κρίνει δηλαδή αν οι πράξεις του ήταν έγκλημα ή ανθρωπισμός κι αν ο ίδιος ήταν άγγελος του θανάτου ή κήρυκας της ελπίδας και της αξιοπρέπειας…
Πρώτα χρόνια
Ο Τζέικομπ «Τζακ» Κεβόρκιαν γεννιέται στις 26 Μαΐου 1928 στο Μίσιγκαν μέσα σε φτωχή οικογένεια αρμένιων προσφύγων. Ο πατέρας του ήταν βιομηχανικός εργάτης και ο Τζακ ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά της φαμίλιας, μεγαλώνοντας μάλιστα με σχετική άνεση σε σχέση με τους άλλους μετανάστες της αρμενικής κοινότητας, καθώς ο πατέρας του λειτούργησε κάποια στιγμή δική του εταιρεία.
Οι θεοσεβούμενοι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά θέλοντας να τους εμφυσήσουν τη χριστιανική ηθική, ώστε να γίνουν καλοί πιστοί κάποια στιγμή. Παρά τις συχνές επισκέψεις στην τοπική εκκλησία, ο Τζακ φαίνεται να έχει από μικρός διάθεση αμφισβήτησης κι έτσι το ξεκαθαρίζει στους γονείς του ότι δεν έχει άλλη θρησκεία για κείνον! Ήταν μόλις 12 ετών.
Ταυτοχρόνως, διαπρέπει στο σχολείο επιδεικνύοντας τρομερή νοημοσύνη, ενώ παράλληλα με τις γυμνασιακές του υποχρεώσεις μαθαίνει μόνος του γερμανικά και ιαπωνικά. Ήταν το εκκεντρικό «φυτό» του σχολείου, διαβάζοντας συνεχώς και μένοντας κλεισμένος στο σπίτι.
Το 1945, σε ηλικία 17 ετών, ολοκληρώνει το σχολείο και γίνεται δεκτός στο Τμήμα Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Σε λιγότερο όμως από μία χρονιά βαριέται τη μηχανική και στρέφεται στη βιολογία και λίγο αργότερα στην ιατρική. Κι έτσι το 1952 θα πάρει το πτυχίο του στην ιατρική και θα αρχίσει ειδικότητα στην παθολογία αμέσως μετά.
Το ξέσπασμα του Πολέμου της Κορέας θα διακόψει ωστόσο απρόοπτα την ειδίκευσή του, με τον νεαρό γιατρό να υπηρετεί για 15 μήνες στα ασιατικά χαρακώματα…
Πρώιμη καριέρα
Κάνοντας την ειδικότητά του στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν τη δεκαετία του 1950, ο Κεβόρκιαν άρχισε να ασχολείται με ασθενείς με ανίατες παθήσεις, συχνά στο τελικό στάδιο της νόσου τους, και μαγεύτηκε από την ψυχική δύναμη που επιδείκνυαν οι άνθρωποι αυτοί.
Τους επισκεπτόταν έκτοτε συχνά, φωτογραφίζοντας τα μάτια τους καθώς προσπαθούσε να συλλάβει τη στιγμή του θανάτου τους, θεωρώντας πως αυτό θα βοηθούσε τους συναδέλφους του να ξεχωρίζουν τον θάνατο από την απλή λιποθυμία!
Ο Κεβόρκιαν τάραξε τα νερά της ιατρικής κοινότητας ήδη από νωρίς στην καριέρα του όταν πρότεινε τη χρήση των θανατοποινιτών ως πειραματικών υποκειμένων. Παρουσίασε επισήμως την ιδέα του το 1958 μπροστά στην εμβρόντητη Εθνική Επιτροπή Υγείας! Λόγω των προτάσεών του και της ανορθόδοξης ιατρικής ματιάς του, του κόλλησαν από τότε το παρατσούκλι «Δρ Θάνατος».
Η δημοσιότητα που πήρε η πρότασή του σύντομα θα τον κάνει να χάσει τη δουλειά του στην πανεπιστημιακή κλινική, αναλαμβάνοντας βέβαια καθήκοντα σε άλλη. Εκεί θα συγκεντρώσει για άλλη μια φορά τα φώτα της δημοσιότητας όταν θέλησε να μιμηθεί τον άθλο ρώσων γιατρών και να μεταγγίσει αίμα από πτώματα σε ζωντανούς ασθενείς! Το πείραμα αποδείχθηκε όμως άκρως επιτυχημένο και τα αποτελέσματά του θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο πεδίο της μάχης, σώζοντας έτσι τη ζωή σε βαριά τραυματισμένους ασθενείς. Έτσι τουλάχιστον ισχυριζόταν ο Κεβόρκιαν.
Ο αεικίνητος γιατρός παρουσίασε την ιδέα του στο Πεντάγωνο και επέμεινε να χρησιμοποιηθεί άμεσα η μέθοδός του στον Πόλεμο του Βιετνάμ, αν και οι επιτελείς δεν ήταν έτοιμοι να επιδείξουν τέτοια τόλμη. Αντιθέτως, ξεσήκωσε για άλλη φορά θύελλα αντιδράσεων, τη μήνη των συναδέλφων του φυσικά και τα κονδύλια για την έρευνά του κόπηκαν μονομιάς. Το «Δρ Θάνατος» είχε έρθει για να μείνει…
Σταυροφορία για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία
Τα επόμενα χρόνια θα τα περνούσε ο Κεβόρκιαν να περιπλανιέται από κλινική σε κλινική και από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, δημοσιεύοντας τουλάχιστον 30 άρθρα και μελέτες που αντικατόπτριζαν τις απόψεις του για τον θάνατο και τη φιλοσοφία της ιατρικής. Λίγο αργότερα άνοιξε τη δική του κλινική στο Ντιτρόιτ, πτώχευσε όμως στα γρήγορα και μετακόμισε στην Καλιφόρνια για τις ανάγκες της νέας του θέσης.
Κάποια στιγμή (δεκαετία του 1970) παράτησε το ιατρικό επάγγελμα για να αφιερωθεί σε μια ταινία που ήθελε να κάνει, αλλά και στην παλιά και ξεχασμένη πια εκστρατεία του για την αναγκαστική συμπερίληψη των θανατοποινιτών στις ιατρικές δοκιμές. Μέχρι το 1982 ήταν άνεργος, μόνος και κοιμόταν στο αυτοκίνητό του, ζώντας αποκλειστικά με το προνοιακό επίδομα.
Το 1985 έγραψε ένα εκτεταμένο χρονικό για ιατρικά πειράματα που είχαν βασιστεί ιστορικά σε χρήση κακοποιών και καταδικασμένων εγκληματιών, το οποίο δημοσιεύτηκε σε «σκοτεινή» επιθεώρηση το 1986. Τότε ήταν που έβαλε στο στόχαστρό του την ευθανασία, ως άλλον έναν τρόπο για να προωθήσει την καμπάνια του με τους θανατοποινίτες: διάβασε για μια ομάδα ολλανδών γιατρών που βοηθούσαν τους ασθενείς τους να φύγουν από τον κόσμο μέσω φονικής ένεσης κι εκεί ακριβώς βάσισε τη νέα του σταυροφορία.
Νέα άρθρα παράγονταν πια με καταιγιστικούς ρυθμούς, αυτή τη φορά για την ευθανασία και τις ευεργετικές της ιδιότητες για τον πάσχοντα που υποφέρει, ενώ την ίδια εποχή σκαρώνει την πρώτη του συσκευή ευθανασίας, το «Thanatron», το οποίο συναρμολόγησε με υλικά κάτω των 45 δολαρίων.
Με τη συσκευή θανάτου του Κεβόρκιαν, οι ασθενείς του τελικού σταδίου θα μπορούσαν να χορηγήσουν οι ίδιοι στον εαυτό τους το θανατηφόρο κοκτέιλ, περισώζοντας την αξιοπρέπειά τους. Κι έτσι, έπειτα από χρόνια απορρίψεων από ιατρικά συμβούλια και εθνικές επιτροπές, ο Κεβόρκιαν επέστρεφε δριμύτερος με μια νέα καμπάνια: τη δημιουργία κλινικών θανάτου, όπου οι γιατροί θα βοηθούσαν τους ασθενείς να αυτοκτονήσουν χρησιμοποιώντας την εφεύρεσή του…
Γράφοντας ειδήσεις
Ο Τζακ Κεβόρκιαν έμελλε να γίνει διαβόητος το 1990, όταν υποβοήθησε την αυτοκτονία της Janet Adkins, μιας 45χρονης γυναίκας από το Μίσιγκαν που έπασχε από Αλτσχάιμερ. Η ίδια ήταν μέλος ένωσης υπέρ του δικαιώματος στην ευθανασία πριν καν αρρωστήσει, ψάχνοντας από την πρώτη στιγμή που τη βρήκε η συμφορά τόσο τρόπο για να φύγει αξιοπρεπώς από τη ζωή όσο και κάποιον να τη βοηθήσει, πριν η νευροεκφυλιστική νόσος τής στερήσει τη δυνατότητα.
Όταν λοιπόν άκουσε η ασθενής για τη φονική εφεύρεση του Κεβόρκιαν επικοινώνησε μαζί του κι εκείνος συμφώνησε να τη βοηθήσει. Η αυτοκτονία θα λάμβανε μάλιστα χώρα μέσα στο βανάκι του, έξω ακριβώς από πάρκο της πόλης. Όπως και έγινε δηλαδή, με την ασθενή να καταλήγει μέσα σε 5 λεπτά. Όταν μάλιστα η είδηση έκανε τον γύρο της Αμερικής, ο γιατρός ήταν ταυτοχρόνως ήρωας και εγκληματίας, άγγελος του θανάτου και ανθρωπιστής μεγάλος!
Η πολιτεία του Μίσιγκαν του άσκησε δίωξη για τον φόνο της Adkins, αν και η υπόθεση σύντομα θα εγκαταλειπόταν εξαιτίας της τρωτής νομοθεσίας για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Το 1991 ωστόσο δικαστής απαγόρευσε στον Κεβόρκιαν να χρησιμοποιεί τη συσκευή θανάτου του, την ίδια ώρα που ο ιατρικός σύλλογος του πήρε πίσω την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.
Όχι ότι αυτά αποθάρρυναν βέβαια τον Κεβόρκιαν, ο οποίος συνέχισε το έργο του με αμείωτο ρυθμό. Καθώς δεν μπορούσε πια να προμηθεύεται τα φάρμακα που χρειαζόταν για το φονικό μείγμα, συναρμολόγησε μια νέα μηχανή θανάτου, το «Mercitron», το οποίο μέσω μάσκας οξυγόνου έφερνε σε επαφή τον ασθενή με το τοξικό μονοξείδιο του άνθρακα.
Την επόμενη χρονιά, η πολιτεία του Μίσιγκαν απαγόρευσε διά νόμου την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, σε μια πράξη που φωτογράφιζε ευθέως τον Κεβόρκιαν! Ως αποτέλεσμα, ο απρόθυμος να σταματήσει γιατρός φυλακίστηκε δύο φορές, αν και βγήκε πάλι εξαιτίας της ασάφειας του νόμου (αλλά και του καλού του δικηγόρου).
Ο «Δρ Θάνατος» διώχθηκε 4 συνολικά φορές στο Μίσιγκαν για ευθανασία, αν και αθωώθηκε σε όλες…
Καταδίκη, φυλακή και θάνατος
Το 1998 η πολιτεία του Μίσιγκαν ξαναχτύπησε, κάνοντας πια την ευθανασία κακούργημα και κλείνοντας όλες τις «τρύπες» που επέτρεπαν στον Κεβόρκιαν να τη σκαπουλάρει. Ο ίδιος όμως συνέχισε να βοηθά ασθενείς να φεύγουν από τον κόσμο, όπως εξάλλου συνέχισαν και τα δικαστήρια να τον κυνηγούν.
Αυτό όχι μόνο δεν πτόησε τον γιατρό, αλλά τον πείσμωσε ακόμα περισσότερο: το 1998 επέτρεψε στο δίκτυο CBS να προβάλει ένα βιντεάκι που είχε φτιάξει ο Κεβόρκιαν, που τον παρουσίαζε να χορηγεί φονική δόση στον ανίατο ασθενή Thomas Youk. Μετά την προβολή στην αμερικανική τηλεόραση, ο γιατρός μίλησε στις ειδήσεις και δεν δίστασε να προκαλέσει το ποινικό σύστημα της χώρας να τον διώξει για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία!
Ο εισαγγελέας παραμόνευε και αυτή τη φορά τον κατηγόρησε για φόνο δευτέρου βαθμού! Ο γιατρός αρνήθηκε νομική εκπροσώπηση και αποφάσισε να υπερασπιστεί μόνος του τον εαυτό του στη δίκη. Κι έτσι στις 26 Μαρτίου 1999, ο Τζακ Κεβόρκιαν κρίθηκε ένοχος και τον Απρίλιο καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη, χωρίς δυνατότητα αναστολής της ποινής του.
Τα επόμενα τρία χρόνια προσπάθησε να φέρει την υπόθεση στο εφετείο, ακόμα και στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, αν και οι νομικές επικλήσεις του δεν εισακούστηκαν ποτέ.
Την 1η Ιουνίου 2007, έχοντας ήδη συμπληρώσει 8 χρόνια στη φυλακή, ο Κεβόρκιαν αποφυλακίστηκε, τόσο λόγω της καλής του συμπεριφοράς όσο και εξαιτίας της κακής του υγείας. Όρος απαράβατος για την αποφυλάκισή του, να μην εμπλακεί ποτέ ξανά σε υποβοηθούμενη αυτοκτονία! Οι γιατροί της φυλακής θεώρησαν, λόγω της ηπατίτιδας και της μόνιμης βλάβης στο συκώτι του, ότι δεν είχε πολλά ψωμιά ακόμα, αν και εκείνος σύντομα ανέρρωσε και άρχισε πάλι να πιέζει για την αποποινικοποίηση της ευθανασίας!
Αφού όργωσε τα ιατρικά συνέδρια της Αμερικής, το 2008 ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κατέβει στις εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος: παρά το γεγονός ότι δεν κέρδισε, απέσπασε το 2,6% των ψήφων των πολιτών του Μίσιγκαν.
Ο «Δρ Θάνατος», ή «Δρ Ζωή» και «Δρ Ελπίδα» για κάποιους, έφυγε από τη ζωή στις 3 Ιουνίου 2011 σε νοσοκομείο του Μίσιγκαν, όπου νοσηλευόταν εδώ και δύο βδομάδες με νεφρική και καρδιακή ανεπάρκεια. Η συζήτηση που άνοιξε η σταδιοδρομία του, για το δικαίωμα δηλαδή στον θάνατο, δεν παίρνει εύκολες απαντήσει και η πραγμάτευσή της απαιτεί ψυχραιμία και καθαρό μυαλό…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
