Νέοι επιστήμονες με ταλέντο βγάζουν την επιστημονική γνώση από τα εργαστήρια και τις σχολικές τάξεις και τη φέρνουν, με όχημα το θεατρικό σανίδι, σε επαφή με το ευρύ κοινό και κυρίως τους νέους. Η ομάδα Science Reactors που δρα τα τελευταία τρία χρόνια και έχει στόχο την επικοινωνία της Επιστήμης, συμμετέχει με δύο δραστηριότητες, με μία θεατρική παράσταση και το Stand-up Science, στις εκδηλώσεις για τη Βραδιά του Ερευνητή στις 25 Σεπτεμβρίου.
Δεν είναι ηθοποιοί, όπως ξεκεθαρίζουν οι ίδιοι, αλλά επιστήμονες που πιστεύουν, ότι «η επιστήμη δεν είναι για λίγους» και πως πρέπει να είναι προσιτή ακόμη και σε όσους δεν έχουν επιστημονικό υπόβαθρο.
«Πολλές φορές ως slogan/σύνθημα έχουμε χρησιμοποιήσει τη φράση «η Επιστήμη είναι ζωή». Το χιούμορ είναι μέρος της ζωή μας και ζωοδότης μας. Οπότε, γιατί να μην τολμήσουμε έναν τέτοιο συνδυασμό όταν τα τελευταία χρόνια η διάδοση και η επικοινωνία της Επιστήμης στο ευρύ κοινό έχει πάρει ψυχαγωγικό χαρακτήρα;
Διαγωνισμός famelab, Athens & Thessaloniki Science Festivals, Βραδιά του Ερευνητή, επιστημονικό θέατρο κ.α. Στην εποχή της επιστημονικής εξωστρέφειας, οι νέοι επιστήμονες και ερευνητές μοιράζονται πλέον πιο πρόθυμα τον ενθουσιασμό τους με τους μη «μυημένους», περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το σκεπτικό του εγχειρήματος η Ελένη Γραμματικοπούλου, ειδικός στην Επικοινωνία της Επιστήμης, στην οποία ανήκουν η ιδέα, ο σχεδιασμός και ο συντονισμός των Science Reactors. Συγρόνως, είναι μέλος της ομάδας σχεδιασμού και διοργάνωσης της Βραδιάς του Ερευνητή 2015. «Μπορούμε να απενοχοποιήσουμε τη «σοβαροφάνεια» της Επιστήμης; Διαθέτουν οι επιστήμονες χιούμορ; Ποιος θα περίμενε ότι η Επιστήμη μπορεί να είναι και «ξεκαρδιστική»; Σε μια προσπάθεια να δώσουμε απάντηση στα ερωτήματα αυτά δημιουργήσαμε την ομάδα των Science Reactors» συνεχίζει η κ. Γραμματικοπούλου, που υπογραμμίζει την πολύτιμη βοήθεια σε αυτή την προσπάθεια του σκηνοθέτη Κώστα Βρεττού.
«Η Επιστήμη είναι παντού γύρω μας. Η καθημερινή ζωή όλων μας βασίζεται στην Επιστήμη και την Τεχνολογία όσο ποτέ άλλοτε. Δεν λέμε να αποκτήσουν όλοι γνώσεις τελειόφοιτου Πανεπιστημίου. Στόχος μας, όμως, είναι με έναν απλό και ευχάριστο τρόπο να φέρνουμε πιο κοντά την Επιστήμη στο ευρύ κοινό» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Άννα Χριστοδούλου, φυσικός και συγγραφέας έργων που παρουσιάζονται από τους Science Reactors.
«Η Επιστήμη είναι παντού γύρω μας» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και ο Νίκος Μουστάκας, επιστήμονας των υλικών, που αυτή την περίοδο κάνει το διδακτορικό του στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και έχει συμμετάσχει στη θεατρική ομάδα των Science Reactors και στο Stand-Up Science. «Δυστυχώς, όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, ξεκινώντας από το σχολείο, συνδυάζουμε την Επιστήμη με την επίλυση δύσκολων εξισώσεων και τύπων και με την απομνημόνευση κανόνων και ορισμών. Έτσι χάνουμε την πραγματική ομορφιά και το νόημα της Επιστήμης που είναι η περιγραφή του κόσμου και των φαινομένων που μας περιβάλλουν». Για το λόγο αυτό, λέει ο κ. Μουστάκας, «θα πρέπει να δώσουμε στον κόσμο να κατανοήσει την ομορφιά που κρύβουν από πίσω οι τύποι και οι εξισώσεις μέσω διαφορετικών διαύλων επικοινωνίας της Επιστήμης, όπως π.χ. είναι το επιστημονικό θέατρο ή το Stand-up Science με τα οποία και ασχολούμαστε σαν Science Reactors».
Το εγχείρημά τους άρχισε μετά τον πρώτο διαγωνισμό για την επικοινωνία της Επιστήμης που διοργάνωσε το Βρετανικό Συμβούλιο το 2007. Οι δέκα φιναλίστ, αντλώντας έμπνευση από το βιβλίο του Roger Highfield «The Science of Christmas» ετοίμασαν την «Επιστήμη των Χριστουγέννων», την πρώτη τους επιστημονική θεατρική παράσταση. Μετά την «Επιστήμη των Χριστουγέννων» ακολούθησαν η «Επιστήμη της Ελληνικής Μυθολογίας» και η «Επιστήμη της Αγάπης», με την υποστήριξη του Βρετανικού Συμβουλίου. Αρχικά, στη συγγραφή των κειμένων υπήρχε συνεργασία. Δηλαδή, ο καθένας έγραφε το κομμάτι του και στη συνέχεια γινόταν η συρραφή. «Έμοιαζαν πιο πολύ με συνεχόμενα σκετς που είχαν μεν μια ωραία σύνδεση, αλλά θα μπορούσαν να σταθούν και μόνα τους».
Η προσπάθεια μετατροπής ενός επιστημονικού θέματος σε θεατρικό έργο κρύβει, πάντως, δυσκολίες και ο κ. Μουστάκας σημειώνει: «Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν καθόλου εύκολο να γράψω ένα ολόκληρο έργο, με αρχή, μέση και τέλος. Η τρίτη μου προσπάθεια, το «Έγκλημα στο Εργαστήριο», ήταν αυτή που βρήκε το δρόμο για τη θεατρική σκηνή. Πίστεψαν σε αυτήν οι διοργανωτές της Βραδιάς του Ερευνητή 2012, ειδικά η κυρία Ελένη Γραμματικοπούλου και την ανεβάσαμε τον Σεπτέμβρη του 2012. Πήγε πολύ καλά, επαναλήφθηκε σε αρκετές εκδηλώσεις, οι συντελεστές γίναμε μια ομάδα και μετά έγραψα και δεύτερο έργο, «τους «Ατομικούς Διαλόγους», για την Βραδιά του Ερευνητή το 2013».
Για τον τρόπο που μπορούν να παρουσιαστούν επιστημονικές έννοιες από έναν Stand-up Comedian λέει ο κ Μουστάκας: «Κάθε ένας από εμάς προσπαθεί να συγκεντρώσει τα κύρια σημεία ενός επιστημονικού θέματος από διάφορες πηγές και να τα αποδώσει σε μία πιο απλή, κατανοητή και διασκεδαστική μορφή, διατηρώντας πάντα την επιστημονική ορθότητα των όσων λέγονται και χρησιμοποιώντας τεχνικές που βασίζονται στο Stand-up Comedy». Υπογραμμίζει, όμως, σαφώς: «Δεν είμαστε ούτε επαγγελματίες Stand-up comedians, ούτε επαγγελματίες ηθοποιοί. Όλα τα μέλη της ομάδας συνδεόμαστε με την Επιστήμη με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και έχουμε ένα κοινό πάθος: την Επικοινωνία της Επιστήμης».
Οι Science Reactors συμμετέχουν σε πολλές επιστημονικές εκδηλώσεις και η ανταπόκριση του κόσμου είναι πολύ ενθαρρυντική ακόμη και όταν πραγματεύονται πολύπλοκα θέματα. «Στην Επιστήμη των Χριστουγέννων» ένα κομμάτι αφορούσε τον Άη Βασίλη και το ερώτημα ήταν πώς τα καταφέρνει να μοιράσει όλα του τα δώρα σε ένα μόνο βράδυ. Στην ουσία δίναμε κάποια στοιχεία από την θεωρία της Σχετικότητας και επειδή αναφέραμε πολλούς αριθμούς, είχαμε κάνει έναν κωμικό διάλογο, όπου μαθηματικοί υπολογισμοί και αστείες ατάκες έπεφταν μαζί» λέει ο κ. Μουστάκας και συμπληρώνει: «Αυτό που μου κάνει πιο πολλή εντύπωση είναι ότι υπάρχουν και όρθιοι. Δηλαδή η αίθουσα σχεδόν πάντα γεμίζει και με το παραπάνω και παρότι η εκδήλωση κρατάει μια ώρα τουλάχιστον, οι θεατές που είναι όρθιοι δεν φεύγουν. Ακόμα και μικρότερες ηλικίες που κάθονται στο πάτωμα, δεν δείχνουν να έχουν βαρεθεί. Παρακολουθούν και δεν κάνουν καθόλου φασαρία». «Από το κοινό έχουμε ακούσει πολύ καλά και ενθαρρυντικά λόγια για τις μέχρι τώρα παραστάσεις μας και είναι πολύ όμορφο να βλέπεις το κοινό να κατανοεί επιστημονικά θέματα που καμιά φορά μπορεί να είναι πολύπλοκα, μέσω ενός διασκεδαστικού και εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας της Επιστήμης» περιγράφει τη δική του εμπειρία ο κ Μουστάκας.
Στην προεκδήλωση για τη Βραδιά του Ερευνητή που θα γίνει στις 24 Σεπτεμβρίου στο Ινστιτούτο Παστέρ, οι Science Reactors θα παρουσιάσουν την παράσταση «Έγκλημα στο Εργαστήριο». «Είναι η πρώτη μας παράσταση, που φέτος διασκευάστηκε και εμπλουτίστηκε με νέους συντελεστές, νέα πρόσωπα και νέες εικαστικές προσεγγίσεις. Παίρνει ως σημείο αναφοράς τις διάφορες δημοφιλείς σειρές τύπου CSI και μιλάει για την Επιστήμη που κρύβεται πίσω από την εξιχνίαση μυστηρίων. Η παράσταση αρχίζει με έναν φόνο και κατά την διάρκεια της χρησιμοποιούμε την επιστήμη για να ανακαλύψουμε τον ένοχο. Αναφέρονται μεταξύ άλλων η εξέταση DNA, πώς βρίσκουμε δαχτυλικά αποτυπώματα, τι δείχνει το υπεριώδες φως που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι, πώς ψάχνουμε για στοιχεία που έχουν φαινομενικά σβηστεί από την μνήμη του υπολογιστή και άλλα» περιγράφει ο κ. Μουστάκας.
Στη μεγάλη κεντρική εκδήλωση που θα γίνει για τη Βραδιά του Ερευνητή, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» στις 25 Σεπτεμβρίου, θα παρουσιαστεί από την ομάδα το Stand- up Science μια μίξη Επιστήμης με κωμωδία, στα πρότυπα του Stand-up comedy.
