Το προηγούμενο καλοκαίρι ήταν μια περίοδος δυσαρέσκειας στην Αργεντινή. Λίγους μήνες αργότερα, το Δεκέμβριο, οι αστυνομικοί σε 20 από τις 24 επαρχίες της χώρας κατέβηκαν σε απεργία, διαμαρτυρόμενοι για τους χαμηλούς μισθούς, πυροδοτώντας τη χειρότερη περίοδο λεηλασιών και πλιάτσικου από την κρίση του 2001.
Στη συνέχεια, το κύμα καύσωνα προκάλεσε μπλακ άουτ στο Μπουένος Άιρες κατά τη διάρκεια των διακοπών, αφήνοντας δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά χωρίς ρεύμα για περισσότερο από δύο εβδομάδες!
Ένας συνδυασμός πολιτικού λήθαργου και εύθραυστου οικονομικού κλίματος έχει εγείρει ξανά ερωτήματα γύρω από την αβεβαιότητα της θέσης της χώρας.
Τα πράγματα έμοιαζαν καλύτερα λίγους μήνες πριν. Μετά από την επέμβαση στον εγκέφαλο, που την ανάγκασε να ξεκουραστεί για έξι εβδομάδες, η πρόεδρος Cristina Fernandez de Kirchner επέστρεψε το Νοέμβριο δυναμικά, με περίσσια αυτοπεποίθηση: Έπαυσε αναποτελεσματικούς υπουργούς, συμφώνησε στην αποζημίωση για την εθνικοποίηση της πετρελαϊκής YPF, έφτασε ακόμα και στο σημείο να εγκαταλείψει τα μαύρα ρούχα, που φορούσε από τότε που έχασε το σύζυγό της, Nestor, το 2010.
Φαίνεται, όμως, όπως εύστοχα σχολιάζει ο Economist, ότι τα πένθιμα ρούχα ήταν ευκολότερο να τα ξεφορτωθεί από ό,τι το κύμα οργής των πολιτών, που παραδειγματίζονται από τους απεργούς αστυνομικούς. Αν και οι μισθοί των ενστόλων δεν είναι πενιχροί, ροκανίζονται από τον πληθωρισμό, τον οποίο ιδιώτες οικονομολόγοι εκτιμούν στο 25% και αυξανόμενο. Βλέποντας την αστυνομία να κερδίζει αυξήσεις μισθών με το να κατεβάζει τα γκλομπ, εκφράζονται φόβοι ότι και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι μπορεί να κάνουν το ίδιο… να κατέβουν, δηλαδή, σε μαζικές απεργίες. Ήδη, οι σιδηροδρομικοί και οι εκπαιδευτικοί ζητούν αυξήσεις μισθών περί το 30% το 2014.
Όσο για τα μπλακ άουτ, ο ασυνήθιστα ζεστός καιρός δεν ήταν ο μόνος παράγοντας. Οι ταρίφες ηλεκτρικού και αερίου έχουν τεχνητά συμπιεστεί από το 2002, όταν ο τότε πρόεδρος, Eduardo Duhalbe, απαγόρευσε στους ιδιώτες παρόχους ενέργειας να χρεώνουν περισσότερα. Έτσι, οι όποιες βελτιώσεις στο απαρχαιωμένο ηλεκτρικό δίκτυο της Αργεντινής έχουν ανασταλεί. Οι ενεργειακές εταιρείες βασίζονται σε κρατικές επιχορηγήσεις, περίπου 11 δισ. δολάρια το 2013, για να καλύψουν τα κόστη τους.
Συνεπώς, η κυρία Fernandez βρίσκεται σε δίλημμα. Κρατώντας τις αυξήσεις μισθών κάτω από τον πληθωρισμό και κόβοντας σιωπηρά τις επιχορηγήσεις είναι πρακτικές χωρίς πολιτική στήριξη. Αλλά, από την άλλη, η συνέχιση της πολιτικής δαπανών θα αυξήσει τις νομισματικές και δημοσιονομικές πιέσεις.
Ο οικονομολόγος Dante Sica του Abeceb.com εκτιμά ότι οι μεγάλες αυξήσεις μισθών στους δημοσίους υπαλλήλους των περιφερειών θα διπλασιάσει τα δημοσιονομικά ελλείμματα των περιφερειών. Να θυμίσουμε ότι στις 3 Ιανουαρίου, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, που βρίσκεται η ίδια στο κόκκινο, συμφώνησε στο rollover -δηλαδή στην ανακύκλωση- του χρέους 18 περιφερειών, ώστε να τις βοηθήσει να περιορίσουν την οικονομική τους ασφυξία.
Η κυβέρνηση καταφεύγει σε συνήθεις τακτικές, για να τετραγωνίσει τον κύκλο. Έχει διαπραγματευθεί μια συμφωνία με τα supermarkets, ώστε να να παγώσει τις τιμές 193 βασικών αγαθών, όπως το γάλα, το ηλιέλαιο και το βοδινό. Κατηγορεί τις εταιρείες ηλεκτρισμού για τα μπλακάουτ. Για να σταματήσει την εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, αύξησε τους φόρους σε αγορές με πιστωτικές κάρτες στο εξωτερικό, από το 20% στο 35%. Τέτοιοι έλεγχοι δεν είναι καινούριοι: η κυβέρνηση έχει απαγορεύσει την πώληση συναλλάγματος στην επίσημη ισοτιμία, από το 2011. Αλλά, όπως επισημαίνει ο Economist, πυροδοτούν αναταραχή.
Με τις προεδρικές εκλογές να έρχονται το 2015, οι μοναδικές φιλοδοξίες της κυρίας Fernandrez είναι να διαχειριστεί επιτυχώς τα προβλήματα της χώρας. Και, όπως επισημαίνουν αναλυτές, η Αργεντινή μπορεί να μη βρίσκεται στην απόλυτη κρίση, είναι, όμως, πολύ μακριά από τη σταθερότητα.
