Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα έργο τέχνης μπορεί να προκαλέσει τόσο έντονα συναισθήματα ή ακόμα και να χειριστεί τα συναισθήματα του θεατή του, σε βαθμό που να ξεφεύγει από τον έλεγχό του.
Υπάρχουν ωστόσο και έργα τέχνης που «τραντάζουν» την ίδια την υποδομή της τέχνης και τη σημασία της έννοιας «δημιουργώ».
Είτε ηθελημένα, είτε αθέλητα, ορισμένα έργα τέχνης κατάφεραν να διαμορφώσουν την ιστορία της ανθρωπότητας.
Αν περιορίσουμε το πεδίο στα τελευταία 200 χρόνια, παρακάτω σας παραθέτουμε μια λίστα έργων τέχνης, που όπως αναφέρει το Business Insider υποστηρίζουν την παραπάνω περιγραφή.
Ας τα γνωρίσουμε:
«Η 3η Μαΐου» του Francisco Goya (1808)
Με αυτό το έργο, ο Γκόγια θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της ισπανικής αντίστασης στο στρατό στου Ναπολέοντα κατά τη διάρκεια της κατοχής του 1808 κατά τον πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου. Μαζί με το «ταίρι» του που έχει το ίδιο μέγεθος, τον πίνακα «Η 2α Μαΐου 1808», έγινε κατόπιν παραγγελίας της προσωρινής κυβέρνησης της Ισπανίας μετά από πρόταση του Γκόγια.
«Το περιεχόμενο του πίνακα, η απεικόνιση και η συναισθηματική δύναμη του εξασφαλίζουν τον τίτλο της πρωτοποριακής, αρχέτυπης εικόνας της φρίκης του πολέμου. Αν και αντλεί στοιχεία από την υψηλή αλλά και τη λαϊκή τέχνη, είναι ξεκάθαρο πως σπάει τα δεσμά της συμβατικότητας. Αποκλίνοντας από τις παραδόσεις της Χριστιανικής τέχνης και τις παραδοσιακές απεικονίσεις του πολέμου, δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο έργο – πρόγονο, και αναγνωρίζεται ως ένας από τους πρώτους πίνακες της σύγχρονης εποχής. Σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Κένεθ Κλαρκ, είναι “ο πρώτος μεγάλος πίνακας που μπορεί να χαρακτηριστεί επαναστατικός με κάθε ένοια της λέξης, στο ύφος, το αντικείμενο, και την πρόθεση” γράφει η Wikipedia».
«Ολυμπία» του Edouard Manet (1863)
Ο πίνακας του Μανέ «Ολυμπία» προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο καθώς θεωρήθηκε ιδιαιτέρως προκλητικός. Το μοντέλο ήταν όχι απλά μια γυμνή γυναίκα, αλλά μια γυμνή γυναίκα που κοιτούσε κατάματα το θεατή. Ο Μανέ κατακρίθηκε ακόμη και για την επιλογή του μοντέλου του, καθώς χρησιμοποίησε μια πιο αδύνατη –για τα πρότυπα της εποχής- γυναίκα.
«Οι λουόμενοι» του Paul Cezanne (1889–1905)
Ο Σεζάν που θεωρείται ως ο πρόδρομος του κυβισμού ζωγράφιζε επίτηδες έργα που δεν ήταν εύκολο να «ερμηνεύσει» κανείς και που δεν ταίριαζαν με τις «τάσεις» της εποχής του.
«Improvisation 31» του Wassily Kandinsky (1913)
Ο Καντίνσκι ήταν ρώσος ζωγράφος και θεωρητικός της τέχνης. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα και ένας από τους πρωτοπόρους της αποκαλούμενης αφηρημένης τέχνης.
«Η Κρήνη» του Marcel Duchamp (1917)
Το γνωστότερο ready-made του Ντυσάν είναι το έργο του Fountain, ένας ανεστραμμένος ουρητήρας που φέρει την υπογραφή «R. Mutt 1917». «Το έργο δεν παρουσιάστηκε στην έκθεση που το είχε αρχικά αποστείλει ο Ντυσάν, παρά την υπόσχεση των διοργανωτών ότι θα παρουσιαζόταν όλα τα έργα αρκεί ο δημιουργός τους να πλήρωνε συνδρομή 6 δολάρια. Το έργο τελικά φωτογραφήθηκε από τον Αλ Στίγκλιτς και η φωτογραφία του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “The Blind Man”, μαζί με σημείωμα της εκδότριας που υπεραμυνόταν της αισθητικής του αξίας. Έκτοτε δημιουργήθηκε δημόσια συζήτηση σχετικά με το αντικείμενο, το οποίο μάλιστα εξαφανίστηκε λίγο μετά τη φωτογράφησή του.
Το Δεκέμβριο του 2004 το έργο του Fountain, ανακηρύχθηκε το πλέον επιδραστικό έργο του 20ού αιώνα από 500 σημαντικούς ανθρώπους της βρετανικής τέχνης» γράφει η Wikipedia.
«Guernica» του Pablo Picasso (1937)
Με την «Γκερνίκα» ο Πικάσο περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ο πίνακας παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937. Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο από το βομβαρδισμό της κωμόπολης Γκερνίκα στη Χώρα των Βάσκων, στον οποίο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης.
«Αυτοπροσωπογραφία με κολιέ από αγκάθια» της Frida Kahlo (1940)
Οι δημιουργίες της Φρίντα Κάλο ήταν τόσο προσωπικές όσο και έντονα πολιτικές, με αναφορές στην πατρίδα της το Μεξικό, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Σε αυτό το έργο τοποθετεί τον εαυτό της στη θέση ενός μάρτυρα, βάζοντας ένα κολιέ από αγκάθια, όπως αυτό που φόρεσαν στο κεφάλι του Χριστού, με το οποίο μετέφερε τον πόνο που ένιωσε αμέσως μετά το διαζύγιό της από το σύζυγό της και διάσημο ζωγράφο Diego Rivera το 1939.
«One: Number 31» του Jackson Pollock (1950)
Οι πίνακες του Πόλοκ μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ελεγχόμενο χάος», σύμφωνα με ειδικούς από το Paddle8. Ο Πόλοκ ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού.
«Campbell’s Soup Cans» του Andy Warhol (1962)
Ο πρωτοπόρος του κινήματος της «ποπ αρτ».
Γκράφιτι σε υπόγεια διάβαση της Νέας Υόρκης από τον Keith Haring (τέλη 1970 – αρχές 1980)
Οι τοιχογραφίες του Χάρινγκ στους δρόμους και τις υπόγειες διαβάσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της «τέχνης του δρόμου». Ο ίδιος ο καλλιτέχνης ήταν ομοφυλόφιλος και κοινωνικός ακτιβιστής, που προώθησε το ζήτημα της ανοιχτής συζήτησης για το AIDS και στα έργα του οποίου κυριαρχούσαν θέματα όπως το ασφαλές σεξ, η αγάπη, η γέννηση και ο θάνατος.
«Rhein II» του Andreas Gursky (1999)
Είναι η ακριβότερη φωτογραφία που πωλήθηκε ποτέ σε οίκο δημοπρασιών το 2011, στο αστρονομικό ποσό των 4,7 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο καλλιτέχνης αφαίρεσε ψηφιακά τους περαστικούς και ένα εργοστάσιο που βρισκόταν στο σημείο, δημιουργώντας μια καθαρή, αφαιρετική σύνθεση.
«Ο καλλιτέχνης είναι παρών» της Marina Abramovic (2010)
Η καλλιτέχνης κάθισε ήσυχη και ακίνητη στο αίθριο του ΜοΜΑ συνολικά 750 ώρες, κοιτώντας στα μάτια τους επισκέπτες του μουσείου οι οποίοι κάθονταν απέναντί της.
«Δραστηριοποιείται στην Performance Art, σε μια ακροβατική του σώματος και της ψυχής[1], από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Είναι γνωστή για τις παραστάσεις της οι οποίες ερευνούν την σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού, σε μια προσπάθεια να «ελευθερωθούν» και οι δύο, μα κυρίως για την έκθεσή της χωρίς όρια σε κινδύνους χάριν της τέχνης που εκπροσωπεί. Όπως την ορίζει η ίδια, η performance art είναι η μεταφορά της αλήθειας επί σκηνής και όχι μια παράσταση θεατρικού τύπου. Έχοντας αναδείξει ως τέχνη την απελευθέρωση από τα όριά τους, του σώματος και της ψυχής, εκπαιδεύει σήμερα ομάδες που θα συνεχίσουν την τέχνη αυτή» γράφει η Wikipedia.
