Όλοι ξέρουμε πώς είναι ένα σωφρονιστικό κατάστημα.

Ο κινηματογράφος έχει κάνει τη ζωή στη «στενή» δεύτερο σπίτι μας!

Ξέρουμε για μικρά και πνιγηρά κελιά, ξέρουμε για τη βία και την κακοποίηση των κρατουμένων, για τον συνήθως σκληρό και απάνθρωπο διευθυντή, για τους δεσμοφύλακες που παίζουν τα δικά τους παιχνίδια, αλλά και τα άλλα «παιχνίδια» που παίζονται στο προαύλιο, τον χώρο εκγύμνασης και τα μπάνια της φυλακής.

Αυτή βέβαια είναι η κινηματογραφική φυλακή, που όσες αναλογίες κι αν έχει -ή διατείνεται ότι έχει- με τις πραγματικές συνθήκες κράτησης, κάπου ξεφεύγει το πράγμα.

Κι αυτό γιατί η ίδια η ζωή ξεπερνά το σινεμά στο θέμα των φυλακών!

Είτε με εκπληκτικές συνθήκες κράτησης (ακόμα και κυβερνούμενες από τους τροφίμους φυλακές) είτε μέσω αμφιβόλου ηθικής μεθόδους, οι πραγματικές φυλακές δεν έχουν κινηματογραφικό αντίστοιχο.

Και να γιατί…

Φυλακές Halden

Κάποια σωφρονιστικά καταστήματα είναι γνωστά για τις απάνθρωπες και ανορθόδοξες μεθόδους κράτησης των τροφίμων. Οι Σκανδιναβοί πάνε ωστόσο τις συνθήκες κράτησης στο ακριβώς αντίθετο άκρο, με «καμάρι» τις φυλακές Halden, την πιο «ανθρωπιστική» φυλακή του κόσμου! Εγκατεστημένο στη Νορβηγία, το κατάστημα Halden χαρακτηρίζεται ειρηνικό και ήρεμο, με τους κρατουμένους να απολαμβάνουν καλό φαγητό και ζεστό καφέ όποτε νιώσουν πως τον χρειάζονται, με τα κελιά τους να φαντάζουν αίθουσες αναψυχής: όλα διαθέτουν τηλεόραση, ψυγείο, ιδιωτικό μπάνιο, αλλά και καταπληκτική θέα στο δάσος που περιβάλλει τη φυλακή. Κι εκεί που θα περίμενε κάποιος ότι το σωφρονιστικό αυτό ίδρυμα θα απευθυνόταν σε μικροκακοποιούς και παραβάτες, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: στη Halden φιλοξενούνται οι χειρότεροι εγκληματίες της χώρας! Όταν μια ένοπλη ληστεία σε τράπεζα σου εξασφαλίζει έναν επίγειο παράδεισο δηλαδή…

Φυλακές Kresty

Κι από την πιο «ανθρωπιστική» φυλακή του κόσμου θα περάσουμε τώρα σε μια από τις… λιγότερο. Οι φυλακές Kresty, εγκατεστημένες στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, χτίστηκαν στα 1730 και είναι ακριβώς ό,τι θα περίμενε κανείς από μια παλιά φυλακή: σκοτεινή, ζοφερή και ιδιαιτέρως «πυκνοκατοικημένη». Στη δεκαετία του 1990, κάπου 12.500 άνθρωποι στοιβάζονταν στην Kresty, η οποία μπορεί να φιλοξενήσει 1.150 τροφίμους! Στα κελιά μάλιστα, που είχαν σχεδιαστεί αποκλειστικά για απομόνωση των κρατουμένων, συμπιέζονταν μέχρι και 20 φυλακισμένοι, με την πρόσβαση στο κρεβάτι να γίνεται πηγή έριδας και αψιμαχιών. Ευτυχώς για τους τροφίμους, η Kresty έπαψε πλέον να λειτουργεί…

Φυλακές Canto Grande

Γνωστές κυρίως ως «Φωτεινό Μονοπάτι», οι φυλακές Canto Grande του Περού είναι ένα από τα λίγα παραδείγματα σωφρονιστικού καταστήματος στον κόσμο που λειτουργείται αποκλειστικά από τους τροφίμους! Υπήρχαν κάποτε δεσμοφύλακες εδώ, εγκατέλειψαν ωστόσο τις εγκαταστάσεις όταν οι φυλακισμένοι ανέλαβαν τον έλεγχό τους, ακολουθώντας δικό τους πρόγραμμα και υιοθετώντας καινούριους κανονισμούς, περιλαμβανομένων δουλειάς και μελέτης. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει εντρύφηση στα διδάγματα του Μαρξ, του Λένιν και του Μάο, ήταν λοιπόν θέμα χρόνου πριν οι κομμουνιστές τρόφιμοι ανακτήσουν τη διοίκηση της φυλακής, στασιάζοντας ενάντια στη θεσπισμένη Αρχή! Και πλέον οι τρόφιμοι διοικούν και «τρέχουν» τη φυλακή σε καθημερινό επίπεδο…

Φυλακές Cebu

Ένα από τα πλέον δημοφιλή viral βίντεο της χρονιάς 2007 γυρίστηκε στις συγκεκριμένες φυλακές, με τους τροφίμους της Cebu των Φιλιππίνων να επιδίδονται σε μαζική χορογραφία του γνωστού κομματιού του Michael Jackson «Thriller»!

Κι αυτό δεν ήταν καν η αρχή: οι «χορευτικές» φυλακές χρησιμοποιούν πράγματι από το 2005 τον χορό ως μέθοδο σωφρονισμού, με περισσότερους από 1.500 τροφίμους να σκαρώνουν χορογραφίες και να τις εκτελούν μαζικά! Παρά το γεγονός ότι το 70% των κρατουμένων λογίζονται βίαιοι, το κατάστημα Cebu έχει τον τρόπο του να κατευνάζει τα πάθη…

Φυλακές «Κλουβί Σκίουρου»



Η φυλακή Squirrel Cage Jail στην Αϊόβα των ΗΠΑ τερμάτισε τις δραστηριότητές της το 1969, στη διάρκεια της ζωής της ωστόσο διέθετε έναν από τους πλέον περίεργους σχεδιασμούς που έχουμε δει ποτέ σε σωφρονιστικό κατάστημα. Απ’ έξω, έμοιαζε σαν μια φυσιολογική μικρή φυλακή, είναι στο εσωτερικό της ωστόσο που κρυβόταν η έκπληξη: κι αυτό γιατί διέθετε περιστρεφόμενα κελιά! Ο σχεδιασμός υπάκουε στην ανάγκη για τη μεγαλύτερη δυνατή φύλαξη των κρατουμένων με τη λιγότερη δυνατή προσοχή του δεσμοφύλακα. Ο φύλακας καθόταν στο κέντρο της κυκλικής δομής εγκλεισμού και, απαλλαγμένος από την ανάγκη να κάνει γύρους στα κελιά, μπορούσε να προσέχει όλους τους φυλακισμένους χωρίς καν να κινεί το κεφάλι του!

Φυλακές Maricopa

Οι φυλακές της κομητείας Maricopa στην Αριζόνα των ΗΠΑ διαθέτουν επί χρόνια έναν διευθυντή που έχει τις δικές του απόψεις και μεθόδους για την επιβολή του νόμου. Ο Joe Arpaio έχει λοιπόν αποφασίσει ότι ο καλύτερος τρόπος να χειριστεί τους κρατουμένους είναι να τους κρατά έξω στη φριχτή ζέστη, γελοιοποιώντας και εξευτελίζοντάς τους. Την περίεργη σε όρους σωφρονισμού ιδέα του την αποκαλεί «Τεντό-πολη» (Tent City) και είναι ακριβώς αυτό που καταλαβαίνετε: οι τρόφιμοι των φυλακών Maricopa, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, διαμένουν σε σκηνές κάτω από τον καυτό ήλιο της Αριζόνα. Η απάνθρωπη μέθοδος κράτησης έχει οδηγήσει μάλιστα σε πολυάριθμες διαμαρτυρίες, τόσο από τους τροφίμους όσο και από ανθρωπιστικές οργανώσεις, με την απάντηση του Arpaio να είναι αποστομωτική: «αν οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις μπορούν να αντέξουν τη ζέστη του Ιράκ και του Αφγανιστάν, το ίδιο μπορούν να κάνουν και οι φυλακισμένοι της Tent City»!

Φυλακές Fortezza Medicea

Η Ιταλία είναι γνωστή για πολλά πράγματα, ένα από τα οποία είναι και η ιδιαίτερα εύγευστη κουζίνα της. Δεν θα ήταν λοιπόν κρίμα να μην μπορούν να γευτούν οι φυλακισμένοι τις υπέροχες ιταλικές γεύσεις; Αυτό φαίνεται ότι ήταν το σκεπτικό των αξιωματούχων της Fortezza Medicea, η οποία διαθέτει το είδος της κουζίνας που θα περίμενε κανείς να συναντήσει σε υπερπολυτελή εστιατόρια. Τα γεύματα ετοιμάζονται μάλιστα από τους ίδιους τους τροφίμους πλέον, πολλοί από τους οποίους είναι βαρυποινίτες. Ακόμα πιο εκπληκτικό είναι το γεγονός ότι φιλήσυχοι πολίτες επισκέπτονται το σωφρονιστικό κατάστημα για να γευτούν τις δημιουργίες των φυλακισμένων! Η Fortezza Medicea λειτουργεί πολυτελές εστιατόριο όπου σερβίρονται οι λαχταριστές λιχουδιές, με τους φυλακισμένους να δουλεύουν στις διάφορες θέσεις…

Φυλακές Aranjuez

Η φυλακή δεν είναι μέρος για παιδιά, εκτός φυσικά κι αν μιλάμε για τις φυλακές Aranjuez, εγκατεστημένες στην ομώνυμη ισπανική πόλη, που φιλοξενούν βαρυποινίτες και μεγαλοκακοποιούς. Φιλοξενούν ωστόσο και μια διαφορετική ομάδα κρατουμένων, τις οικογένειες των εγκληματιών! Πίσω από τους τοίχους της Aranjuez, οι κρατούμενοι ζουν με τις οικογένειές τους, σε μια προσπάθεια να μην αποξενωθούν τα μικρά παιδιά από τους έγκλειστους γονείς τους. Η ζωή των παιδιών, αν εξαιρέσουμε ότι διαμένουν σε φυλακές, είναι φυσιολογική, ενώ όταν κλείσουν την ηλικία των τριών εγκαταλείπουν το σωφρονιστικό κατάστημα και πηγαίνουν σε συγγενείς ή κοινωνικές υπηρεσίες. Τα κελιά της Aranjuez, όπως θα περίμενε κανείς, διαφέρουν καθοριστικά από τα παραδοσιακά κελιά φυλακής: είναι ευρύχωρα, διαθέτουν ιδιωτικά μπάνια και έχουν φτιαχτεί με γνώμονα τις ανάγκες των παιδιών…

Φυλακές San Pedro

Οι περίφημες φυλακές του San Pedro της Βολιβίας είναι μια ακμάζουσα κοινότητα και, είτε το πιστεύετε είτε όχι, ένα δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο της χώρας! Οι «ευκατάστατοι» κρατούμενοι μπορούν να απολαύσουν ό,τι λογίζεται ως άνεση και πολυτέλεια σε εγκαταστάσεις εγκλεισμού: κελιά με ιδιωτικό μπάνιο, τηλεόραση, κουζίνα, ακόμα και τζακούζι! Ο τρόφιμος αγοράζει το κελί του, με την «ιδιοκτησία» του να διαρκεί όσο και η ποινή του. Τι άλλο υπάρχει στο San Pedro; Αξιοπρεπής αγορά, μικρομάγαζα και καταστήματα, ακόμα και παιδιά που σουλατσάρουν ανενόχλητα. Τι δεν υπάρχει στο San Pedro; Φύλακες! Οι τρόφιμοι έχουν αναλάβει τη διοίκηση της φυλακής, υιοθετώντας ένα περίπλοκο σύστημα κανονισμών και νόμων, τους οποίους εφαρμόζουν μόνοι τους με τη μικρότερη δυνατή εξωτερική παρέμβαση…

Φυλακές Justizzentrum Leoben

Αν οι φυλακές Halden είναι οι πιο «ανθρωπιστικές» του κόσμου, ετοιμαστείτε να γνωρίσετε τις πλέον πολυτελείς της οικουμένης! Το κατάστημα Justizzentrum Leoben της Αυστρίας είναι πιθανότατα πολύ καλύτερο από τους χώρους όπου διαμένουν οι περισσότεροι ελεύθεροι πολίτες της χώρας. Την έχουν ονομάσει «Φυλακή Πέντε Αστέρων», κι αυτό γιατί μοιάζει περισσότερο με πολυτελές θέρετρο παρά με εγκαταστάσεις κράτησης. Το τεράστιο και μοντέρνο κτίριο, με τον «προχωρημένο» σχεδιασμό και τις τεράστιες ανέσεις που προσφέρει, σε κάνει να ξεχνάς ότι μιλάμε για φυλακή, κι αν δεν ήταν το συρματόπλεγμα στους τοίχους θα το μπέρδευες με ξενοδοχείο. Όσο για τα κελιά, μοιάζουν περισσότερο με προσεγμένους και ευρύχωρους κοιτώνες, παρά με τα παραδοσιακά «κλειστοφοβικά» κελιά…