Ο σκοπός του σωφρονιστικού καταστήματος δεν είναι φυσικά άλλος από τον σωφρονισμό του κρατουμένου. Για να συμβεί βέβαια αυτό θα πρέπει να υπάρχει καταρχήν μια φυλακή που να λειτουργεί σαν φυλακή. Συνθήκη που καταστρατηγείται ανεπανόρθωτα στις χειρότερες φυλακές του κόσμου…

Εκεί δεν μιλάμε καν για συνθήκες κράτησης, ο όρος είναι άγνωστος και η αναμόρφωση του κρατουμένου μένει στα χαρτιά. Αν υπάρχουν καν χαρτιά! Η καθημερινή ζωή του φυλακισμένου θα μπορούσε να περιγραφεί ως κόλαση επί γης και η επιβίωση είναι μάχη που δίνει ο καθένας μόνος του.

Μπαίνεις αλλά δύσκολα ξαναβγαίνεις. Και η ολοκλήρωση της ποινής φαντάζει άθλος που και ο Ηρακλής ακόμα θα είχε κάποιες δυσκολίες να φέρει σε πέρας…

Port Arthur – Ταζμανία, Αυστραλία
Συνθήκες: η κράτηση ήταν τόσο κακή που οι κρατούμενοι προέβαιναν σε εγκλήματα μόνο και μόνο για να σκοτωθούν

Η μικρή αυτή πόλη λειτουργούσε ως φυλακή από το 1833-1853, όπου οι σκληρότεροι βρετανοί και ιρλανδοί κρατούμενοι μεταφέρονταν εκεί ως τιμωρία. Το κολαστήριο περιελάμβανε σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια σε καθημερινή βάση, ωθώντας τους κρατουμένους σε στυγερά εγκλήματα, τα οποία τιμωρούνταν με θάνατο, μόνο και μόνο για να απαλλαγούν από τη φρικαλεότητα της καθημερινότητας. Όταν ο θάνατος μοιάζει η μόνη λύτρωση, ο ρόλος της φυλακής χάνει εντελώς το νόημά του. Το Port Arthur χαρακτηριζόταν ως φυλακή από την οποία κανείς δεν μπορούσε να αποδράσει (σαν το Alcatraz), αυτό ωστόσο δεν απέτρεπε τις πολυάριθμες απόπειρες. Η φυλακή έκλεισε το 1877 και παραμένει σήμερα ένα από τα αξιοθέατα της Αυστραλίας…

San Pedro – La Paz, Βολιβία
Συνθήκες: η φυλακή με τη δική της κοινωνία και το κέντρο παραγωγής κοκαΐνης

Η μεγαλύτερη φυλακή της Βολιβίας (1.500 τρόφιμοι) διαφέρει απ’ όλες τις άλλες γιατί είναι οργανωμένη σαν μικρο-κοινωνία. Ο κρατούμενος νοικιάζει το κελί του με χρήματα που βγάζει από διάφορες δουλειές, ενώ τον νόμο εφαρμόζουν εκλεγμένοι τρόφιμοι, που βγαίνουν βέβαια με λιγότερο δημοκρατικές διαδικασίες απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Η βασική πηγή εισοδήματος για τους φυλακισμένους προέρχεται από την κατεργασία κοκαΐνης, που γίνεται μέσα στις εγκαταστάσεις. Η παραγωγή δεν προορίζεται μόνο για την κάλυψη των αναγκών της φυλακής, αλλά βρίσκει τον δρόμο της στην αγορά. Οι πλουσιότεροι κρατούμενοι διαθέτουν επιχειρήσεις μέσα στη φυλακή (εστιατόρια, ψιλικά, ακόμα και χώρους φιλοξενίας για τους συγγενείς των κρατουμένων!), ενώ στη «δημιουργική απασχόληση» περιλαμβάνονται αθλητικοί αγώνες για στοιχηματισμό. Όσο για τον σωφρονισμό, δεν βρήκε ποτέ χώρο στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της φυλακής…

La Sabeneta – Sabeneta, Βενεζουέλα
Συνθήκες: οι φτωχοί κρατούμενοι κοιμούνται σε αιώρες

Η Sabeneta είναι μια από τις πολλές και υπερπλήρεις φυλακές της Βενεζουέλας, όπου κάθε κρατούμενος πρέπει να κάνει τα κουμάντα του. Οι φτωχότεροι κοιμούνται σε αιώρες εγκατεστημένες στους διαδρόμους, ενώ οι πλουσιότεροι διαθέτουν περισσότερες ανέσεις, όπως ένα κρεβάτι! Η σοβαρή έλλειψη σωφρονιστικών υπαλλήλων (1 φύλακας ανά 150 κρατουμένους) έχει επιτρέψει στη φυλακή να πάρει τον νόμο στα χέρια της και η εκτεταμένη βία είναι το σημαντικότερο θέμα. Σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών το 1994, 108 τρόφιμοι σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς, ενώ την επόμενη χρονιά ο συνολικός απολογισμός των θυμάτων της βίας ανήλθε στους 200. Κάθε κρατούμενος που μπορεί να διαθέσει ένα σεβαστό ποσό διαθέτει όπλο, και αυτό αρκεί για να καταστρατηγήσει την ίδια της έννοιας της φυλακής. Η έλλειψη μάλιστα ιατρικού προσωπικού αφήνει τους κρατούμενους ευάλωτους σε ασθένειες όπως η χολέρα, που έχει στερήσει τη ζωή σε εκατοντάδες τροφίμους. Το να επιβιώσεις εκεί δεν είναι πλέον θέμα του νόμου…

Mendoza – Almafuerte, Αργεντινή

Συνθήκες: παντελής έλλειψη υγιεινής

Οι φυλακές Mendoza έχουν πληθυσμό 3 φορές περισσότερο από τη χωρητικότητά τους, γεγονός που καταλήγει στο στοίβαγμα 5 κρατουμένων σε κελί 4 τ.μ. Τα κελιά δεν διαθέτουν μάλιστα τουαλέτες, ωθώντας τη δημιουργική φαντασία των τροφίμων σε άλλα επίπεδα για να βρίσκουν λύση στο πρόβλημα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι τρόφιμοι δεν έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τις ντουζιέρες, γεγονός που αθροιστικά κάνει τη ζωή στο κατάστημα ανυπόφορη. Στη γυναικεία πτέρυγα μάλιστα, όπου οι γυναίκες κρατούνται με τα παιδιά τους, επικρατεί η ίδια κατάσταση, με αποτέλεσμα να χάνονται ζωές από τη μη τήρηση των συνθηκών υγιεινής. Και φυσικά δεν υπάρχει γιατρός στη φυλακή: η μόνη φορά που ο κρατούμενος συναντά ιατρικό προσωπικό είναι όταν πεθαίνει. Στο κολαστήριο αυτό επιβεβαιώνεται ο δαρβινικός νόμος για την επικράτηση του πιο προσαρμόσιμου στις συνθήκες οργανισμού…

Drapchi (Φυλακές Λάσα No 1) – Λάσα, Θιβέτ
Συνθήκες: οι τρόφιμοι ξυλοφορτώνονται καθημερινά

Κοίτα στραβά τον σωφρονιστικό υπάλληλο στις φυλακές της Λάσα και δες τον να σε πυροβολεί στο κεφάλι! Η μεγαλύτερη φυλακή του Θιβέτ φιλοξενεί κυρίως πολιτικούς κρατουμένους, από εφήβους μέχρι και γέρους, ενώ ο τρόπος λειτουργίας της περιλαμβάνει εκτεταμένη χρήση βίας, σιδερένια πυγμή και θάνατο χωρίς πολλή-πολλή σκέψη. Οποιαδήποτε απόπειρα για απόδραση ή εξέγερση τιμωρείται φυσικά με θάνατο, ο οποίος εκτελείται επί τόπου και με συνοπτικές διαδικασίες. Η ζωή του κρατουμένου στην απόλυτη ασυδοσία του σωφρονιστικού υπαλλήλου…

Diyarbakir – Diyarbakır, Τουρκία
Συνθήκες: εκπαιδευμένα σκυλιά δαγκώνουν τα γεννητικά όργανα των τροφίμων

Στα τούρκικα την ονομάζουν «κόλαση του Diyarbakir» και δεν έχουν άδικο. Πρώην στρατιωτικές φυλακές που έχουν μετατραπεί σε πολιτικές, δεν ξέχασαν το ένδοξο και βάρβαρο παρελθόν τους: καθημερινά και συστηματικά βασανιστήρια, απομόνωση, κατάδικοι να περιφέρονται γυμνοί, άλλοι αλυσοδεμένοι και με τα μάτια κλειστά. Και βέβαια υπάρχουν και τα «εκπαιδευμένα» σκυλιά του διευθυντή που κάθε τρόφιμος οφείλει να χαιρετά, γιατί αλλιώς τα σκυλιά αρπάζουν τον κρατούμενο από τα γεννητικά του όργανα. Η φρίκη περνά σε νέα επίπεδα, καθώς οι κρατούμενοι ωθούνται από τους υπαλλήλους να βιάζουν αλλήλους και να αφοδεύουν ο ένας πάνω στον άλλο. Το μενού ολοκληρώνεται φυσικά με περίεργες εξαφανίσεις καταδίκων. Μετά τη διεθνή κατακραυγή του 2010 και την επέμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα πράγματα λέγεται ότι είναι κομματάκι καλύτερα…

Guantanamo – Κόλπος Guantanamo, Κούβα
Συνθήκες: όλα τα σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια που έχει σκεφτεί ποτέ η ανθρώπινη διαστροφή

Οι ιστορίες για το Gitmo, το αμφιλεγόμενο ανακριτικό και περιοριστικό κέντρο που λειτουργεί μέσα στη Ναυτική Βάση του Κόλπου Guantanamo, είναι λίγο πολύ γνωστές. Ιδρύθηκε από την κυβέρνηση Μπους το 2002 για τους κρατουμένους από το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Στο περίφημο σύγχρονο κολαστήριο τα βασανιστήρια είναι «επιστημονικά»: νέες τεχνικές πνιγμού, στέρηση ύπνου, περιορισμός σε παγωμένα κελιά, καταναγκαστική χρήση ναρκωτικών, σεξουαλικά βασανιστήρια, θρησκευτικές ατιμώσεις, ο κατάλογος δεν έχει τέλος στη φυλακή αυτή των «ειδικών αποστολών». Οι πολλαπλές απόπειρες αυτοκτονίας δεν αφήνουν άλλωστε περιθώρια αμφιβολίας: το Gitmo δεν είναι σωφρονιστικό κατάστημα…

Φυλακές Nairobi – Ναϊρόμπι, Κένυα
Συνθήκες: έλλειψη κρεβατιών και ρούχων

Οι φυλακές στην Κένυα είναι περιβόητες για τις ανύπαρκτες συνθήκες κράτησης: 4.000 άνθρωποι στοιβάζονται σε εγκαταστάσεις σχεδιασμένες για λιγότερο από 1.000. Κελιά προορισμένα να στεγάσουν 50 νοματαίους φιλοξενούν 250, κάθε συζήτηση λοιπόν για κρεβάτι και συνθήκες υγιεινής πρέπει να ξεχαστεί. Οι περισσότεροι κρατούμενοι δεν έχουν καν ρούχα να φορέσουν, γεγονός που δεν τους ανακουφίζει βέβαια από την υπερβολική ζέστη που επικρατεί στο εσωτερικό του καταστήματος. Όσο για την τροφή, ξεκάθαρα δεν φτάνει για όλους. Η πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες είναι ανύπαρκτη και οι περισσότεροι πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με τις συνθήκες εγκλεισμού. Αυτό δεν μπορεί να είναι φυλακή…

Σωφρονιστικό Κατάστημα Carandiru – Σάο Πάολο, Βραζιλία

Συνθήκες: το έγκλημα ήρθε απ’ έξω

Στην ακμή τους, οι φυλακές Carandiru ήταν οι μεγαλύτερες της Νότιας Αμερικής, με πάνω από 8.000 τροφίμους. Οι φυλακές του Σάο Πάολο είναι βέβαια περισσότερο γνωστές για τη σφαγή που έγινε εκεί το 1992, όταν εξέγερση των κρατουμένων για τις άθλιες συνθήκες κράτησης οδήγησε στην επέμβαση του στρατού και στον θάνατο 112 τροφίμων, οι 102 από τους οποίους βρέθηκαν νεκροί από πυροβολισμούς. Η υπερβολική βία της στρατιωτικής επέμβασης και οι κακοί χειρισμοί του επιχειρησιακού διοικητή οδήγησαν στην καταδίκη του σε 632 χρόνια φυλάκισης, στην πλέον πολύκροτη υπόθεση καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Βραζιλίας. Τρομοκρατική οργάνωση μάλιστα ξεπήδησε από το γεγονός (Primeiro Comando da Capital), η οποία και ευθύνεται για τον θάνατο του τότε διευθυντή των φυλακών. Το Carandiru δεν μπορούσε πλέον να λειτουργήσει και κατεδαφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2002…

Kwan-li-so No 22 – Επαρχία Hoeryong, Βόρεια Κορέα
Συνθήκες: κόλαση για όλη την οικογένεια του κρατουμένου

Το Kwan-li-so, επίσης γνωστό ως «Στρατόπεδο 22», είναι το κέντρο κράτησης των πολιτικών κρατουμένων της Βόρειας Κορέας. Απομονωμένο από τον εξωτερικό κόσμο, πρόκειται για φυλακή υψίστης ασφαλείας όπου κρατούνται οι πολιτικοί κρατούμενοι και οι οικογένειές τους για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ηλεκτροφόροι φράχτες, αδιάβατα συρματοπλέγματα, 1.000 φρουροί και 600 ειδικοί φρουροί με χειροβομβίδες και αυτόματα διασφαλίζουν ότι τίποτα δεν θα βγει έξω από το κολαστήριο. Οι συνθήκες κράτησης περιλαμβάνουν καθημερινά βασανιστήρια, καταλήγοντας σε ακραίους ακρωτηριασμούς (αυτιά, μύτες, ουλές), ενώ η στέρηση φαγητού και οι πενιχρές μερίδες σιτηρών είναι η υπαρκτή πραγματικότητα. Πάνω από 2.000 κρατούμενοι πεθαίνουν τον χρόνο, ενώ η ομάδα που πλήττεται περισσότερο είναι τα παιδιά κάτω των 10 ετών. Οι γυναίκες κρατούμενοι μάλιστα που δεν υποδέχονται με θετικό τρόπο τον βιασμό τους θανατώνονται επιτόπου. Εδώ δεν μιλάμε καν για απόπειρα σωφρονισμού, αφού κανείς από τους τροφίμους δεν θα βγει ποτέ από την επίγεια αυτή κόλαση…

Φυλακές Gitarama – Gitarama, Ρουάντα
Συνθήκες: ό,τι χειρότερο σκαρφίστηκε ποτέ άνθρωπος σε συνθήκες εγκλεισμού

Απλά-απλά, οι φυλακές Gitarama είναι η ενσάρκωση της κόλασης. Ούτε ο σατανάς δεν θα το σκεφτόταν αυτό! Περίπου 6.000 κρατούμενοι κρατούνται σε χώρο που μπορεί να στεγάσει… 500, αν και αυτό δεν είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Η παντελής έλλειψη φαγητού αναγκάζει τους φυλακισμένους να τρώνε ο ένας τον άλλο, ενώ στα κελιά οι τρόφιμοι στέκονται πάντα όρθιοι για να χωράνε. Η έλλειψη λεκάνης στο κελί το κάνει στάβλο, με τα περιττώματα να καλύπτουν το πάτωμα. Η γάγγραινα θερίζει και οι ακρωτηριασμοί είναι καθημερινή πρακτική, αν και λίγοι επιβιώνουν από τις εγχειρίσεις που εκτελεί το ανειδίκευτο προσωπικό. Είναι ξεκάθαρα ένα στρατόπεδο θανάτου παρά κράτησης. Η γενοκτονία της Ρουάντα συνεχίζεται μέσα στο κολαστήριο αυτό…