Τα χρόνια που οι «Μαύροι Πάνθηρες» έδειχναν τα νύχια τους στο κράτος των ΗΠΑ

«Το πρώτο που πρέπει να μάθει ένας επαναστάτης είναι ότι είναι ένας άνθρωπος καταδικασμένος»! Αυτά τα λόγια χρησιμοποιούσε ένας εκ των ηγετών της οργάνωσης «Μαύροι Πάνθηρες» και ίσως αυτό το απόφθεγμα σε συνδυασμό με τον τρίτο νόμο του Νεύτωνα (του γνωστού, περί… δράσης και αντίδρασης) είναι αρκετά για να καταλάβει κανείς τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκαν και έδρασαν στις ΗΠΑ οι Μαύροι Πάνθηρες! Και αν κάποιος συνυπολογίσει πως μετά τις πρόσφατες δολοφονίες αφροαμερικανών από αστυνομικούς αλλά και το μακελειό με τους νεκρούς ένστολους στο Ντάλας, ένοπλοι μαύροι έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους στους δρόμους, τότε μπορεί εύκολα να κατανοήσει πως οι λόγοι που οδήγησαν στη «γέννηση» εκείνου του κινήματος δεν έχουν εξαλειφθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες ακόμα κι αν ο πρόεδρος της χώρας είναι κι εκείνος αφροαμερικάνος.

Η γέννηση του κινήματος των «Μαύρων Πανθήρων»

Το… πιστοποιητικό γέννησης  των Μαύρων Πανθήρων γράφει Οκτώβριος του 1966. Αυτή όμως δεν είναι παρά μια ημερομηνία για τα χαρτιά και τίποτα περισσότερο. Το ένοπλο κίνημα των αφροαμερικανών «γεννήθηκε» πολλά χρόνια νωρίτερα. Δεκαετίες ολόκληρες πριν. Οι Μαύροι Πάνθηρες ιδρύθηκαν στο Oakland το 1966 και ιδρυτικά τους στελέχη, καθοδηγητές και επικεφαλής θεωρούνται οι Huey P. Newton και Bobby Seale. To αρχικό τους όνομα ήταν «Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων για την Αυτοπροστασία», μέχρι να καταλήξουν στο Κόμμα Μαύρων Πανθήρων (Κ.Μ.Π.).

Το «Μαύρο Πάνθηρες» σύμφωνα με τον  Bobby Seale είχε προκύψει μέσα από μια κουβέντα που είχε με τον Huey Newton: – Ξέρεις, η φύση του πάνθηρα, το έψαξα. Αν σπρώξεις έναν πάνθηρα στη γωνία, ο πάνθηρας θα προσπαθήσει να προχωρήσει αριστερά ή δεξιά για να σε κάνει να μετακινηθείς από τη μέση. Αλλά αν εσύ συνεχίσεις να τον σπρώχνεις στη γωνία, αργά ή γρήγορα ο πάνθηρας θα βγει από τη γωνία και θα προσπαθήσει να τσακίσει αυτόν που τον καταπιέζει. – Πω, πω, Huey, έτσι ακριβώς και με τους μαύρους. Μας πιέζουν στη γωνία. – Τι εννοείς; – Κοίτα, αυτό που ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και οι άλλοι λένε ειρηνική διαμαρτυρία, αλλά τους την πέφτουν και τους δέρνουν, τους κακοποιούν και τους σκοτώνουν. Και είναι σαν οι μαύροι να πιέζονται στη γωνία. Αρχικός στόχος της οργάνωσης ήταν η προστασία -μέσω της ένοπλης παρουσίας στους δρόμους, που είχαν τη μορφή περιπολιών- των μαύρων κοινοτήτων.

Είναι ενδεικτικό πως στη κορύφωση του κινήματος δίπλα από σχεδόν κάθε περιπολία αστυνομικών στις περιοχές των αφροαμερικανών, υπήρχε και η περιπολία των ένοπλων Μαύρων Πανθήρων. Προκειμένου να διαφοροποιηθούν από άλλες ένοπλες οργανώσεις (σε διεθνές επίπεδο) αλλά και τάσεις της εποχής, οι Μαύροι Πάνθηρες υιοθετούν το δικό τους στυλ που παραπέμπει σε οργανωμένο επαναστατικό στρατό. Στο εσωτερικό τους υπάρχει ιεραρχία και ξεκάθαρες δομές (όπου, μάλιστα, κάθε επικεφαλής έφερε τον τίτλο του υπουργού) ενώ παράλληλα στις δημόσιες εμφανίσεις τους υιοθετούν ύφος αυστηρό και καθιερώνουν τη στολή: μαύρο μπερέ, χαμηλές μαύρες μπότες και μπλε σκούρο πουκάμισο. Οι θέσεις και οι επιδιώξεις τους έγιναν ευρέως γνωστές μέσα από το «Πρόγραμμα των 10 Σημείων», ένα κείμενο ριζοσπαστικό στο οποίο φαίνονται ξεκάθαρα όλες οι ιδεολογικές καταβολές τους. Στο συγκεκριμένο κείμενο συμπυκνώνονται και συνυπάρχουν ο αντικαπιταλισμός, ο αντιφασισμός και ο αντιιμπεριαλισμός με τον Μαρξισμό-Λενινισμό και τον Μαοϊσμό! Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό αυτό το κείμενο, από μόνο του, ήταν μια γροθιά για την άκρως συντηρητική αμερικάνικη κοινωνία!

Οι πρώτες δράσεις, οι συγκρούσεις με την αστυνομία και ο «σκοτεινός» ρόλος του FBI

Αν και οι Μαύροι Πάνθηρες είχαν τυπικά ιδρυθεί το 1966 η πρώτη τους ανοιχτή ακτιβίστικη δράση που είχε μεγάλο αντίκτυπο στη κοινωνία ήταν μόλις τον Μάιο του ’67 όταν ο Bobby Seale με μια ομάδα συντρόφων του εισβάλλουν οπλισμένοι στην αίθουσα της νομοθετικής συνέλευσης της Καλιφόρνια κατά τη διάρκειας συζήτησης ενός νομοσχεδίου για την απαγόρευση της οπλοκατοχής στην πολιτεία. Από εκεί και πέρα οι δράσεις ήταν όλο και πιο έντονες όλο και πιο δυναμικές. Κρίσιμο χρονικό σημείο στην πορεία της οργάνωσης ήταν ο Απρίλιος του 1968 όταν δολοφονείται ο Μάρτιλ Λούθερ Κίνγκ. Από τότε -και μέχρι να αρχίσει η εσωτερική φαγωμάρα και σταδιακά η οργάνωση να οδηγηθεί (στις αρχές της δεκαετίας του ’80) στην απαξίωση- οι Μαύροι Πάνθηρες μετατρέπονται από μια κλειστή στρατιωτικού χαρακτήρα ομάδα που ήταν στην αρχή σε ένα κίνημα! Στο απόγειο της το 1969, 250.000 άνθρωποι λάμβαναν την εφημερίδα της οργάνωσης, ενώ είχε και 10.000 εγγεγραμμένα μέλη! Παράλληλα, ωστόσο, η οργάνωση είχε και έντονη κοινωνική δράση. Στα λεγόμενα «Προγράμματα Επιβίωσης», εμπνευσμένα από τον Μάο Τσετούνγκ, ένα εκ των οποίων ήταν και το «Δωρεάν Πρωινό για τα Παιδιά», έδινε τροφή κάθε πρωί σε 10.000 παιδιά! Ήταν τέτοια η απήχηση που είχε η συγκεκριμένη δράση που η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση,  αναγκάστηκε λίγο αργότερα να υιοθετήσει παρόμοια προγράμματα. Το κόμμα λειτουργούσε σχολεία, παρείχε δωρεάν μαθήματα οικονομίας και πολιτικής, πρόσφερε ρούχα και είδη πρώτης ανάγκης, καθιέρωσε μέχρι και προγράμματα επανένταξης σε αλκοολικούς και τοξικοεξαρτημένους. Πιθανότατα αυτή ήταν και η αιτία που ανάγκασε τον περιβόητο αρχηγό του FBI, Εντγκαρ Χούβερ να δηλώσει ότι οι Μαύροι Πάνθηρες αποτελούν «τη μεγαλύτερη απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας». Κάπως έτσι φαίνεται πως αποφάσισε να ενεργοποιήσει το σχέδιο Cointelpro (Counter Intelligence Programme) που είχε δημιουργηθεί για τους κομμουνιστές. Το συγκεκριμένο σχέδιο… Μακαρθικής εμπνεύσεως, περιλάμβανε δολοφονίες μελών των στοχευόμενων οργανώσεων, παρείσφρηση προβοκατόρων στο εσωτερικό τους τόσο στα ανώτερα κλιμάκια όσο και στη βάση τους, συκοφάντηση των θέσεών τους και διασπορά ψευδών ειδήσεων με στόχο τον αποπροσανατολισμό των οργανώσεων και των οπαδών τους. Τον Απρίλιο του 1969 και ενώ το σχέδιο ήταν σε πλήρη εφαρμογή, ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στα κεντρικά γραφεία της οργάνωσης το Oakland, δήθεν ψάχνοντας για ναρκωτικά, όπλα και εκρηκτικά. Απολογισμός εκείνης της επίθεσης ήταν η δολοφονία τεσσάρων μελών και η ολοκληρωτική καταστροφή των γραφείων. Είχε προηγηθεί η πολυήμερη εξέγερση της Ουάσινγκτον όπου είχαν χάσει τη ζωή τους τέσσερις Μαύροι Πάνθηρες και είχαν τραυματισμοί εκατοντάδες. Πολλοί λένε πως μετά από αυτά τα δύο βίαια γεγονότα η οργάνωση δεν ήταν ποτέ η ίδια… Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 η οργάνωση φυλλορροούσε. Μέχρι το 1980, η συμμετοχή είχε συρρικνωθεί στα μόλις 27 μέλη! Τελικά το 1982 οι «Μαύροι Πάνθηρές» πέρασαν στην ιστορία, ανακοινώνοντας οι ίδιοι τη διάλυσή τους στη σκιά ενός σκανδάλου που ήθελε τον Newton να έχει υπεξαιρέσει κεφάλαια από τα ταμεία του κόμματος για να αγοράσει ναρκωτικά.

Το μαύρο γάντι στο βάθρο των Ολυμπιακών Αγώνων

Το ιστορικότερο γεγονός που έχει συνδεθεί με τη δράση των Μαύρων Πανθήρων έλαβε χώρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικό. Στις 16 Οκτωβρίου 1968, οι Αμερικανοί Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος και ο Αυστραλός Πήτερ Νόρμαν ανεβαίνουν στο βάθρο για την απονομή των μεταλλίων στα 200 μέτρα. Κατά τη διάρκεια της απονομής ο Σμίθ σήκωσε τη δεξιά γαντοφορεμένη στα μαύρα γροθιά του για να δείξει την μαύρη δύναμη στην Αμερική και ο Κάρλος την αριστερή για να δείξει την μαύρη ενότητα. Η συνέχεια γνωστή: Οι Σμιθ και Κάρλος εξεδιώχθησαν  σχεδόν με τις κλωτσιές από το Ολυμπιακό Χωριό, επέστρεψαν στις ΗΠΑ όπου αφού τους αφαιρέθηκαν τα μετάλλια, τους απαγορεύτηκε η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό πάντως μικρή σημασία είχε για τους ίδιους δεδομένου πως η κοινότητα των αφροαμερικανών τους υποδέχθηκες σαν ήρωες ενώ προς τιμήν του στήθηκαν ακόμα και ανδριάντες!   Στον αντίποδα ο Νόρμαν που φόρεσε στο πέτο της φόρμας του την κονκάρδα των Μαύρων Πανθήρων, επέστρεψε στην πατρίδα του όπου απομονώθηκε από τους πάντες και πέθανε κυριολεκτικά στην ψάθα ζητιανεύοντας για να βγάλει τα προς το ζην. Μόλις το 2012 το κοινοβούλιο της Αυστραλίας τον κατέταξε ανάμεσα στους κορυφαίους αθλητές της χώρας και με επίσημη απόφαση το όνομά του αποκαταστάθηκε. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend