Η επόμενη μέρα για τις καταθέσεις, τις εγγυήσεις και τις τράπεζες

Μέσα σε ένα εκρηκτικό κλίμα ασφυξίας οι Έλληνες σε λιγότερο από 48 ώρες καλούνται στις κάλπες να αποφασίσουν για το δημοψήφισμα, ενώ πληθαίνουν οι φωνές που δεν δίνουν καμία πιθανότητα να ανοίξουν οι τράπεζες την Τρίτη. Την ίδια ώρα η αγωνία αυξάνεται και η αυλαία της μάχης πέφτει απόψε με την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο Σύνταγμα και τη συγκέντρωση  «Μένουμε Ευρώπη» στο Καλλιμάρμαρο. Η κυβερνητική πλευρά τις τελευταίες ώρες πέφτει στη μάχη για να αντιμετωπίσει το «φόβο» που έχει δημιουργηθεί σε μεγάλη μερίδα των πολιτών, χωρίς όμως να μπορεί επί της ουσίας να δώσει εγγυήσεις, ενώ η πλευρά του «ναι» προτάσσει μια γρήγορη συμφωνία με τους Ευρωπαίους για να ανοίξουν και πάλι οι τράπεζες. Ο Αλέξης Τσίπρας είπε χθες ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν όταν θα έχουμε συμφωνία, κάτι που είπε τελικά μετά από αρκετές μέρες και ο Γιάννης Βαρουφάκης, αν και αρχικά έλεγε ότι θα ανοίξουν την Τρίτη όπως και ο υπουργός Επικρατείας Νίκος Παππάς. Ωστόσο τα κυβερνητικά στελέχη άλλαξαν γραμμή και από το άνοιγμα των τραπεζών την Τρίτη πέρασαν στο άνοιγμα των τραπεζών με συμφωνία. Το βασικό ερώτημα είναι πότε θα έρθει αυτή η συμφωνία, όταν έξι μήνες τώρα η κυβέρνηση διαπραγματευόταν στις Βρυξέλλες και δεν κατάφερε να βρει μια συμφωνία. Μάλιστα ο υπεύθυνος για τη διαπραγμάτευση, Ευκλείδης Τσακαλώτος αποκάλυψε ότι το δημοψήφισμα έγινε γιατί η συμφωνία δεν πέρναγε από τη Βουλή και θα έπεφτε η κυβέρνηση, ενώ ομολόγησε ότι η διαπραγμάτευση απέτυχε. Η κυβέρνηση μοιάζει να αναζητά βηματισμό, αφού από την άλλη ο αναπληρωτής υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Γιώργος Κατρούγκαλος αργά το βράδυ της Πέμπτης έλεγε ότι με «όχι» ανοίγουν οι τράπεζες, με «ναι» παραμένουν κλειστές, για να εισπράξει άμεσα την έντονη αντίδραση ακόμη και της Λιάνας Κανέλλη η οποία τον κατηγόρησε για ωμό εκβιασμό του ελληνικού λαού. Μέσα σε αυτό το δραματικό κλίμα έσκασε και «βόμβα» από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη ο οποίος αποκάλυψε ότι μπορεί να κοπεί ο ELA στις ελληνικές τράπεζες. «Αν αληθεύει, είναι απαράδεκτο να πιέζουν διάφοροι κύκλοι την ΕΚΤ ώστε να μη συνεχίσει την παροχή ELA στις ελληνικές τράπεζες» είπε ο κ. Δραγασάκης, κάτι που ουσιαστικά σημαίνει την άμεση κατάρρευση όλου του τραπεζικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να υπάρχει καμία βεβαιότητα για το πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες, πολύ περισσότερο δε για το πότε θα χαλαρώσουν τα capital controls. Το σκηνικό που διαμορφώνεται στις τράπεζες είναι ζοφερό και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μαζί με τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Βαρουφάκη, επιχειρούν να καθησυχάσουν τους πολίτες και τους επιχειρηματίες που εκφράζουν έντονες ανησυχίες για το κούρεμα καταθέσεων. Όλες οι πληροφορίες δείχνουν ότι η κατάσταση στις τράπεζες είναι δύσκολη ακόμη και για τη διαθεσιμότητα σε χαρτονομίσματα για τα 60 ή τα 50 ευρώ που δίνουν τα ΑΤΜ. Τα χρήματα σε ρευστό που διαθέτουν οι τράπεζες ανέρχονται σε 500 εκατ. ευρώ εκτιμά η βρετανική εφημερίδα Telegraph επικαλούμενη δηλώσεις του προέδρου του ΕΒΕΑ και της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Κωνσταντίνου Μίχαλου. «Έχουμε αξιόπιστες πληροφορίες ότι τα αποθεματικά σε ρευστό στις τράπεζες βρίσκεται κάτω από το όριο των 500 εκατ. ευρώ. Όποιος πιστεύει ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν την Τρίτη, ονειροπολεί. Τα μετρητά δεν θα κρατήσουν ούτε για μια ώρα» αναφέρει ο κ. Μίχαλος στη βρετανική εφημερίδα. «Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση. Οι ελληνικές εταιρείες έχουν αποκλειστεί από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές μέσω του συστήματος Target2. Η εμπορική κοινότητα δεν μπορεί να εισάγει τίποτα και χωρίς πρώτες ύλες δεν μπορεί και να παράξει τίποτα» συμπλήρωσε ο κ. Μίχαλος. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ντέρμπι και ρευστά δεδομένα ενώ η επόμενη μέρα φαντάζει με ένα βήμα προς μια δύσκολη κατάσταση αφού η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το τραπεζικό σύστημα έχει κλονιστεί.

Πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες;

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεδριάσει εκ νέου τη Δευτέρα έχοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στα χέρια της προκειμένου να αποφασίσει κατά πόσο θα αυξήσουν τη ρευστότητα μέσω ELA για τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το Δ.Σ. της ΕΚΤ να συνδέει τις όποιες αποφάσεις άρρηκτα και ανοιχτά με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε ο Γιόζεφ Μπονίτσι, μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, ο οποίος υιοθέτησε το δίλημμα που τίθεται από ολόκληρη την Ευρώπη, ότι δηλαδή το δημοψήφισμα αφορά στην παραμονή ή όχι της χώρας στο Ευρώ. Ο κ. Μπονίτσι δεν απέκλεισε η ΕΚΤ να προχωρήσει σε κούρεμα των εγγυήσεων των ελληνικών τραπεζών σε περίπτωση που η λαϊκή βούληση ταχθεί υπέρ της εξόδου της χώρας από τη νομισματική ένωση, γεγονός που εφόσον συμβεί θα πυροδοτήσει την κατάρρευση των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Παράλληλα, ο κ. Μπονίτσι επανέλαβε ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να έχουν επ’ αόριστον πρόσβαση στον ELA, επαναλαμβάνοντας τις απειλές του κεντρικού τραπεζίτη της Γερμανίας, Γενς Βάιντμαν. «Η απόφαση της ΕΚΤ θα εξαρτηθεί από την απόφαση των Ελλήνων» σημείωσε χαρακτηριστικά ο Μπονίτσι. Έτσι το πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες είναι κάτι που εξαρτάται άμεσα από την ΕΚΤ και από την επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές, ενώ τα capital controls χρειάζονται χρόνο προκειμένου να φύγουν από την καθημερινότητα των Ελλήνων. Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα στο ερώτημα τι πρόκειται να συμβεί και πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες, καθώς βαδίζουμε σε «αχαρτογράφητα νερά».

Τα βασικά σενάρια για τράπεζες και καταθέσεις

Τρία είναι τα βασικά σενάρια για τις τράπεζες: 1) Τη Δευτέρα η ΕΚΤ δεν μειώνει τον ELA και δεν αυξάνει το κούρεμα στις εγγυήσεις που δίνουν οι τράπεζες. Κάτω υπό αυτό το πρίσμα οι ελληνικές τράπεζες μένουν όπως είναι και σήμερα, αλλά με τεράστια αγωνία για το αν θα έχουν έστω και 50ευρα να δίνουν από τα ΑΤΜ. Για πόσο χρονικό διάστημα θα μείνουν όπως είναι σήμερα εξαρτάται από την προοπτική συμφωνίας. 2) Αν υπάρχει κίνηση που δείχνει συμφωνία η ΕΚΤ μπορεί να αυξήσει τον ELA. Μπορεί ακόμη να στείλει και χαρτονομίσματα στις ελληνικές τράπεζες. Σταδιακά οι τράπεζες θα ανοίξουν μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Ταυτόχρονα  η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα μπει στο τραπέζι με ξεκάθαρο ερώτημα από πού θα βρεθούν τα λεφτά. Η διαδικασία αυτή είναι εξαιρετικά περίπλοκη και αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να προδικάσει κανείς το αποτέλεσμα, αν δηλαδή τελικά θα περιλαμβάνει ένα συμβολικό κούρεμα καταθέσεων ή όχι. 3) Αν η ΕΚΤ αυξήσει το κούρεμα στα collaterals και αποσύρει τη στήριξη μέσω του ELA τότε τα δεδομένα αλλάζουν. Οι τράπεζες θα κληθούν να επιστρέψουν άμεσα στην ΕΚΤ τη ρευστότητα που έχουν αντλήσει. Έτσι, θα παραμείνουν κλειστές επ’ αόριστον και μαζί τα ATM. Η διαδικασία bail in, δηλαδή η διάσωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα ξεκινήσει. Μεγάλοι χαμένοι θα είναι οι μέτοχοι των τραπεζών, οι κάτοχοι ομολόγων και στη συνέχεια ακόμη και όλοι οι καταθέτες.