Αβραμόπουλος: Το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ευρώπη διογκώνεται

Τους κινδύνους των ναρκωτικών υψηλής δραστικότητας για την υγεία, τη συνεχιζόμενη εμφάνιση νέων ουσιών και τα μεταβαλλόμενα πρότυπα χρήσης ναρκωτικών, επισήμαναν σήμερα στη Λισαβόνα οι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά, παρουσιάζοντας την ετήσια έκθεση του οργανισμού παρουσία του Επιτρόπου Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρη Αβραμόπουλου.

Ο οργανισμός εκφράζει την ανησυχία του για την αύξηση των θανάτων, από υπερβολική δόση, σε ορισμένες χώρες και τις απειλές που προκύπτουν από τις διαδικτυακές αγορές ναρκωτικών.

«Το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ευρώπη διογκώνεται. Η ζήτηση και η προσφορά νέων ψυχοδραστικών ουσιών, διεγερτικών, ηρωίνης και άλλων οπιοειδών συνεχίζουν να κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα με σοβαρές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία. Έχοντας τις γνώσεις αυτές στη διάθεσή μας, θα συνεχίσουμε να καλούμε τις αρχές των κρατών μελών, τρίτες χώρες, διαδικτυακές εταιρείες και την κοινωνία των πολιτών να εντείνουν ακόμη περισσότερο τη συνεργασία τους για την αντιμετώπισή αυτής της παγκόσμιας πρόκλησης» ανέφερε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος.

Περίπου 2,1 εκατομμύρια νεαροί ενήλικες (15-34 ετών) αναφέρουν ότι έκαναν χρήση (έκσταση) MDMA τον τελευταίο χρόνο. Αν και μέχρι πρότινος η χρήση MDMA ακολουθούσε πτωτική πορεία, 9 από τις 12 χώρες, με στοιχεία, αναφέρουν υψηλότερες εκτιμήσεις χρήσης και ενδείξεις ότι η MDMA έχει πάψει να περιορίζεται σε συγκεκριμένους πληθυσμούς χρηστών ή υποκουλτούρες ή σε χορευτικά κλαμπ, αλλά πλέον χρησιμοποιείται από ένα ευρύτερο φάσμα νέων.

«Στη νέα έκθεση επισημαίνονται περιστατικά τοξίκωσης, αλλά και θανάτων που συνδέονται με τη συγκεκριμένη ουσία. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική, καθώς η MDMA έχει αρχίσει να διαδίδεται και σε μη περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα και με αυξανόμενη διαθεσιμότητα μέσω διαδικτυακών αγορών» σύμφωνα με τον διευθυντή του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά Alexis Goosdeel.

Η έκθεση που δημοσιεύεται, περιλαμβάνει, επίσης, νέα δεδομένα τα οποία συλλέχθηκαν από τα τμήματα επειγόντων περιστατικών σε νοσοκομεία διάφορων ευρωπαϊκών πόλεων .Αν και η ηρωίνη είναι η συχνότερα αναφερόμενη παράνομη ουσία στα επείγοντα περιστατικά, η κάνναβη, η κοκαΐνη και άλλες διεγερτικές ουσίες κατέχουν εξέχουσα θέση σε κάποιες περιοχές.

Η κοκαΐνη παραμένει η ευρύτερα διαδεδομένη παράνομη διεγερτική ουσία στην Ευρώπη. Περίπου 2,4 εκατομμύρια νεαροί ενήλικες (15-34 ετών) δηλώνουν ότι έκαναν χρήση κοκαΐνης τον τελευταίο χρόνο. Η κοκαΐνη δηλώθηκε ως κύρια ουσία χρήσης από 60.000 χρήστες που εισήχθησαν σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα το 2014 και από 27.000 χρήστες που εισήχθησαν σε θεραπεία για πρώτη φορά.

Επίσης, εκτιμάται ότι 16,6 εκατομμύρια νεαροί Ευρωπαίοι (15-34 ετών) έκαναν χρήση κάνναβης κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Αν και τα επίπεδα χρήσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα, η συνολική τάση στην Ευρώπη δεν φαίνεται πτωτική, απεναντίας υπάρχουν ενδείξεις ανόδου. Οκτώ από τις 13 χώρες για τις οποίες διατίθενται πρόσφατες εκτιμήσεις στο πλαίσιο ερευνών (από το 2013 και εξής) αναφέρουν – όσον αφορά τη συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία – αυξήσεις στη χρήση κάνναβης κατά το τελευταίο έτος.

Η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του EMCDDA, Laura d’Arrigo σχολίαζοντας τα αποτελέσματα της έκθεσης κατέληξε: «Μερικές μόλις εβδομάδες μετά την έκτακτη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά, η παρούσα έκθεση μας υπενθυμίζει ότι, εμφανίζονται νέες απειλές, ιδίως με την ανάπτυξη της αγοράς συνθετικών ναρκωτικών. Έχω την πεποίθηση ότι η έκθεση αυτή αποτελεί μέσο τόσο για τη διάδοση γνώσεων σχετικά με την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη όσο και για την από κοινού ανάπτυξη νέων τρόπων αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων».

Λερναία Ύδρα η αγορά ναρκωτικών στην Ευρώπη

Η ανάλυση της φετινής 21ης ετήσιας έκθεσης, αποτυπώνει την ικανότητα της αγοράς ναρκωτικών να ανακάμπτει. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η κάνναβη και οι διεγερτικές ουσίες, ακολουθούν πλέον ανοδικές τάσεις. Η μικρή αύξηση στη χρήση των πιο διαδεδομένων αυτών ουσίων είναι ξεκάθαρη από όλες τις πρόσφατες έρευνες. Όμως δεν είναι μόνο αυτό που ανησυχεί τις αρχές. Είναι και η διαπίστωση ότι η καθαρότητα και η δραστικότητα των περισσότερων παράνομων ουσιών είναι υψηλή ή αυξάνεται.

Παράλληλα, η αγορά ναρκωτικών, έχει γίνει πιο πολύπλοκη, καθώς οι καταναλωτές έχουν στη διάθεσή τους νέες ουσίες μαζί με τα καθιερωμένα ναρκωτικά. Μάλιστα, πολλοί χρήστες στρέφονται στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς χωρίς έγκριση ή συνταγή γιατρού, ενώ η χρήση διαφορετικών ουσιών αποτελεί πλέον τον κανόνα για τους προβληματικούς χρήστες.

Την ίδια ώρα, το έργο των διωκτικών Αρχών δυσχεραίνεται,καθώς η παραγωγή κάνναβης, συνθετικών ναρκωτικών, ορισμένων οπιοειδών και νέων ψυχοδραστικών ουσιών γίνεται πλέον εντός Ευρώπης, κοντά στους καταναλωτές τους.

Εκατομμύρια Ευρωπαίοι εξακολουθούν να κάνουν χρήση κάνναβης καθημερινά

Η χρήση κάνναβης παραμένει μεγάλη πρόκληση, καθώς δεν δείχνει να μειώνεται, ενώ σε κάποιους πληθυσμούς ίσως και να αυξάνεται. Οι περισσότερες από τις χώρες που διαθέτουν πρόσφατες εκτιμήσεις, αναφέρουν αυξημένη χρήση της ουσίας.

Περίπου 1% των ενηλίκων στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι κάνουν χρήση κάνναβης καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά. Τα επίπεδα δραστικότητας τόσο της ρητίνης όσο και της φυτικής κάνναβης είναι υψηλά σε σύγκριση με το παρελθόν, γεγονός ανησυχητικό, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο του χρήστη για οξέα ή και χρόνια προβλήματα υγείας.

Σύμφωνα με νεώτερες εκτιμήσεις, η κάνναβη αντιπροσωπεύει σε αξία, το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς παράνομων ουσιών στην Ευρώπη. Η παραγωγή κάνναβης, εντός και εκτός Ευρώπης, αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων για το οργανωμένο έγκλημα, ενώ τα αδικήματα που σχετίζονται με την κάνναβη, αντιπροσωπεύουν περίπου τα 3/4 του συνόλου των αδικημάτων που σχετίζονται με ναρκωτικά.

Επικίνδυνα τα συνθετικά κανναβινοειδή που προκαλούν μαζικές δηλητηριάσεις και θανάτους

Τα συνθετικά κανναβινοειδή αντιπροσωπεύουν πάνω από 60% των κατασχέσεων και από τις 98 νέες ουσίες που εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 2015, οι 25 ήταν συνθετικά κανναβινοειδή –ουσίες που επιδρούν στους ίδιους υποδοχείς του εγκεφάλου με την THC, μια από τις κύριες δραστικές ενώσεις που περιέχεται στη φυσική κάνναβη.

Πολλά συνθετικά κανναβινοειδή είναι πολύ πιο τοξικά, ενώ έχουν αναφερθεί μαζικές δηλητηριάσεις, ακόμη και θάνατοι.

Η επικινδυνότητα αυτών των ουσιών αναδεικνύεται και με μια προειδοποίηση που εξέδωσε το EMCDDA τον Φεβρουάριο του 2016 σχετικά με το συνθετικό κανναβινοειδές MDMB-CHMICA –μια ουσία που είχε συσχετιστεί με 13 θανάτους και 23 μη θανατηφόρες τοξικώσεις.

Η ουσία αυτή εντοπίστηκε σε περισσότερα από 20 διαφορετικά μείγματα καπνού, ενώ θάνατοι ή τοξικώσεις αναφέρθηκαν σε 8 χώρες, χωρίς να αποκλείεται να έχουν συμβεί και σε άλλες.

Οι νεαροί καταναλωτές μπορεί εν αγνοία τους να γίνονται ανθρώπινα πειραματόζωα για ουσίες που εγκυμονούν άγνωστους κινδύνους για την υγεία.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η συνθετική καθινόνη α-PVP, για την οποία διενεργήθηκε αξιολόγηση κινδύνου τον Νοέμβριο του 2015. Πρόκειται για ένα ισχυρό ψυχοδιεγερτικό που συσχετίστηκε με σχεδόν 200 περιστατικά οξείας τοξίκωσης και πάνω από 100 θανάτους στην Ευρώπη.

Αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση, η ηρωίνη στο προσκήνιο

Η φετινή ανάλυση επισημαίνει επίσης την εκ νέου ανησυχητική αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση ηρωίνης και άλλων οπιοειδών. Με βάση τα στοιχεία, η ηρωίνη κατέχει εξέχουσα θέση στα περιστατικά θανατηφόρας υπερδοσολογίας και είναι η συχνότερα αναφερόμενη παράνομη ουσία στα επείγοντα περιστατικά, σύμφωνα με τη νέα έρευνα σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις.

Κάποιες χώρες, κυρίως στη Βόρεια Ευρώπη, στις οποίες παρατηρείται προβληματική χρήση οπιοειδών επί σειρά ετών, πρόσφατα ανέφεραν αύξηση του αριθμού των θανάτων που συνδέονται με χρήση οπιοειδών.

Eπί του παρόντος, πάντως, δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να τεκμηριώνουν αύξηση των νέων χρηστών ηρωίνης.

Σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης, στους θανάτους από ναρκωτικά φαίνεται επίσης να συντελούν σημαντικά τα συνθετικά οπιοειδή και οι φαρμακευτικές ουσίες. Εκφράζονται ανησυχίες για την κατάχρηση βενζοδιαζεπινών και άλλων φαρμάκων που εκτρέπονται από τη θεραπεία ή προέρχονται από προμηθευτές χωρίς τη σχετική άδεια, όμως ο ρόλος που παίζουν οι ουσίες αυτές όσον αφορά τους θανάτους από υπερβολική δόση στην Ευρώπη δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητός.

Αισιοδοξία για τα φάρμακα που μειώνουν τη βλάβη από τη χρήση ναρκωτικών

Νέες θεραπείες έχουν σημαντικές δυνατότητες να αυξήσουν τα οφέλη για την υγεία των χρηστών. Όμως η πρόκληση είναι να μειωθούν οι φραγμοί για τη χορήγησή τους και να διασφαλιστούν επαρκείς πόροι για την κάλυψη των θεραπευτικών αναγκών. Στην έκθεση παρουσιάζονται δύο πεδία στα οποία καθιερώνονται νέες θεραπείες και καινοτόμοι τρόποι χορήγησής τους.

Για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας, σε κάποιες χώρες της ΕΕ διατίθεται ήδη στους χρήστες οπιοειδών η φαρμακευτική ουσία ναλοξόνη, ώστε να μειωθούν οι θάνατοι από υπερβολική δόση. Υπάρχουν προοπτικές ευρύτερης υλοποίησης προγραμμάτων διάθεσης ναλοξόνης στους χρήστες στην Ευρώπη, με την ανάπτυξη σκευασμάτων ναλοξόνης που χορηγούνται από τη μύτη, όπως αυτό που εγκρίθηκε πρόσφατα και πωλείται στα φαρμακεία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Επίσης, ήδη κυκλοφορούν νέα φάρμακα που δίνουν τη δυνατότητα αποτελεσματικότερης θεραπείας της λοίμωξης από τον ιό της ηπατίτιδας C σε ενεργούς χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, αλλά και σε όσους παρακολουθούν θεραπευτικά προγράμματα.

Νέες απειλές και «ευκαιρίες» από τις διαδικτυακές αγορές ναρκωτικών

Μια νέα σημαντική πρόκληση, είναι η αντιμετώπιση του ρόλου του διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας και δυνητικής πηγής προμήθειας ναρκωτικών

Η προμήθεια ουσιών μέσω διαδικτύου μοιάζει να διογκώνεται, παρότι ξεκίνησε από χαμηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τους ειδικούς η προσοχή εστιάζεται,στην απειλή που προκύπτει από τις αγορές ναρκωτικών στον λεγόμενο «βαθύ ιστό».

Η αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου,οι νέες τεχνολογίες πληρωμών, η καινοτομία στο πεδίο της κρυπτογράφησης και οι νέες δυνατότητες δημιουργίας διαδικτυακών αγορών, προβληματίζουν τους ειδικούς, που λένε ότι πολύ σύντομα ένα μεγάλο μέρος των ουσιών θα διακινούνται διαδικτυακά.

Ωστόσο, όπως εξηγούν, το διαδίκτυο μπορεί να γίνει το μέσο για δράσεις πρόληψης, θεραπείας και μείωσης της βλάβης, οι οποίες συχνά υποτιμούνται. «Η μελλοντική ευρωπαϊκή πολιτική, θα πρέπει να “χτυπήσει” τη διάθεση των ναρκωτικών μέσω του διαδικτύου, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο τον ίδιο τον ιστό και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» επισημαίνουν.