Με τον όρο ξηροφθαλμία ονομάζουμε κάθε διαταραχή στη παραγωγή, σύσταση και ποιότητα των δακρύων του οφθαλμού. Το δάκρυα μας αποτελούνται από τις εξής στιβάδες:
- Λιπιδική στιβάδα.
- Υδαρή στιβάδα.
- Βλεννώδη στιβάδα.
Η παραγωγή των δακρύων διακρίνεται σε:
- Βασική, η οποία είναι ακατάπαυστη.
- Αντανακλαστική η οποία οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες που «ενοχλούν» το μάτι.
- Συναισθηματική, η οποία οδηγεί στο κλάμα.
- Αυτοάνοσα Νοσήματα (όπως είναι το σύνδρομο Sjögren).
- Σακχαρώδη Διαβήτη.
- Κλιμακτήριο: Χαρακτηριστικό είναι ότι 70% των γυναικών σε ηλικία πάνω από 50 πάσχουν από ξηροφθαλμία.
- Χρήση φαρμάκων σε τοπικό ή συστηματικό επίπεδο.
Αυξημένη εξάτμιση των δακρύων από τον κερατοειδή που σχετίζεται με: Δυσλειτουργία των βλεφάρων και του ομαλού βλεφαρισμού όπως στη:
- Βλεφαρίτιδα.
- Θυρεοειδοπάθεια.
- Υπερβολική χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.
- Χρήση φακών επαφής.
Περιβαλλοντολογικούς παράγοντες όπως είναι:
- Ο ήλιος.
- Ο αέρας.
- Το ξηρό κλίμα.
- Ο κλιματισμός.
Τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι:
- Αίσθηση ξένου σώματος.
- Ερυθρότητα οφθαλμών.
- Φωτοευαισθησία.
- Δυσανεξία σε φακούς επαφής.
- Δακρύρροια (ο οφθαλμός αντιδρά στην ξηροφθαλμία, παράγοντας δάκρυα κακής ποιότητας).
- Καύσος.
- Βλεννώδεις εκκρίσεις.
- Θολή όραση ειδικά μετά από διάβασμα, χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή και κατά το τέλος της ημέρας.
- Σε περίπτωση που υπάρχει πρόβλημα στη λιπιδική στιβάδα των δακρύων – κακή ποιότητα -, θα χορηγήσουμε στον ασθενή ειδικά δάκρυα που περιέχουν λιπίδια σε συνδυασμό με πηκτά τεχνητά δάκρυα. Εάν συνυπάρχει βλεφαρίτιδα θα πρέπει να καταπολεμηθεί και αυτή.
- Σε περίπτωση κατά την οποία παρατηρηθεί μειωμένη παραγωγή δακρύων από τον κύριο και τους επικουρικούς δακρυϊκούς αδένες, θα χορηγήσουμε ειδικά δάκρυα με υαλουρονικό οξύ που περιέχονται σε συνδυασμό με άλλες ουσίες παρατείνοντας την παραμονή τους στον οφθαλμό. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.
- Σε περιπτώσεις που ο ασθενής διαμαρτύρεται ότι ξυπνάει με πολύ στεγνά μάτια, θα χορηγήσουμε ειδικά κολλύρια δακρύων τα οποία είναι παχύρευστα, χωρίς να προκαλούν θάμβος όρασης.
- Σε σπάνιες και σοβαρές περιπτώσεις ξηροφθαλμίας που δεν ανταποκρίνονται σε τεχνητά δάκρυα, μπορούμε να χορηγήσουμε φαρμακευτικά σκευάσματα, για να ξεπεραστεί τυχούσα υποκρύπτουσα φλεγμονή που οδηγεί σε ξηροφθαλμία.
- Μπορούμε να προτείνουμε στον ασθενή να ενισχύσει μόνος του την παραγωγή δακρύων ανοιγοκλείνοντας συχνά τα βλέφαρα όταν διαβάζει ή χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, καθώς και να χρησιμοποιεί κοντινά γυαλιά οράσεως εφόσον τα χρειάζεται. Έτσι μειώνεται η εξάτμισή τους από την επιφάνεια του οφθαλμού.
- Αποκλείοντας τα δακρυϊκά σημεία με πώματα, τα δάκρυα διατηρούνται περισσότερο καιρό εντός του οφθαλμού.
- Αν η ξηροφθαλμία σχετίζεται με συστηματικό αυτοάνοσο νόσημα αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με κατάλληλη θεραπεία από ρευματολόγο, για να επιτύχουμε εξάλειψη της πάθησης.
Γενικά συνιστάται σε ασθενείς με ξηροφθαλμία, όσο αυτό καθίσταται δυνατό, να αποφεύγουν την έκθεση των οφθαλμών τους σε κάθε είδους φυσικό ή τεχνητό φαινόμενο που μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση των συμπτωμάτων. Ειδικά τους θερμούς μήνες, όπου η συχνή παρουσία σε παραλίες, η επαφή με σκόνες, η έκθεση στον ήλιο και σε δυνατούς ανέμους, καθώς και η παραμονή σε χώρους με κλιματιστικά εντείνεται, τα συμπτώματα είναι πιο ενοχλητικά. Η κατάλληλη αγωγή μετά από συμβουλή οφθαλμιάτρου κρίνεται απαραίτητη για την προσωρινή αλλά και μόνιμη ανακούφιση μετά από ένα διάστημα θεραπείας. Η συχνή χρήση γυαλιών ηλίου και η χρήση υγραντήρα σε χώρους που κλιματίζονται είναι επίσης πολύ σημαντικές συνήθειες που πρέπει να αρχίσουν να εφαρμόζονται. Η ομαλή παραγωγή των δακρύων αποτελεί προϋπόθεση για μία καλή και ποιοτική όραση, για διατήρηση της ομαλής επιφάνειας του κερατοειδούς και τέλος για την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου ο οποίος στην περίπτωση που πάσχει από ξηροφθαλμία, αντιμετωπίζει χρόνια και οδυνηρά προβλήματα. Η σύγχρονη οφθαλμολογία ασχολείται ιδιαιτέρως με τα διάφορα είδη ξηροφθαλμίας και κατατάσσει την πάθηση στο σύνδρομο οφθαλμικής επιφάνειας του οφθαλμού. 
