Ελληνική χριστιανική οικογένεια, θα τιμηθεί με τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» του κέντρου Yad Vashem. Την απονομή διοργανώνει ο δήμος Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την πρεσβεία του Ισραήλ και την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, τη Δευτέρα, στις 12 το μεσημέρι, στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου.
Ο τίτλος θα απονεμηθεί στους απόγονους της οικογένειας του Σταύρου και της Βασιλικής Οικονομάκου για την ανιδιοτελή προσφορά τους στην οικογένεια της 73χρονης σήμερα Βικτωρίας Μονίνα – Μπενουζίλιο, κατά την τραγική περίοδο του Ολοκαυτώματος.
Στην εκδήλωση θα συμμετάσχει το 28ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, το οποίο θα παρουσιάσει θεατρικό δρώμενο, ενώ θα γίνει ενημέρωση για το θεσμό, περιγραφή της συγκινητικής ιστορίας διάσωσης και θα ακολουθήσουν χαιρετισμοί από την πρέσβειρα του Ισραήλ, Ιρίτ Μπεν ‘Αμπα, τον πρόεδρο της ΙΣΘ, Δαυίδ Σαλτιέλ και τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη.
Η ιστορία της Βικτώριας Μονίνα – Μπενουζίλιο είναι συγκλονιστική. Η γιαγιά της μαζί με τον πατέρα της Σάμμυ, μαζί με άλλους Εβραίους της Αθήνας, συνελήφθησαν στις 25 Μαρτίου 1944 και στάλθηκαν στο Άουσβιτς, από όπου δεν επέστρεψαν ποτέ. Η ίδια τύχη θα περίμενε και την ίδια τη δίχρονη τότε Βικτώρια, τη μητέρα της Στερίνα Μονίνα και την μεγαλύτερη αδελφή της Βικτώρια, τη Ρενίκα, εάν η ανθρωπιά κάποιων γνωστών τους δεν έβαζε τη δική της σφραγίδα στη δραματική ιστορία τους.
Η Στερίνα Μονίνα ζούσε με τα δύο της κορίτσια τη Βικτώρια και τη Ρενίκα και προσωρινά και με την επτάχρονη ανιψιά της Σέλλυ, κόρη της Ματίκας και του Μεναχέμ Λίτση, στην οδό Β. Ουγκώ 56, όταν μπήκε ένας αστυνομικός με εντολή να τη συλλάβει. Τη ρώτησε εάν γνωρίζει τι θα της συμβεί κι όταν εκείνη του απάντησε αρνητικά, της πρότεινε να αφήσει τα τρία παιδιά και να τον ακολουθήσει μόνη της. «Άσε τα παιδιά σου εδώ. Αν είναι καλά εκεί που θα πας, έρχεσαι και τα παίρνεις… Αν δεν είναι καλά, άσε τα παιδιά σου να ζήσουν…» της είπε.
Τα τρία κορίτσια μετακόμισαν προσωρινά στο σπίτι της σπιτονοικοκυράς της Στερίνας, Κωνσταντίνας Κωνσταντά, που ενδιαφέρθηκε να τα κρατήσει να μεγαλώσουν μαζί με τα δικά της, εμφανίζοντας τα, κατά μια εκδοχή, ως δικά της εγγόνια για να τα σώσει. Είπε στη Στερίνα: «έχω πέντε δικά μου παιδιά. ‘Αφησέ μου τα παιδιά σου και ό,τι τρώνε τα δικά μου, θα τρώνε και τα δικά σου». Ο αστυνομικός παρέδωσε τη Στερίνα Μονίνα στους Γερμανούς, οι οποίοι τη μετέφεραν στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου και από εκεί στο ‘Αουσβιτς-Μπίργκεναου. Το ίδιο βράδυ, η αδερφή της Στερίνας και μητέρα της Σέλλυ, η Ματίκα Λίτση πήρε από την Κωνσταντία τα τρία κορίτσια, αλλάζοντας μάλιστα και σπίτι για να μη συλληφθεί και μεγάλωνε τη Βικτώρια και τη Ρενίκα, μαζί με τα πέντε δικά της παιδιά, σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα στη Δάφνη.
Κοντά στο σπίτι των γονιών της Βικτώριας, των Μονίνα, έμενε η χριστιανική οικογένεια Οικονομάκου, ο Σταύρος και η Βασιλική, που δεν είχαν δικά τους παιδιά. Είχαν άριστες σχέσεις με τους Μονίνα και ήταν σα νονοί για τη Βικτώρια, από τότε που γεννήθηκε. Ο Σταύρος έμαθε από την Κωνσταντίνα Κωνσταντά ότι τα δύο κορίτσια μένουν με τη θεία τους κι έσπευσε να ζητήσει τη Βικτώρια. Η Ματίκα που πρόσεχε ήδη πέντε δικά της και τα δύο παιδιά της αδελφής της χάρηκε, καθώς τον γνώριζε και πράγματι, καθώς ο Σταύρος που ήταν διευθυντής του τελωνείου στο σιδηροδρομικό σταθμό, όχι μόνο ανέλαβε πλήρως τη Βικτώρια, αλλά βοηθούσε και την οικογένεια της θείας της και άλλους συγγενείς τους, με τρόφιμα και χρήματα. «Μου φέρονταν σα να ήμουν πριγκίπισσα» είπε η Βικτώρια Μπενουζίλιο. Η στήριξη του Σταύρου τους βοήθησε να επιζήσουν.
Όταν η μητέρα της Βικτώριας, η Στερίνα, επέστρεψε από το ‘Αουσβιτς, στο σπίτι της Ματίκας και του Μεναχέμ Λίτση, το ζεύγος Οικονομάκου την επισκέφθηκε μαζί με την Βικτώρια, που όπως ήταν φυσικό δεν την αναγνώρισε για μητέρα της. Χρειάστηκε πολύς καιρός και καθημερινές επισκέψεις στο σπίτι της οικογένειας Οικονομάκου, όπου παρέμεινε η Βικτώρια για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμη, μέχρι η μικρή να συνηθίσει στην ιδέα ότι η «ξένη» γυναίκα που συναντούσε ήταν η μάνα της. Η Στερίνα ξαναπαντρεύτηκε με ένα Θεσσαλονικιό Εβραίο, επίσης επιζήσαντα του ‘Αουσβιτς και μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, αλλά πάντοτε είχε επαφή μέχρι το θάνατο τους, με τον Σταύρο και τη Βασιλική Οικονομάκου. Η Ρενίκα, η αδελφή της Βικτώρια μετανάστευσε στο Ισραήλ, με πρόγραμμα μετανάστευσης ορφανών παιδιών.
Την ιστορία της Βικτώριας επιβεβαιώνει γραπτά η μαρτυρία της Αγγελικής Κασφίκη-Κοκκινάκη, που γεννήθηκε το 1927, η οποία έμενε στο σπίτι του ζεύγους Οικονομάκου. «Ήξερα ότι για πάνω από δύο χρόνια, το ζευγάρι είχε ένα δίχρονο κοριτσάκι με το όνομα Νίκη, κόρη του Σάμμυ και της Στέλλας Μονίνα, που στάλθηκαν στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Όλοι ξέραμε πως το κορίτσι ήταν Εβραία, όλοι την αγαπούσαμε και το ζεύγος Οικονομάκου την είχε σαν κόρη του».
Το Yad Vashem ιδρύθηκε στο Ισραήλ το 1953 ως το παγκόσμιο κέντρο για την τεκμηρίωση, την έρευνα, την εκπαίδευση και την ανάμνηση του Ολοκαυτώματος. Ένας από του βασικούς στόχους των ιδρυτών του ήταν να αναγνωρίσει τους ανθρώπους, οι οποίοι αψηφώντας τον κίνδυνο και χωρίς οικονομικά κίνητρα επέλεξαν να προσφέρουν καταφύγιο και βοήθεια σε Εβραίους, προκειμένου να τους προστατεύσουν από την ναζιστική θηριωδία, απονέμοντάς τους τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών».
