Για κάποιος που περνάει από κινδύνους και ταλαιπωρίες, λέμε ότι περνά «διά πυρός και σιδήρου». Η ίδια έκφραση χρησιμοποιείται για να δηλώσει και την άγρια χρήση βίας.
Η έκφραση έγινε παροιμιώδης ύστερα από το βιβλίο του πολωνού συγγραφέα Ερρίκου Σιένκεβιτς (1846 – 1916). Ο Σιένκεβιτς έγινε γνωστός από το τριλογικό του μυθιστόρημα, παρμένο από την ιστορία της Πολωνίας του 17ου αιώνα: «Διά Πυρός και Σιδήρου».
Ωστόσο, την έκφραση «πυρί και σιδήρω» βρίσκουμε και σε διάφορα αρχαία κείμενα, μεταξύ των οποίων και στον Πλούταρχο, στο «Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής»: «[…] ἡ δὲ πάλιν αὐτῷ τὰς Θήβας ἐνέσεισε καὶ πόλεμον Ἑλληνικὸν ἐμποδὼν κατέβαλε, καὶ δεινὴν πρὸς ἄνδρας ὁμοφύλους καὶ συγγενεῖς διὰ φόνου καὶ σιδήρου καὶ πυρὸς ἀνάγκην ἀμύνης, ἀτερπέστατον τέλος ἔχουσαν».
