Μια αληθινή ιστορία, ένα πραγματικό πρόσωπο και πολλά λεφτά κρύβονται πίσω από το επίκαιρο όσο ποτέ φιλμ «Το Μεγάλο Σορτάρισμα – The Big Short» που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Μάικλ Λιούις που αποκάλυψε με μεγάλη δόση χιούμορ την ιστορία πίσω από την μεγάλη κτηματομεσιτική φούσκα που έσκασε το 2008 και παρέσυρε την παγκόσμια οικονομία, ενώ η Ελλάδα βρέθηκε τελικά στο επίκεντρο…
Ένας άνθρωπος έβαλε τα γυαλιά στους οικονομολόγους, ακόμη και στον πρωτοκλασάτο Νουριέλ Ρουμπινί. Έχει κάθε λόγο να χαμογελάει αφού αποκόμισε μεγάλα κέρδη, ενώ έγινε διάσημος… Ο λόγος για τον Μάικλ Μπάρι. Είναι πρώην επικεφαλής της αμερικανικής εταιρείας επενδύσεων Scion Capital Group LLC. Μέχρι κάποια στιγμή δεν επρόκειτο και για καμιά μεγάλη εταιρεία, ωστόσο τα πράγματα άλλαξαν.
Ο 40αρης πρώην διαχειριστής κεφαλαίων, υπήρξε εξαιρετικά ριψοκίνδυνος, διότι διαχειριζόταν hedge funds, αλλά και εξαιρετικά προνοητικός. Είναι ένας πραγματικός μάγος.
Ο αντικοινωνικός γιατρός, με το ένα μάτι και με ταλέντο στα μακροοικονομικά, είναι ο άνθρωπος που πρώτος είχε προβλέψει την κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων από το 2005, όταν ο νομπελίστας Νουριέλ Ρουμπινί το έκανε το 2006.
Από το 2005 ο Μπάρι ξεφορτώθηκε τις μετοχές των τραπεζών της Wall Street για να τζογάρει στην αγορά παραγώγων υπέρ της χρεοκοπίας των αμερικανών δανειοληπτών στεγαστικών δανείων.
Όταν όλος ο κόσμος ζούσε στο δικό του εύφορο συννεφάκι ο Μπάρι πόνταρε στην ύφεση στην αγορά ακινήτων και της πτώσης των ανάλογων μετοχών πείθοντας μάλιστα τις τράπεζες να δημιουργήσουν τα ανάλογα χρηματιστηριακά προϊόντα.
Έτσι όταν το 2008 σημειώθηκε η χρεοκοπία της Lehman Brothers, σημείο από το οποίο ξεκίνησε ουσιαστικά η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο ίδιος είχε κάθε λόγο να πανηγυρίζει αφού έβγαζε χρήματα… Κάποιοι λένε ότι κατάφερε να πενταπλασιάσει τις επενδύσεις του, αλλά ακριβή ποσά δεν ξέρει κανείς… Ούτε ο Κρίστιαν Μπέϊλ που υποδύεται τον Μπάρι στην ταινία το Μεγάλο Σορτάρισμα.
Η ιατρική και το σύνδρομο Asperger
Ο Δρ Μάικλ Μπάρι (είναι γιατρός) έχει καταλήξει σε ένα συμπέρασμα. Ότι δεν είναι στη φύση του να έχει φίλους και είναι χαρούμενος μέσα στο δικό του κεφάλι, κάτι που αργότερα ο ίδιος ανακάλυψε ότι πιθανότατα οφείλεται στο σύνδρομο Asperger.
Πάντα έβλεπε τον κόσμο διαφορετικά και πίστευε ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην παιδική του ηλικία έχασε το ένα του μάτι.
Έτσι, όταν εντόπισε πρώτος τη φούσκα στην αγορά ενυπόθηκων ομολόγων, και στη συνέχεια, δημιούργησε έναν τρόπο ώστε να ποντάρει εναντίον τους, δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι κανείς δεν κατάλαβε τι έκανε.
Στις αρχές του 2004, στα 32 του χρόνια, παράτησε ότι είχε σχέση με την ιατρική και μπήκε στα βαθιά για πρώτη φορά στην αγορά ομολόγων. Έμαθε ό,τι μπορούσε για το πώς μπορεί να κερδίσει χρήματα από το πάρε – δώσε των δανείων στην Αμερική.
Δεν μιλούσε σχεδόν σε κανέναν και το μόνο που έκανε ήταν να διαβάζει για την αγορά ενυπόθηκων δανείων, το ρίσκο που παίρνουν οι επενδυτές και προσπαθούσε να καταλάβει πώς λειτουργούσε το σύστημα που είχαν φτιάξει οι τράπεζες. Όταν κατάλαβε αποφάσισε ότι ένα πράγμα τον ενδιαφέρει. Πώς θα ποντάρει ενάντια σε αυτά τα ομόλογα για να κερδίσει.
Για την επιλογή του ήταν σίγουρος. Το μόνο που του έλειπε ήταν επενδυτές… Έτσι όταν πολλοί διαχειριστές των hedge funds αντιμετώπιζαν ως μια τυπική και βαρετή διαδικασία την ενημέρωση των επενδυτών ο Μπάρι έκανε τη διαφορά μιλώντας με τους ανθρώπους πρόσωπο με πρόσωπο.
Αφού ανέλυσε τα πάντα για τα ενυπόθηκα δάνεια και όλο το αμερικανικό σύστημα κατάλαβε ότι απλώς η επένδυση στα ασφάλιστρα ή σε οποιοδήποτε άλλο υπαρκτό στάδιο της όλης διαδικασίας δεν τον ικανοποιούσε.
Στις 19 Μαρτίου του 2005, μόνος στο γραφείο του με την πόρτα κλειστή, διαβάζοντας ένα δυσνόητο βιβλίο για τα πιστωτικά παράγωγα, του ήρθε η ιδέα για προϊόντα ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης των ομολόγων ενυπόθηκων δανείων. Ακούγεται κάπως περίεργο… αλλά εκεί ήταν το κλειδί.
Η σύμβαση ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης Credit default swap ή απλά τα περίφημα CDS) είναι μία σύμβαση ανταλλαγής στην οποία ο αγοραστής της πραγματοποιεί σειρά πληρωμών προς τον αντισυμβαλλόμενο πωλητή και σε αντάλλαγμα δέχεται εφάπαξ πληρωμή σε περίπτωση που κάποιο πιστωτικό μέσο (συνήθως ομόλογο ή δάνειο) χαρακτηρισθεί από αθέτηση του εκδότη.
Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχε τέτοιο CDS για την αγορά ενυπόθηκων δανείων, καθώς οι τράπεζες ήταν τόσο σίγουρες ότι η αγορά δεν θα καταρρεύσει, που πίστευαν ότι ήταν αχρείαστο. Έπρεπε να πείσει τις τράπεζες να τα φτιάξουν.
Ο ίδιος δεν μπήκε καν στον κόπο να καλέσει τη Bear Stearns και τη Lehman Brothers, καθώς ήταν περισσότερο εκτεθειμένες στην αγορά ενυπόθηκων δανείων-ομολόγων από τις άλλες επιχειρήσεις.
Ωστόσο η Goldman Sachs, η Morgan Stanley, η Deutsche Bank, η Bank of America, η UBS, η Merrill Lynch και η Citigroup ήταν, κατά τη γνώμη του, το πιο πιθανό να επιβιώσουν από μια συντριβή. Τις κάλεσε όλες. Πέντε από αυτούς δεν είχαν απλά ιδέα για τι πράγμα μιλούσε, ενώ η Deutsche Bank και η Goldman Sachs είχαν πραγματικό ενδιαφέρον για τη συνέχιση της συζήτησης. Αν και κανείς στη Wall Street δεν είδε ό,τι έβλεπε ο Μπάρι, τελικά αυτή η αγορά των CDS έγινε μια τεράστια αγορά αξίας τρισ. μέσα σε τρία χρόνια.
Ο καρκίνος και το γυάλινο μάτι
Ο Μπάρι αισθανόταν διαφορετικός από όλους τους άλλους ανθρώπους από μικρός. Όταν ήταν δύο ετών διαγνώστηκε με μια σπάνια μορφή καρκίνου και η εγχείρηση για την αφαίρεση του όγκου του κόστισε το αριστερό του μάτι. Το γυάλινο μάτι του, ήταν ο λόγος για τον οποίο οι συζητήσεις πρόσωπο με πρόσωπο και η αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους από την παιδική του ηλικία δεν είχαν καλή κατάληξη.
Στο σχολείο δεν είχε παρέες, τον αποκαλούσαν αλλήθωρο, ακόμα και αν δεν ήταν, ενώ τον παρακαλούσαν να βγάζει το μάτι του από τη θήκη, κάτι που του προκαλούσε μολύνσεις.
Κάπως έτσι δεν είχε φίλους ούτε στο σχολείο ούτε αργότερα στις σπουδές του.
Το 1998, ως εργαζόμενος πια στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Στάνφορντ, ανέφερε στους ανωτέρους του ότι μετά από 14ωρες βάρδιες στο νοσοκομείο, έμενε ξάγρυπνος όλη νύχτα για να κάνει τον υπολογιστή του να τρέχει γρηγορότερα. Τότε τον έστειλαν σε ένα ψυχίατρο και αυτός διέγνωσε ότι έχει διπολική διαταραχή. Ο Μπάρι όμως ήξερε αμέσως ότι είχε γίνει λανθασμένη διάγνωση: πώς θα μπορούσε να είναι διπολικός, αν δεν ήταν ποτέ σε κατάθλιψη;
Η αγάπη για τα χρηματιστηριακά και οι επενδύσεις στο νερό
Αν και σπούδασε ιατρική αυτό που τον ενδιέφερε πραγματικά ήταν η εσωτερική λειτουργία της χρηματιστηριακής αγοράς. Από τότε που ήταν στο σχολείο όταν ο πατέρας του, του είχε δείξει τους πίνακες με τις τιμές στο πίσω μέρος της εφημερίδας και του είπε ότι η χρηματιστηριακή αγορά είναι κάτι που δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε. Από τότε οι επενδύσεις τον γοήτευσαν.
Ακόμη και ως παιδί ήθελε να επιβάλει τη λογική σε αυτόν τον κόσμο των αριθμών. Άρχισε να διαβάζει σχετικά με την αγορά, ως ένα χόμπι.
Όταν όμως έφτασε να δουλεύει ως γιατρός στο νοσοκομείο είχε κάπου 40.000 δολάρια σε μετρητά και 145.000 δολάρια σε φοιτητικά δάνεια.
Παρ ‘όλα αυτά, βρήκε το χρόνο να κάνει τον εαυτό του ένα οικονομικό εμπειρογνώμονα του είδους.
Δούλευε 16 ώρες βάρδιες στο νοσοκομείο, άνοιξε ένα blog και έδινε συμβουλές κάνοντας αναλύσεις για τις αγορές. Όπως ήταν φυσικό δράση του δεν πέρασε απαρατήρητη και έγινε διαχειριστής κεφαλαίων στη Φιλαδέλφεια.
Παραιτήθηκε από την ιατρική και το νοσοκομείο, έκλεισε το blog του κι ανέλαβε δράση.
Ο πατέρας του πέθανε από μια λανθασμένη ιατρική διάγνωση και η μητέρα του πήρε 20.000 δολάρια αποζημίωση. Έδωσε 10.000 δολάρια στον Μπάρι και αυτή ήταν η αρχή για τη Scion Capital. Την εταιρεία μέσω της οποία πλούτισε και τελικά την οδήγησε σε εκκαθάριση του 2008.
Παρόλο λοιπόν που έκλεισε Scion Capital δεν μπορούσε να καθίσει με σταυρωμένα χέρια. Άνοιξε την Scion Asset Management, LLC (από ότι φαίνεται του αρέσει το όνομα Scion) και σήμερα επενδύει κυρίως σε αγροτικές εκτάσεις, στο νερό και δευτερευόντως σε μικρές τεχνολογικές εταιρείες και σε χρυσό.
Ο Μπάρι εξηγεί ότι ειδικά το νερό είναι ένα αγαθό που θα είναι για πάντα σε ζήτηση.
