Το Φεστιβάλ Αθηνών γιορτάζει εξήντα χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας. Φέτος είναι η δέκατη χρονιά με τον Γιώργο Λούκο επικεφαλής «στη διάχυση του Φεστιβάλ στην Πόλη». Η ένταξη επίσης μεταναστών στις εκδηλώσεις του, διευρύνοντας την πολιτιστική του ταυτότητα, δίνει βήμα στην ομάδα «Station Athens» που αναπτύχθηκε από την ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ και το ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ, με βάση τις μεθόδους art therapy.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Παρακολούθησα με συγκίνηση την γενική πρόβα της παράστασης «Είμαστε οι Πέρσες». Οι ερασιτέχνες ηθοποιοί με τα σπαστά τους Ελληνικά απαγγέλλουν Αισχύλο, παίζουν από καρδιάς και αναλαμβάνουν ευθύνη απέναντι στον πόλεμο.

Ο Χοσείν, ο Ρεζά, ο Χαλίλ, ο Αϊντίμ, ο Ρεζά και ο Ραμζάν είναι οι Πέρσες! Όλοι τους πρόσφυγες που «μπολιάζουν» τους Πέρσες του Αισχύλου σαν σύγχρονοι αγγελιαφόροι με δικά τους πονήματα – μαρτυρίες.

Πόσες παρασάγγες απέχουν πράγματι οι εμπόλεμες ζώνες της Καμπούλ από τα σύγχρονα κέντρα προσφύγων; Καταθέσεις – σοκ από την Αμυγδαλέζα με τα κρούσματα βίας και ρατσισμού και πιστοποιητικά θανάτου από τα βάθη των θαλασσών, βεβαιώνουν ότι η εμπόλεμη ζώνη δεν έχει σύνορα.

Ο μεγάλος μας τραγικός ποιητής έγραψε τους «Πέρσες» με σεβασμό και συμπάθεια στους ηττημένους, προσπαθώντας να ερμηνεύσει ιστορικά γεγονότα του καιρού του. Τον αντίκτυπο που είχε η ήττα τους στη Σαλαμίνα τον μεταφέρει στην αυλή του Ξέρξη, όπου οι γέροντες και η Άτοσσα θρηνούν για την συμφορά. Οι έξη πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές διατηρώντας μυθικές συγγένειες, δεν μιλούν για σημαδιακά όνειρα και κακούς οιωνούς.

Ομολογούν και θλίβονται για τα δεινά του πολέμου στον τόπο τους που εγκατέλειψαν για να σωθούν, ακολουθώντας τα χνάρια των προγόνων τους με ειρηνικές διαδρομές και προθέσεις για ελευθερία. Πίσω τους άφησαν εκείνους που αγαπούν. Γονείς, γυναίκες, παιδιά, αδέλφια που δεν αντίκρισαν ποτέ και διακαώς επιθυμούν να αγκαλιάσουν και να υπάρχουν μαζί τους. Όλοι αυτοί είναι ο Χορός που μένει πίσω και περιμένει εναγωνίως νέα, ένα γράμμα, την αντάμωση και την επιστροφή.

Αυτοί οι πρόσφυγες «αναζητούν ένα όνειρο για μια νέα ζωή, ένα όνειρο που συνδέεται με την επιβίωση». Μόνο που αυτό το όνειρο είναι μια μάχη, ένας πόλεμος κοινωνικός και μια ρατσιστική ναυμαχία με αμέτρητα ανθρώπινα ναυάγια. Όσοι βέβαια φανούν τυχεροί, σωθούν, πιάσουν στεριά και βρουν ένα καταφύγιο στη χώρα μας, όπου «ποτέ δεν λείπει ο λαμπρός ήλιος» μπαίνουν σ’ ένα πόλεμο επιβίωσης με καλές και κακές στιγμές. Έχουν να αντιμετωπίσουν δεινές καταστάσεις προσαρμογής και κοινωνικοποίησης. Στην περίπτωσή τους βέβαια το art therapy αποτελεί αναφορά της καθημερινότητάς τους, μια εμπειρία μοναδική που αποδιώχνει από το βλέμμα τους «τον ζόφο της απελπισίας».

Για τον Ιρανό Ρεζά η υποκριτική ήταν παιδικό απωθημένο όνειρο, ενώ ο Αφγανός Ρεζά εξομολογείται πως όταν ταξίδεψε στην πατρίδα του, του έλειψε η Ελλάδα. Ο Αϊντίμ που διέσχισε βουνά πεζός και «είχε διαβάσει πολλά για την Ελλάδα» το θέατρο του δίνει αυτό που του λείπει, φίλους και πατρίδα. Για τον Χαλίλ που έχει κινηματογραφική εμπειρία η Ελλάδα ήταν σταθμός στο ταξίδι.

Ο Ραζμάν λέει «εδώ είναι ελεύθερη ζωή, αγαπώ τους Έλληνες». Για τον Χοσείν που νοσταλγεί τον αδελφό του το θέατρο είναι πολύ σημαντικό.

Σε όλους αυτούς τους συμπαθείς εξωστρεφείς ανθρώπους που μας αφόπλισαν με βαθιές προσωπικές τους εξομολογήσεις, αξίζουν έπαινοι. Τα λόγια τους κρατούν ολοζώντανη κάθε μνήμη. Στάζουν οι φωνές τους τρυφερά νανουρίσματα, τραγούδια νοσταλγικά κι’ απελπισμένα. Ανατριχιάζεις με αλαλαγμούς, ιαχές και τη θέρμη των ματιών τους. Γελάς με το αξιοθαύμαστο χιούμορ τους, γεμάτο υπερηφάνεια κι’ αξιοπρέπεια. Ο υπερατομικός χαρακτήρας του χορού και οι συνεπείς μεγαλόκαρδες ερμηνείες τους, μετέδωσαν πνοή κι ενθουσιασμό. Μας έβαλαν σε πολιτικές σκέψεις, έφεραν στο νου τα λόγια του Ηρόδοτου. «Οι Πέρσες από μικρά παιδιά μαθαίνουν να ιππεύουν, να τοξεύουν και να λένε την αλήθεια».

Μια μεγάλη βάρκα, δυο μικρόφωνα, μια μπάλα, έγιναν παιχνίδι και τόπος σκηνικός, που φωτίστηκε με ήλιους και φεγγάρια του εξαίρετου φωτισμού.

Το χειροκρότημα δεν ήταν απλά ευγενικό. Ήταν πλούσια ανταπόδοση της μεγάλης ανθρωπιάς, της συγκίνησης που εισπράξαμε στη γενναιόδωρη παράσταση.